مقدمه
بیماری‌های قلبی و عروقی یکی از مهم‌ترین علت‌های مرگ، ناتوانی و کاهش کیفیت زندگی در جهان است [1]. به طوری که 50 درصد علل مرگ‌ومیر در کشورهای در حال توسعه را تشکیل می‌دهد [2]. بیماری‌های قلبی و عروقی ریسک‌فاکتورهای متعددی دارند و شرایط سخت کاری یکی از مسائل مهم زمینه‌ای تلقی می‌شود. در این راستا این آمار در جمعیت‌های نظامی نسبت به افراد عادی جامعه بیشتر است؛ به طوری که در یک مطالعه، 82/65 درصد از نظامیان در مرز فشار خون بالا بودند [3]. 
جراحی باز قلب یکی از مهم‌ترین مداخلات در درمان بیماری‌های قلبی است و با کاهش مرگ‌و‌میر بیماران همراه است [4]. در کشورهای در حال پیشرفت میزان جراحی‌های قلبی 860 نفر از هر یک میلیون نفر و در کشورهای در حال توسعه 60 نفر در هر یک میلیون نفر گزارش شده است. طبق گزارش‌ها، 93 درصد از مردمی که نیاز به جراحی قلب دارند، در کشورهای جهان سوم هستند [5]. همچنین بررسی‌ها نشان داده‌اند که آمار  جراحی باز قلب در نظامیان زیاد است و نسبت به افراد غیرنظامی، در سنین کم رخ می‌دهد [6].
قبل از عمل جراحی باز قلب، کمبود اطلاعات، نبود حمایت و ترس از مرگ، بیمار را در شرایط بسیار استرس‌زایی قرار می‌دهد [8 ،7]. در این راستا در مطالعه گونکالوز 4/59 درصد از بیماران کاندید جراحی باز قلب، اضطراب خفیف و 8/19 درصد اضطراب شدید را تجربه کرده‌اند [7]. اضطراب قبل از عمل جراحی باز قلب، ریسک‌فاکتور مرگ‌و‌میر بعد از عمل است [9]. قلب ارگانی است که به‌راحتی تحت‌تأثیر اضطراب قرار می‌گیرد [10]. اضطراب باعث افزایش سطح کاتکولامین‌های خون و هورمون‌های آدرنوکورتیکویید، فشار بطن راست، ضربان قلب (اختلال سیستول و دیاستول)، افزایش نیاز میوکارد به اکسیژن، افزایش خطر ایسکمی میوکارد و بروز علائم قلبی و عروقی شدید شده و همچنین باعث ایجاد تاکی پنه و بروز دیگر علائم تنفسی می‌شود [13-11]. 
از جمله مسئولیت‌های مهم پرستاران در دوره قبل از جراحی، به حداکثر ‌رساندن سلامت فیزیولوژیک و روانی بیمار و کمک به وی در جهت تطابق با شرایط موجود است [14]. در این راستا تمایل به استفاده از طب مکمل به دلیل کمی ‌هزینه، راحتی استفاده و بدون عارضه بودن نسبت به درمان‌های شیمیایی بیشتر شده است. آرام‌سازی بنسون از جمله روش‌های طب مکمل است که اساس آن، تنش‌زدایی به عنوان عنصر کلیدی برای آثار مراقبه است. در این روش با تمرکز بر چهار عنصر اساسی (محیط آرام، وضعیت راحت، وسیله‌ای ذهنی مثل کلمه‌ای جهت تمرکز و  نگرش غیر‌فعال) تنش فرد کاهش می‌یابد [15]. 
در آرام‌سازی بنسون عضلات شل شده، در نتیجه تعداد نبض، تنفس، فشارخون و متعاقباً کاهش بار کاری قلب حاصل می‌شود. این روش بسیار آسان، ارزان و همراه با فواید بسیار زیادی است و قابلیت اجراشدن برای بیماران را دارد و هیچ گونه عوارضی بر بیماران قلبی ندارد. این تکنیک بایستی در یک محیط آرام، وضعیت راحت تمرکز ذهنی و با نگرش مثبت انجام شود تا تأثیر واقعی خود را بگذارد [16].
مطالعات متعددی در راستای تأثیر آرام‌سازی بنسون بر سطح اضطراب و علائم حیاتی صورت گرفته است. در مطالعه ترابی و همکارانش آرام‌سازی بنسون باعث کاهش سطح اضطراب، فشار خون دیاستول و نبض بیماران تحت آنژیوگرافی عروق شد [17]. در یک مطالعه متاآنالیز توسط ون دیکسون و همکارش اثرات آرام‌سازی بر کاهش آنژین پکتوریس، آریتمی و ایسکمی به دنبال فعالیت گزارش شد. اما تأثیر این مداخله بر سطح فشار خون نشان داده نشد [16]. در مطالعه طهماسبی و همکاران آرام‌سازی بنسون باعث کاهش سطح ضربان قلب، تعداد تنفس و فشار خون سیستول شد، اما بر فشار دیاستول تأثیری نداشت [18].
با توجه به نقش حیاتی کنترل علائم فیزیولوژیک قبل از جراحی وسیع قلبی و نظر به اینکه نتایج مطالعات در خصوص اثرات آرام‌سازی بنسون بر معیارهای فیزیولوژیک بیماران نتایج ضد و نقیضی داشته است و تاکنون مطالعه‌ای که به بررسی تأثیر آرام‌سازی بنسون بر سطح علائم فیزیولوژیک بیماران کاندید عمل جراحی ‏قلب باز به‌خصوص در یک جامعه نظامی بپردازد یافت نشد و یا دردسترس قرار نگرفت، این مطالعه با هدف ایجاد گامی مؤثر در کاهش اختلالات فیزیولوژیک بیماران، قبل از عمل جراحی قلب باز و آشکارسازی اولویت استفاده از روش‌های غیردارویی انجام شد. 
مواد و روش‌ها
این مطالعه یک کارآزمایی بالینی است. پس از تصویب طرح در شورای پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی آجا و کسب مجوز از کمیته اخلاق و ثبت پروپوزال در مرکز کارآزمایی بالینی ایران مراحل نمونه‌گیری آغاز شد. جامعه مطالعه همه نظامیان زن و مرد کاندید عمل جراحی قلب باز بستری در بخش‌های یکی از بیمارستان‌های ارتش در سال 1394 بودند. 
حجم نمونه از طریق فرمول پوکاک با توجه به مقاله حضرتی و همکاران، با درنظرگرفتن 05/۰ خطای نوع اول و توان آزمون 80 درصد تعداد 42 نفر برای هر گروه محاسبه شد که با احتساب 10 درصد ریزش تعداد 45 نمونه برای هر گروه و در مجموع 90 نمونه در نظر گرفته شد [19]. 
برای اجرای مطالعه، پژوهشگر در ابتدا بیماران را به صورت دردسترس و با توجه به معیارهای ورود به مطالعه انتخاب کرد. معیارهای ورود به مطالعه شامل این موارد بودند: سن 20 تا 70 سال، نبود مشکل شنوایی، نبود بیماری روانی شناخته‌شده، مبتلانبودن به سوءمصرف مواد، مصرف‌نکردن داروهای آرام‌بخش و یا ضداضطراب، نبود اختلال سیستم عضلانی‌اسکلتی، آشنانبودن با دوره‌های آرام‌سازی مشابه بنسون و توانایی برقراری ارتباط به زبان فارسی. سپس بیماران به طور تصادفی ساده بر اساس تاریخ‌های زوج و فرد بستری‌شدن در بخش، در دو گروه آزمایش و کنترل تخصیص یافتند. نمونه‌گیری از اردیبهشت تا تیر ماه به مدت سه ماه انجام شد.
قبل از شروع مطالعه اهداف پژوهش برای نمونه‌ها توضیح داده شد و از نمونه‌ها رضایت‌نامه آگاهانه کتبی اخذ شد. همچنین به نمونه‌ها توضیح داده شد که انصراف از ادامه شرکت در مطالعه آزاد است و در روند درمانشان تأثیر نخواهد گذاشت. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، پرسش‌نامه مشتمل بر دو بخش بود. قسمت اول پرسش‌نامه مربوط به اطلاعات جمعیت‌شناختی واحدهای پژوهش بود. قسمت دوم، فرم ثبت علائم حیاتی (نبض، فشار خون سیستول، فشار خون دیاستول و تعداد تنفس) بود. به منظور تأیید اعتماد ابزار اندازه‌گیری فشارخون یک فشارسنج جیوه‌ای کالیبره‌شده و ساخت کشور آلمان، برای همه بیماران پژوهش استفاده شد. نبض و تعداد تنفس نیز با استفاده از ساعت ثانیه‌شمار در یک دقیقه کامل شمارش شد و جهت سنجش پایایی، پژوهشگر مسئول اندازه‌گیری علائم حیاتی و اضطراب، ابتدا علائم حیاتی بیماران مورد مطالعه را کنترل کرد و پس از بازکردن کاف فشارسنج، به مدت پنج دقیقه بدون تغییر محل کاف، یکی از همکاران پرستار مجدداً علائم حیاتی را کنترل و در برگه ثبت اطلاعات وارد کرد. ضریب پایایی مشاهده هم‌زمان 95 درصد محاسبه شد. 
برای اجرای مداخله در عصر روز قبل از عمل بین ساعت 4-6 (در این مدت زمان ملاقات تمام می‌شد و زمانی بود که بخش نسبتاً خلوت بود)، ابتدا از واحدهای پژوهش گروه آزمایش درخواست شد ضمن حضور در اتاق مخصوص در نظر گرفته شده، برای آرام‌سازی بنسون، فرم اطلاعات جمعیت‌شناختی را تکمیل کنند و علائم حیاتی بیماران در حالی که روی تخت درازکش بودند، توسط پژوهشگر ثبت شد. سپس چگونگی انجام آرام‌سازی بنسون، با استفاده از جملات ساده و قابل فهم و به صورت رودررو و انفرادی آموزش داده شد. بیمار این مداخله را دو بار قبل از عمل) عصر روز قبل از عمل و صبح روز عمل (در حضور پژوهشگر تکرار می‌کرد. نحوه اجرای آرام‌سازی بنسون به این صورت بود:
قرار‌گیری بیمار در بهترین وضعیتی که در آن احساس آرامش می‌کند.
 چشمان بسته، انجام تنفس‌های عمیق و منظم به طوری که از راه بینی دم و بازدم را از راه دهان خارج کند.
به تنفس‌های خود آگاه باشد و در هر بازدم کلمه‌ای را که همیشه برای او یادآور آرامش است، در ذهن تکرار کند.
در همین حالت از نوک انگشتان پا عضلات خود را رها ساخته و این کار را به سمت عضلات فوقانی بدن ادامه دهد تا تمامی عضلات به انبساط کامل برسند.
بیمار این حالت را به مدت 20 دقیقه حفظ کند.
پس از اتمام کار چند دقیقه در همین حالت باقی بماند.
برای تأثیر بیشتر، از پخش موسیقی مخصوص آرام‌سازی از طریق هدفون استفاده شد. مرحله دوم چک علائم حیاتی بیماران گروه آزمایش، در صبح روز عمل (30 دقیقه قبل از عمل جراحی و بعد از اتمام آرام‌سازی بنسون) بود. طول مدت آرام‌سازی حدود 20 دقیقه بود و طوری تنظیم می‌شد که حدود 30 دقیقه مانده به عمل، این مداخله تمام شود.
در گروه کنترل مداخله‌ای انجام نشد و فقط مراقبت‌های روتین بخش را دریافت کردند. جهت گردآوری داده‌های بیماران گروه کنترل نیز پرسش‌نامه مربوط به اطلاعات جمعیت‌شناختی و علائم حیاتی در عصر روز قبل از عمل، توسط پژوهشگر پر شد. مجدداً صبح روز بعد و 30 دقیقه قبل از عمل علائم حیاتی آنان  چک و ثبت شد.
آنالیز آماری داده‌ها
 نرمال‌بودن داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف تعیین شد. در نهایت داده‌های جمع‌آوری‌شده بیماران در دو مرحله قبل از مداخله و نیم ساعت قبل از عمل با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون‌های کای اسکوئر، تست دقیق فیشر و تی مستقل و از طریق نسخه 21 نرم‌افزار SPSS) با هم مقایسه شدند. (05/‌0>‌P) به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد. 
این مطالعه را کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی آجا تأیید کرد و نیز در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران ثبت شد. در این مطالعه رضایت آگاهانه کتبی از بیماران گرفته شد. مفاد بیانیه هلکینسکی در انجام مداخلات بالینی و اصول نشر کمیته اخلاق نشر نیز رعایت شد.
یافته‌ها
در این مطالعه میانگین سنی نمونه‌های مورد مطالعه 80/7±28/55 سال و اکثراً مرد (6/55 درصد) بودند. به طور میانگین نمونه‌ها به مدت چهار روز قبل از عمل در بیمارستان بستری بودند و 9/88 درصد سابقه بستری در بیمارستان و 6/75  درصد سابقه جراحی داشتند. 
نتایج یافته‌های توصیفی این مطالعه نشان داد میانگین و انحراف معیار سن گروه آزمایش 25/9±73/54 و کنترل 90/5±91/56 بود که نتایج آزمون تی مستقل اختلاف معناداری از نظر سن بین گروه‌های مورد مطالعه نشان نداد (18/0=P). گروه‌های مورد مطالعه از نظر سایر متغیرهای جمعیت‌شناختی نیز اختلاف معناداری با یکدیگر نداشتند که نتایج آن در جدول شماره 1 نشان داده شده است. 

نتایج آزمون تی مستقل نشان داد در مرحله قبل از مداخله، اختلاف معناداری بین گروه‌های مورد مطالعه از نظر متغیرهای فیزیولوژیک وجود نداشت (جدول شماره 2)؛ اما بعد از مداخله، اختلاف معناداری بین گروه‌های مورد مطالعه به لحاظ کلیه متغیرهای فیزیولوژیک مشاهده شد (جدول شماره 3). نتایج آزمون تی زوجی نیز نشان داد که اختلاف معناداری بین مراحل قبل و بعد از مداخله، در هر دو گروه از نظر متغیرهای فیزیولوژیک به جز فشار خون دیاستول وجود دارد (جدول شماره 4). 

بحث 
این مطالعه با هدف بررسی تأثیر آرام‌سازی بنسون بر معیارهای فیزیولوژیک نظامیان کاندید عمل جراحی قلب باز طراحی و اجرا شد. در جامعه مورد مطالعه اختلاف معناداری بین گروه‌ها از نظر متغیرهای جمعیت‌شناختی و میانگین معیارهای فیزیولوژیک وجود نداشت که با تکیه بر این یافته می‌توان اظهار داشت نتایج مطالعه قدرت تعمیم‌پذیری بیشتری دارند.

در مرحله بعد از مداخله، یافته‌های مطالعه تفاوت معنی‌داری را بین دو گروه از نظر میانگین معیارهای فیزیولوژیک (نبض، تعداد تنفس، فشار خون سیستول، فشار خون دیاستول) در مرحله پس از مداخله نشان داد و نتایج حاکی از آن بود که آرام‌سازی بنسون، معیارهای فیزیولوژیک بیماران کاندید عمل جراحی قلب باز را به میزان معنی‏داری کاهش داده است (05/0>P). همچنین نتایج مقایسه معیارهای فیزیولوژیک گروه‌ها در مراحل قبل و بعد از مداخله حاکی از کاهش معنادار کلیه متغیرها (به جز متغیر فشار خون دیاستول) در گروه آزمایش و افزایش معنادار کلیه متغیرها (به جز فشار خون دیاستول) در گروه کنترل بود.

در این راستا، یافته‏های مشابهی در سایر مطالعات گزارش شده است. در مطالعه طهماسبی و همکارانش نیز یک مرحله انجام آرام‌سازی بنسون در روز قبل از آنژیوگرافی باعث کاهش معنادار کلیه معیارهای فیزیولوژیک (0001/0>P) بیماران به جز فشار خون دیاستول شد. در مقایسه معیارهای فیزیولوژیک در مراحل قبل و بعد گروه‌ها نیز در گروه آزمایش (0001/0>P) به جز فشار خون دیاستول (1/0>P) همگی معنادار بودند. اما در گروه کنترل هیچ یک از معیارهای فیزیولوژیک معنادار نبودند. در مطالعه حاضر گروه کنترل به طور معناداری افزایشی در متغیر‌های خود داشتند که در مطالعه طهماسبی مشاهده نشد که این نتیجه احتمالاً به دلیل متفاوت‌بودن نوع عمل و استرس‌زا‌تر بودن عمل قلب باز نسبت به آنژیوگرافی است [18]. نتایج پژوهشی که توسط حنیفی و همکاران با عنوان بررسی مقایسه‌ای تأثیر دو روش آرام‌سازی بنسون و پیش‌دارو بر تعداد تنفس و ضربان نبض در بیماران زیر آنژیوگرافی عروق کرونر انجام شد، نشان داد تعداد تنفس و ضربان قلب بیماران نیم ساعت قبل از رفتن به آنژیوگرافی در گروه آرام‌سازی نسبت به گروه پیش‌دارو کاهش معناداری یافت [20]. در مطالعه کولینز و همکارش آرام‌سازی بنسون، میانگین تعداد نبض در فاز دو توان‌بخشی قلبی در بیماران مبتلا به انفارکتوس حاد میوکارد را به طور معناداری نسبت به گروه کنترل کاهش داده بود [21]. مطالعه لوین و همکارانش، تأثیر گوش‌دادن به نوار صوتی حاوی اطلاعات و آرام‌سازی را با نوار موسیقی در بیماران دچار انفارکتوس حاد میوکارد، 24 ساعت پس از پذیرش در بیمارستان مقایسه کردند. دادن نوار اطلاعات و نحوه انجام آرام‌سازی در هر دو گروه بر روی متغیرهای فشار خون و ضربان مؤثر بود [22]. در مطالعه طهماسبی نیز آرام‌سازی بنسون فشار خون سیتولیک، تعداد تنفس و تعداد نبض را در بیماران کاندید آنژیوگرافی عروق کرونر کاهش داد. اما تأثیری بر فشار خون دیاستول نداشت [18].
برخلاف نتایج مطالعه حاضر، در مطالعه محمدی و همکاران، آرام‌سازی پیش‌رونده عضلانی به مدت سه روز و سه بار در روز در بیماران مبتلا به سکته قلبی، تأثیری بر میزان فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و تعداد نبض نداشت [23]. تفاوت در نوع مداخله احتمالاً می‌تواند علت این ناهم‌خوانی باشد. در آرام‌سازی پیش رونده عضلانی بیمار بایستی دسته‌ای از عضلات خود را منقبض و منبسط کند [23]. همچنین در مطالعه حنیفی و همکارانش آرام‌سازی بنسون باعث کاهش میانگین فشار خون دیاستولیک و تعداد تنفس پس از آنژیوگرافی شد [20]. تفاوت در زمان اندازه‌گیری معیارهای فیزیولوژیک و تفاوت در جامعه مورد مطالعه می‌تواند دلیل این اختلاف باشد. 
در واقع مشاهده‌نکردن تغییرات فشار خون دیاستول در مقایسه قبل و بعد از آرام‌سازی، ممکن است این طور توجیه شود که اصولاً در اندازه‌گیری فشار خون، فشار دیاستول با یک تأخیر بعد از فشار دیاستول اندازه‌گیری می‌شود. در فشار دیاستول به دلیل اینکه فشار کاف خالی ‌شده، بیمار احساس راحتی بیشتری می‌کند. از طرفی اندازه‌گیری فشار خون دقیق سیستول یعنی شنیدن اولین صدای کورتوکوف نسبت به فشار خون دیاستول (قطع صدای کورتوکوف) آسان‌تر است. بنابراین سختی تشخیص قطع صدا دقت را پایین آورده و تغییرات فشار خون دیاستول به‌خوبی مشخص نمی‌شود [24].
آرام‌سازی بنسون، باعث ایجاد تعادل بین قسمت قدامی و خلفی هیپوتالاموس، کاهش فعالیت سیستم سمپاتیک، آزادسازی کاتکولامین‌ها، کاهش اسپاسم عضلات، و کاهش فعالیت قلب و تنظیم تنفس می‌شود. الگو‌های تنفسی آرام‌تر تأثیر مفیدی بر ضربان قلب و آریتمی سینوسی تنفسی در حالت استراحت دارد که این مسئله به دلیل آرامشی است که با کاهش نیاز انرژی متابولیک و تعادل سیستم اتونوم، فعالیت سیستم سمپاتیک را کاهش و فعالیت پاراسمپاتیک را افزایش می‌دهد [25]. 
نتیجه ‏گیری
بر اساس نتایج این پژوهش، آرام‌سازی بنسون به طور معناداری تأثیرات مثبتی در کاهش معیارهای فیزیولوژیک داشت که متعاقب آرام‌شدن بیماران است. با توجه به اهمیت آرام‌سازی بیماران کاندید جراحی قلب باز و با توجه به اینکه استفاده از روش‌های طب مکمل می‌تواند اثرات خود را بدون عارضه بر بیماران بگذارد توصیه می‌شود از این روش برای آرام‌سازی بیماران و کنترل شرایط فیزیولوژیکی بیماران کاندید عمل جراحی قلب باز استفاده شود. از محدودیت‌های این مطالعه نبود کورسازی پژوهشگر در انجام مداخله بود که در مطالعات آتی توصیه می‌شود این مسئله رعایت شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه را کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی آجا (با شماره 9319 ) تأیید کرد و نیز در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران (کد IRCT2014121520328N1) ثبت شد. در این مطالعه رضایت آگاهانه کتبی از بیماران گرفته شد. مفاد بیانیه هلکینسکی در انجام مداخلات بالینی و اصول نشر کمیته اخلاق نشر نیز رعایت شد. 
حامی مالی
این مطالعه حاصل یک طرح مصوب در دانشگاه علوم پزشکی آجا با شماره ثبت 592163 است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: فاطمه تیموری، مهدی مالمیر و سید امیرحسین پیشگویی؛ متدولوژی تحقیق: فاطمه تیموری، سید امیرحسین پیشگویی؛ بحث: فاطمه تیموری و مهدی مالمیر؛ ساختار اولیه مقاله: ناهید رجایی؛ بازنگری مقاله: همه نویسندگان؛ نظارت: فاطمه تیموری.
تعارض منافع
در این مطالعه هیچ‌گونه تضاد منافعی وجود نداشت.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از دانشگاه علوم پزشکی آجا که حمایت مالی طرح را بر عهده داشتند، تشکر و قدردانی می‌شود.

References
Amiri ZS, Khajedaluee M, Rezaii A, Dadgarmoghaddam M. The risk of cardiovascular events based on the Framingham criteria in adults living in Mashhad (Iran). Electronic Physician. 2018; 10(8):7164-73. [DOI:10.19082/7164] [PMID] [PMCID]
Yusuf S, Wood D, Ralston J, Srinath Reddy K. The World Heart Federation’s vision for worldwide cardiovascular disease prevention. The Lancet. 2015; 386(9991):399-402. [DOI:10.1016/S0140-6736(15)60265-3]
Nangia R, Singh H, Kaur K. Prevalence of Cardiovascular Disease (CVD) risk factors. Medical Journal Armed Forces India. 2016; 72(4):315-9. [DOI:10.1016/j.mjafi.2014.07.007] [PMID] [PMCID]
Kustrzycki W, Rymaszewska J, Malcher K, Szczepanska-Gieracha J, Biecek P. Risk factors of depressive and anxiety symptoms 8 years after coronary artery bypass grafting. European Journal of Cardio-Thoracic Surgery. 2012; 41(2):302-6. [DOI:10.1016/j.ejcts.2011.06.028] [PMID]
Akomea-Agyin C, Galukande M, Mwambu T, Ttendo S, Clarke I. Pioneer human open heart surgery using cardiopulmonary by pass in Uganda. African Health Sciences. 2008; 8(4):259-60. [PMID] [PMCID]
Jalali Farahani AR, Naseri MH, Lal Dolat Abadi H, Arab Salmani I, Jonaidi Jafari NA, Teymoori M. [Comparative study of cardiovascular risk factor between military patient and non-military patient in Shahid Rajaee and Baqiyatallah Hospitals (Persian)]. Journal of Military Medicine. 2008; 10(2):137-42.
Gonçalves KKN, da Silva JI, Gomes ET, de Souza Pinheiro LL, Figueiredo TR, da Silva Bezerra SMM. [Anxiety in the preoperative period of heart surgery (English, Portuguese)]. Revista Brasileira de Enfermagem. 2016; 69(2):397-403. [DOI:10.1590/0034-7167.2016690225i] [PMID]
Vingerhoets G. Perioperative anxiety and depression in open-heart surgery. Psychosomatics. 1998; 39(1):30-7. [DOI:10.1016/S0033-3182(98)71378-7]
Tully PJ, Baker RA, Knight JL. Anxiety and depression as risk factors for mortality after coronary artery bypass surgery. Journal of Psychosomatic Research. 2008; 64(3):285-90. [DOI:10.1016/j.jpsychores.2007.09.007] [PMID]
Lenzen MJ, Gamel CJ, Immink AW. Anxiety and well-being in first-time coronary angioplasty patients and repeaters. European Journal of Cardiovascular Nursing. 2002; 1(3):195-201. [DOI:10.1016/S1474-5151(02)00035-X]
Turton MB, Deegan T, Coulshed N. Plasma catecholamine levels and cardiac rhythm before and after cardiac catheterization. British Heart Journal. 1977; 39(12):1307-11. [DOI:10.1136/hrt.39.12.1307] [PMID] [PMCID]
Gunnarsdottir TJ, Jonsdottir H. Does the experimental design capture the effects of complementary therapy? A study using reflexology for patients undergoing coronary artery bypass graft surgery. Journal of Clinical Nursing. 2007; 16(4):777-85. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2006.01634.x] [PMID]
Rahmani Anaraki H, Abdollahi AA, Nasiri H, Vakili MA. [Immediate effects of a five minutes back massage on patients’ physiological parameters in critical care unit (Persian)]. Journal of Gorgan University of Medical Sciences. 2001; 3(2):53-8.
Pudner R, editor. Nursing the surgical patient. 2nd ed. Philadelphia: Elsevier; 2005.
Benson H, Kotch JB, Crassweller KD. The relaxation response: A bridge between psychiatry and medicine. Medical Clinics of North America. 1997; 61(4):929-38. [DOI:10.1016/S0025-7125(16)31308-6]
van Dixhoorn J, White A. Relaxation therapy for rehabilitation and prevention in ischaemic heart disease: A systematic review and meta-analysis. European Journal of Preventive Cardiology. 2005; 12(3):193-202. [DOI:10.1097/01.hjr.0000166451.38593.de] [PMID]
Torabi M, Salavati M, Ghahri Sarabi AR, Pouresmaiel Z, Akbarian Baghban AR. [Effect of foot reflexology massage and Benson relaxation techniques on anxiety and physiological indexes of patients undergoing coronary heart angiography (Persian)]. Avicenna Journal of Nursing and Midwifery Care. 2012; 20(1):63-71.
Tahmasbi H, Hasani S. Effect of Benson’s relaxation technique on the anxiety of patients undergoing coronary angiography: A randomized control trial. Journal of Nursing and Midwifery Sciences. 2016; 3(1):8-14. [DOI:10.18869/acadpub.jnms.3.1.8]
Hazraty M, Hoseini M, Dejbakhsh T, Taghavi A, Rajaee-fard A. [The effect of Benson relaxation therapy on anxiety level and severity of symptoms in patients with irritable bowel syndrome (Persian)]. Journal of Arak University of Medical Sciences. 2006; 9(4):1-9.
Hanifi N, Ahmadi F, Memarian R, Khani M. [Effect of Benson relaxation techniques on hemodynamic variables of patient undergoing coronary angiography (Persian)]. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2005; 12(4):78-86.
Collins JA, Rice VH. Effects of relaxation intervention in phase II cardiac rehabilitation: Replication and extension. Heart & Lung. 1997; 26(1):31-44. [DOI:10.1016/S0147-9563(97)90007-8]
Lewin RJP, Thompson DR, Elton RA. Trial of the effects of an advice and relaxation tape given within the first 24 h of admission to hospital with acute myocardial infarction. International Journal of Cardiology. 2002; 82(2):107-14. [DOI:10.1016/S0167-5273(01)00620-9]
Mohamadi F, Ahmadi F, Nematipour E, Faghihzadh S. [The effect of progressive muscle relaxation method on vital signs in myocardial infraction patients (Persian)]. Koomesh. 2006; 7(3-4):189-95. [Persian]
Musini VM, Wright JM. Factors affecting blood pressure variability: Lessons learned from two systematic reviews of randomized controlled trials. PLoS One. 2009; 4(5):e5673. [DOI:10.1371/journal.pone.0005673] [PMID] [PMCID]
van Dixhoorn J. Cardiorespiratory effects of breathing and relaxation instruction in myocardial infarction patients. Biological Psychology. 1998; 49(1-2):123-35. [DOI:10.1016/S0301-0511(98)00031-3]