پیام خود را بنویسید
دوره 9، شماره 4 - ( 12-1398 )                   جلد 9 شماره 4 صفحات 3939-3930 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Heshmatifar N, Mohebbi M, Borzoee F, Rakhhani M. The Effect of Mental Imagery on Preoperative Anxiety of Elective Hernia. cmja 2020; 9 (4) :3930-3939
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-705-fa.html
حشمتی فر نرجس، محبی محبوبه، برزویی فاطمه، رخشانی محمد حسن. تأثیر تصویرسازی ذهنی بر اضطراب قبل از عمل جراحی فتق انتخابی. فصلنامه طب مکمل. 1398; 9 (4) :3930-3939

URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-705-fa.html


1- گروه پرستاری، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران.
2- گروه داخلی، بیمارستان قائم، دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
3- گروه اتاق عمل، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران. ، borzoee75026@yahoo.com
4- گروه آمار حیاتی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران.
متن کامل [PDF 4287 kb]   (1654 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (3828 مشاهده)
متن کامل:   (2230 مشاهده)
مقدمه
جابه­‌جایی و بیرون‌زدگی احشا از یک دیواره باز ضعیف‌شده را هرنی یا فتق می نامند که نیازمند جراحی است [1]. جراحی به هر اندازه کوچک هم که باشد عاملی اضطراب‌آور و استرس­زا قلمداد می‌شود؛ به نحوی که بیماران ممکن است روز جراحی را به عنوان بزرگ‌ترین و تهدیدکننده‌ترین روز زندگی‌شان درک کنند [2]. اضطراب یک وضعیت روانی ناخوشایند است که می‌تواند روی جنبه‌های مختلف سلامتی تأثیر بگذارد و باعث بروز عوارض متنوعی بعد از عمل مانند تهوع و استفراغ، احتباس ادراری، بی‌قراری، افزایش درخواست ضددردها، افزایش طول مدت بستری شود [5-3].
هدف عمده دوره قبل از جراحی، به‌حداکثررساندن سلامت جسمی و روانی بیمار است [6]؛ کاهش اضطراب هدفی است که باید برای هر بیمار به عنوان یک رویکرد مراقبتی در نظر گرفته شود. این رویکرد قسمتی از مراقبت‌های پرستاری قبل از عمل تلقی می‌شود [7].
درمان‌های فعلی برای کاهش اضطراب قبل از عمل، عمدتاً بر مداخلات دارویی متمرکز شده‌اند، درحالی‌که بعضی از داروها، ممکن است سبب تأخیر در بیداری و ترخیص بعد از عمل شوند. گاهی اوقات هم واکنش نامطلوب به داروها وجود دارد [8]. در سال‌های اخیر بر استفاده از روش‌های غیردارویی به منظور تخفیف یا رفع اضطراب تأکید شده است [9]. ارائه اقدامات غیردارویی توسط پرستاران به علت غیرتهاجمی و ارزان‌بودن این روش‌ها می‌تواند منجر به تسکین اضطراب، قطع یا کاهش مصرف دارو و ایجاد ایمنی بیشتر نسبت به روش‌های دارویی شود.
تصویرسازی ذهنی به عنوان بخشی از طب مکمل و جایگزین، نوعی تکنیک ذهن‌ـ‌ بدن و بخشی از درمان‌های شناختی‌ ـ‌ رفتاری محسوب می‌شود [10]. جلسات تجسم، معمولاً با آرمیدگی شروع می‌شود و افراد چند نفس عمیق می‌کشند، سپس ذهن و بدن خود را از تنش رها می‌کنند و پس از آن، شروع به تصویرسازی ذهنی تصاویر خوشایندی می‌کنند که می‌تواند باعث پیشرفت بهبود آن‌ها شود. شواهد موجود ارائه‌کننده یافته‌های متناقض در اثرگذاری تصویرسازی ذهنی کاهش اضطراب هستند. یافته‌های مطالعه آپوستلو [11] اثربخشی تصویرسازی ذهنی را به عنوان یک مداخله کاهنده اضطراب، تأیید کرد. این در حالی است که نتایج مطالعات نصیری [12] و استین [13] نشان داد این روش در کاهش اضطراب بیماران مؤثر نبوده است.
شیوع فراوان اضطراب قبل از عمل و عواقب ناشی از آن، مداخلات ساده غیرتهاجمی با قابلیت اجرا و هزینه کم را ضروری می‌سازد. تصویرسازی ذهنی روشی خودمدیریتی و ارزان است که نیاز به تجهیزات خاص یا آموزش گسترده ندارد. بیمار نیز به‌آسانی آموزش می‌بیند و آن را به‌راحتی می‌پذیرد [11]. وجود نتایج متناقض از اثربخشی تصویرسازی ذهنی بر اضطراب، اهمیت انجام پژوهش‌های بیشتر را در این حیطه مشخص می‌کند. بر این اساس، مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان تأثیر تصویرسازی ذهنی بر اضطراب بیماران، قبل از جراحی ترمیم هرنی انجام شد.
مواد و روش‌ها
مطالعه حاضر از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی شده است که بر 56 نفر از بیماران قبل از عمل جراحی ترمیم فتق در دو گروه 28نفره با هدف تعیین تأثیر تصویرسازی ذهنی بر اضطراب بیماران انجام شد. پس از کسب مجوز از کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار و ثبت طرح در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی، بیماران پس از تکمیل فرم رضایت آگاهانه، بـه صـورت در دسـترس و بـا توجـه بـه معیارهـای ورود انتخـاب شـدند و سـپس بـر اسـاس تخصیص بلوک‌های جایگشتی تصادفی، با استفاده از بلوک‌های 6‌تایی با سه کد 1 برای گروه کنترل و 2 برای گروه آزمایش در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند (تصویر شماره 1). حجم نمونه با سطح اطمینان 95 درصد و توان 80 درصد با استفاده از فرمول حجم نمونه (فرمول شماره ۱) در هر گروه 30 نفر مجموعاً 60 نمونه در دو گروه آزمایش و کنترل تعیین شد.

معیارهای ورود به مطالعه شامل موارد زیر بود: سن بین 15 تا 49 ساله، کاندید جراحی هرنی، فقدان مشکل شنوایی، داشتن هوشیاری کامل، توانایی خواندن و نوشتن، نداشتن سابقه عمل جراحی قبلی، اعتیاد نداشتن به مواد مخدر، نداشتن سابقه بیماری روحی و روانی و تنفسی، نداشتن خاطره تلخ از دریا، نداشتن حادثه استرس‌زا (طلاق، فوت همسر و وابستگان نزدیک، از دست دادن شغل، مهاجرت، تصادف شدید) طی شش ماه گذشته و دارا بودن اضطراب کمتر از 64 در مقیاس اضطراب آشکار اشپیل برگر و اضطراب کمتر از 62 در مقیاس اضطراب پنهان (زیرا اضطراب آشکار و پنهان بیشتر از 64 و 62 اضطراب شدید محسوب مـی‌شـوند و تمرکز بیمـار در اجـرای تصویرسازی ذهنی را کاهش می‌دهند [14]. 
 معیارهای خروج شامل رضایت نداشتن بیمار به ادامه مشارکت در مطالعه، استفاده از داروهای ضداضطراب و وجود شرایط اورژانسی مانند فتق مختنق بود.
در این تحقیق برای جمع‌آوری داده­‌ها از دو پرسش‌نامـه زیر استفاده شد:
پرسش‌نامـه اطلاعـات جمعیت‌شناختی و اطلاعـات مربوط به بیماری (سن، جنس، وضعیت تأهل، شغل، سطح تحصیلات، وضعیت سکونت، سابقه بستری، تعداد دفعات بستری و علت بستری) و روایی آن به روش روایی محتوا تعیین شد.
پرسش‌نامـه اضطراب پنهان و آشکار اشپیل برگر شامل 20 سؤال مربوط به اضطراب آشکار و 20 سؤال مربوط به اضطراب پنهان بود. سؤالات بر اساس لیکرت چهارگزینه‌ای نمره‌بندی شد. در پاسخ‌گویی به مقیاس اضـطراب آشـکار، آزمودنی احساس خـود را در همـان لحظـه بیان می‌کند و در پاسـخ‌گـویی بـه مقیاس اضـطراب پنهان، وی بـه احساسـات معمـول خـود در اکثـر اوقات اشاره می‌کند. به هر کدام از عبـارت‌هـای این آزمون بر اساس پاسخ ارائه‌شده، نمره‌های بـین 1تا 4 داده می‌شد. نمره کل هر دو قسمت پرسش‌نامـه (اضطراب پنهان و آشکار) بین 20-80 بود؛ ابزار سنجش اضطراب اشپیل برگر از اعتبار علمی بالایی برخوردار است و به عنوان آزمون استاندارد شناخته شده است [15].
روایی آن را برای اولین بار، مهرام و همکاران در ایران به تأیید رسانده‌اند. همچنین ضریب پایایی این پرسش‌نامـه در ایران در مطالعه مهرام و همکاران در دو گروه هنجار و مالک به طور مجزا بررسی شده است که میزان پایایی برای گروه هنجار (600 نفر)، در مقیاس اضطراب آشکار و پنهان بر اساس آلفای کرونباخ به ترتیب برابر 0/9084 و 0/9025 به دست آمد و این میزان در گروه مالک (130 نفر) برابر 0/9418 به دست آمد [16]. پایایی این پرسش‌نامـه در مطالعه حاضر با روش آلفای کرونباخ برابر 0/90 محاسبه شد.
پس از انتخاب اولیه واحدهای پژوهش، یک ساعت قبل از رفتن به اتاق عمل، فرم اطلاعات فردی‌بیماری و پرسش‌نامـه اضطراب اشپیل برگر تکمیل شد. درنهایت 28 نفر در هر گروه آزمایش و کنترل باقی ماندند (تصویر شماره 1). برای افراد گروه آزمایش، علاوه بر مراقبت‌های معمول، فایل صوتی تصویرسازی ذهنی پخش شد که آن را پژوهشگر آماده کرده بود. بدین ترتیب این فایل که شامل موسیقی آرام‌بخش و تجسم مناظر زیبا و خوشایند (ساحل دریا) به همراه تأکیدات مثبت مرتبط با افزایش سلامتی و تکرارکلماتی آرام‌بخش مثل خدا، محبت، زیبایی و نشاط بود یک ساعت قبل از جراحی به مدت 18 دقیقه، از طریق هدفون پخش شد [17]. برای کنترل عوامل مزاحم مانند سر و صدا در بخش، اجرای مداخله در محیطی آرام با حضور پژوهشگر صورت گرفت. گروه کنترل بدون دارو یا درمان‌های مکمل ضداضطراب، فقط مراقبت‌های معمول را دریافت کردند و سطح اضطراب برای این گروه نیز بعد از گذشت 18 دقیقه مجدداً سنجیده شد. در پایان مجدداً پرسش‌نامـه اشپیل برگر برای هر دو گروه تکمیل شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 تجزیه و تحلیل شد و از آزمون‌های آماری من ویتنی، مجذور کای دو، تی زوجی، تی مستقل و آنالیز واریانس استفاده شد. 
یافته‌ها
تعداد کل واحدهای پژوهش 56 نفر بود که دو گروه کنترل (28 نفر) و آزمایش (28 نفر) قرار داشتند. میانگین سنی واحدهای پژوهش در گروه آزمایش 17/28±30/8 و در گروه کنترل 14/18±32/9 بود که این اختلاف سن بین بیماران از لحاظ آماری معنی‌دار نبود. یافته‌های مطالعه نشان داد که در دو گـروه، افـراد از نظـر سن، جنس، وضعیت تأهـل و سـطح تحصـیلات اخـتلاف آماری معناداری نداشته و همسان بودند (جدول شماره 1).
تمام مشارکت‌کنندگان (100 درصد) حالتی از اضطراب را در دامنه خفیف تا نسبتاً شدید تجربه کردند. میزان اضطراب پایه (قبل از مداخله) در اغلب واحدهای پژوهش درگروه آزمایش (76 درصد) و کنترل (72 درصد)، در سطح متوسط گزارش شد (تصویر شماره ۲). 
همان‌طور که در جدول شماره 2 نشان داده شده است اخـتلاف میانگین اضطراب آشکار و پنهان قبل از مداخله در دو گـروه کنترل و آزمایش از نظر آماری معنی‌دار نبود (001/0 میانگین اضطراب آشکار و پنهان قبل از مداخله، در گروه تصویرسازی ذهنی به ‌ترتیب 75/6‌±‌42/41 و 87/9±22/32 بود که بعد از مداخله به 4/31‌±‌33/07 و 7/86±28/14 کاهش یافت. آزمون آماری تی زوجی، بین میزان اضطراب آشکار و پنهان قبل و بعد از مداخله در این گروه، تفاوت آماری معناداری را نشان می‌دهد (0/001>P). 
میانگین نمره اضطراب آشکار و پنهان قبل از مداخله در گروه کنترل، به ترتیب 4/58‌±‌39/71 و 8/49±‌29/68 بود که در پایان مطالعه به 6/44‌±‌44/60 و 7/21±38/42 افزایش یافت و آزمون آماری تی زوجی، بین میزان اضطراب آشکار و پنهان قبل و بعد از مطالعه در این گروه، تفاوت آماری معناداری نشان می‌دهد (0/001>P) (جدول شماره 2). نتایج آزمون تی مستقل نشان داد از نظر میزان اضطراب آشکار قبل از مداخله بین دو گروه تفاوت آماری معنی‌دار وجود نداشت (0/187=P). درحالی‌که بعد از مداخله تفاوت معنی‌داری وجود داشت (0/001=P) (جدول شماره 3).
در مقایسه میزان اضـطراب بعـد از مداخلـه جهـت کنتـرل متغیرهای مخدوش‌کننده و ثابت‌نگـه‌داشـتن اثـر آن‌هـا از آزمون کوواریانس استفاده شد و اضطراب بعـد از مداخلـه بـا ثابت نگه داشتن اثر متغیرهـای مخـدوش‌کننـده (اضـطراب قبل از مداخله، گروه، جنس، وضعیت تأهل، محـل سـکونت، سابقه بستری) در دو گروه بررسی شد.
با وجود ثابت‌نگه‌داشتن اثر اضطراب قبل از مداخله و سایر متغیرهای مخدوش کننده از جمله سن، جنس، تحصیلات، محل سکونت، تحلیل کوواریانس نشان می‌دهد که در گروه آزمایش نسـبت بـه کنترل، میزان اضطراب آشـکار 01/ 14 نمـره کاهش یافته که این میزان در سطح اطمینان 95 درصد معنادار است (0/001>P) و میزان اضـطراب پنهان 11/51 نمـره کاهش یافته است که این کاهش نیز معنی دار بود (0/001>P) (جدول شماره 4). 
بحث
یافته‌های مطالعه حاضر نشان می‌دهد انجام یک جلسه تصویرسازی ذهنی قبل از عمل، اضطراب موقعیتی بیماران گروه آزمایش را در مقایسه با گروه کنترل تخفیف می‌دهد. این مطالعه نشان می‌دهد که همه بیماران اضطراب قبل از جراحی را تجربه می‌کنند، به نحوی که اکثریت آنان، سطح اضطراب در حد متوسط داشته اند. در این راستا، یافته‌های مطالعات کالکورن، ملچیور و باباشاهی نشان داد اکثریت واحدهای پژوهش قبل از عمل، اضطراب در حد متوسط داشته‌اند [۲۰-۱۸]. با وجود این که جراحی هرنی جزو اعمال انتخابی محسوب می‌شود و بیمار در شرایط بحرانی یا اورژانسی قرار نمی‌گیرد، اما سطح اضطراب متوسط در اغلب بیماران مطالعه حاضر، مشاهده شد. این موضوع نشان‌دهنده این است که جراحی، هر‌چند کم‌خطر، عاملی اضطراب‌آور و استرس‌زا محسوب می‌شود.
در ارزیابی تأثیر اجرای یک جلسه تصویرسازی ذهنی، یافته‌های مطالعه حاضر نشان می‌دهد این مداخله درکاهش اضطراب قبل از عمل بر بیماران مؤثر است. نتایج مطالعه گونزالس و همکاران نیز در این زمینه، نشان داد این روش در کاهش اضطراب قبل از عمل تأثیرگذار بوده است [21]؛ با این تفاوت که در مطالعه آن‌ها برای گروه کنترل، اضطراب پایه و قبل از عمل تفاوت معنی‌داری نداشت؛ در حالی که نتایج مطالعه اخیر، حاکی از افزایش اضطراب در گروه کنترل به ­طور معنی‌داری است که این موضوع با توجه به نزدیک‌شدن به زمان جراحی، پدیده ای قابل انتظار است. در گروه کنترل، افزایش اضطراب قبل از عمل نسبت به اضطراب اولیه در نتایج مطالعه نیز گزارش شده است. در مورد گروه آزمایش، نتایج آزمون تی زوجی درمطالعه پیش‌رو نشان می‌دهد که بین میزان اضطراب در زمان قبل و بعد از مطالعه، تفاوت آماری معنی‌داری وجود دارد؛ به طوری که میزان اضطراب در پایان مطالعه کمتر است.
هدیجی بلاسی و همکاران نیز در مطالعه‌ای مروری، تصویرسازی ذهنی را بر بهبود نتایج درمانی جسمی و روانی (درد، اضطراب و مدت زمان بستری) بیماران در بخش مراقبت‌های ویژه مؤثر گزارش کرده‌اند [22]. در مطالعه بیضایی و همکاران تصویرسازی ذهنی بر کاهش اضطراب، افسردگی و ثبات علائم حیاتی در بیماران تحت همودیالیز مؤثر و کارآمد است که با نتایج مطالعه حاضر هم‌خوانی دارد [23].
در تناقض با نتایج مطالعه اخیر، توماس و همکاران نبود اثربخشی تصویرسازی ذهنی کاهش اضطراب پس از عمل را گزارش کردند [24] در باب مطابقت نداشتن نتایج دو مطالعه می‌توان آن را به علل ذیل از جمله روش تحقیق ارتباط داد؛ مثلاً مطالعه توماس فقط دارای پس‌آزمون بود. تعداد زنان در گروه آزمایش بیشتر از گروه کنترل بود، به طوری که این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار بود. همچنین، انتخاب شرکت‌کنندگان گروه آزمایش غیر‌تصادفی بود.
 نتایج مطالعه یورچ و همکاران نیز نشان‌دهنده تفاوت نداشتن معنی‌دار بین تصویرسازی ذهنی در مقایسه با آرام‌سازی عضلانی بر کاهش اضطراب زنان باردار بوده است [25]. تفاوت در نتایج با پژوهش حاضر می‌تواند به علت اختلاف در حجم نمونه (13 نفر) و مدت زمان مداخله (10 دقیقه) باشد، در حالی که این مطالعه با حجم نمونه بیشتر (56 نفر) و مدت زمان مداخله 18 دقیقه انجام شده است. به طور کلی این یافته‌ها فعالیت بیشتر پاراسمپاتیکی را نشان می‌دهد که باعث تغییر در پاسخ‌های فیزیولوژیک می‌شود و به دنبال آن بیماران، احساس آرامش بیشتری کرده و اضطراب آن‌ها کم می‌شود [21].
از محدودیت‌های مطالعه پیش رو می‌توان به کورسازی پژوهش به علت اطلاع کامل شرکت‌کنندگان از روند مداخله در مطالعه اشاره کرد. بنابر نتایج این مطالعه، انجام فقط یک جلسه تصویرسازی ذهنی قبل از عمل می‌تواند در کاهش اضطراب بیماران قبل از جراحی انتخابی فتق تأثیرگذار باشد، انجام پژوهش‌های بیشتر در جراحی‌های با شدت اضطراب بالاتر به‌ منظور تأیید کاهش اضطراب بیماران برای تعمیم نتایج و کاربردی‌کردن آن در بالین توصیه می‌شود.
نتیجه­‌گیری
تصویرسازی ذهنی می‌تواند به عنوان روشی آسان، ارزان و غیرتهاجمی برای کاهش اضطراب بیماران قبل از عمل جراحی مورد استفاده قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله از طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار با کد اخلاق MEDSAB.REC.92.1 استخراج شد. همچنین در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران با کد IRCT2013122315905N1 ثبت شد.
حامی مالی
حامی مالی این پژوهش دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار است.
مشارکت نویسندگان
در این پژوهش تنظیم و نمونه‌گیری و تدوین مقاله بر عهده نرجس حشمتی‌فر، محبوبه محبی و فاطمه برزویی بود. متخصص آمار در موضوع بررسی و انجام مسائل آماری محمد حسن رخشانی بود.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان در این مطالعه تضاد منافع وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار، مدیریت بیمارستان شهید بهشتی و کلیه کارکنان بخش جراحی عمومی، همچنین تمام بیماران شرکت‌کننده که ما را در انجام پژوهش یاری کردند، تشکر و قدردانی می‌شود. 


References
Sadati L, Golchini E, Nafar M, Khorasani B. [Digestive & glandular surgical tecnology (Persian)]. 1st ed. Tehran: Jameenegar; 2011. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/3627825
Taylor C, Lillis C, LeMone P, Lynn P. Fundamentals of nursing: The art and science of nursing care. 6th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001.
Ramamohan D, Indira S, Sateesh S, Satish Kumar S, Bhandarkar P, Sahana Bhat NR, et al. Understanding preoperative anxiety in patients before elective surgical intervention. International Journal of Academic Medicine. 2018; 4(1):56-9. [DOI:10.4103/IJAM.IJAM_58_17]
Britteon P, Cullum N, Sutton M. Association between psychological health and wound complications after surgery. British Journal of Surgery. 2017; 104(6):769-76. [DOI:10.1002/bjs.10474] [PMID]
Akinsulore AD, Owojuyigbe AM, Faponle AF, Fatoye FO. Assessment of preoperative and postoperative anxiety among elective major surgery patients in a tertiary hospital in Nigeria. Middle East Journal of Anaesthesiology. 2015; 23(2):235-40. [PMID]
World Health Organization. Patient safety: Making health care safer [Internet]. 2017 [Updated 2017 November]. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/255507
Kalogianni A, Almpani P, Vastardis L, Baltopoulos G, Charitos C, Brokalaki H. Can nurse-led preoperative education reduce anxiety and postoperative complications of patients undergoing cardiac surgery? European Journal of Cardiovascular Nursing. 2016; 15(6):447-58. [DOI:10.1177/1474515115602678] [PMID]
Binns-Turner PG, Wilson LL, Pryor ER, Boyd GL, Prickett CA. Perioperative music and its effects on anxiety, hemodynamics, and pain in women undergoing mastectomy. AANA Journal. 2011; 79(4):S21-S7. [PMID]
Evans K, Jane Morrell C, Spiby H. Systematic review and meta‐analysis of non‐pharmacological interventions to reduce the symptoms of mild to moderate anxiety in pregnant women. Journal of Advanced Nursing. 2018; 74(2):289-309. [DOI:10.1111/jan.13456] [PMID]
Schulz P, Hede V. Alternative and complementary approaches in psychiatry: Beliefs versus evidence. Dialogues in Clinical Neuroscience. 2018; 20(3):207-14. [PMID] [PMCID]
Apóstolo JLA, Kolcaba K. The effects of guided imagery on comfort, depression, anxiety, and stress of psychiatric in patients with depressive disorders. Archives of Psychiatric Nursing. 2009; 23(6):403-11. [DOI:10.1016/j.apnu.2008.12.003] [PMID]
Nasiri S, Akbari H, Tagharrobi L, Tabatabaee AS. The effect of progressive muscle relaxation and guided imagery on stress, anxiety, and depression of pregnant women referred to health centers. Journal of Education and Health Promotion. 2018; 7:41. [PMID] [PMCID]
Stein TR, Olivo EL, Grand SH, Namerow PB, Costa J, Oz MC. A pilot study to assess the effects of aguided imagery audiotape interventionon psychological outcomes in patients undergoing coronary artery bypass graft surgery. Holistic Nursing Practice. 2010; 24(4):213-22. [DOI:10.1097/HNP.0b013e3181e90303] [PMID]
Jong M, Pijl A, de Gast H, Sjöling M. P02.128. The effects of guided imagery on preoperative anxiety and pain management in patients undergoing Laparoscopic Cholecystectomy in a multi-centre RCT study. BMC Complementary and Alternative Medicine. 2012; 12:P184. [DOI:10.1186/1472-6882-12-S1-P184] [PMCID]
Wongkietkachorn A, Wongkietkachorn N, Rhunsiri P. Preoperative needs-based education to reduce anxiety, increase satisfaction, and decrease time spent in day surgery: A randomized controlled trial. World Journal of Surgery. 2018; 42(3):666-74. [DOI:10.1007/s00268-017-4207-0] [PMID]
Bagheri-Nesami M, Shorofi SA, Zargar N, Sohrabi M, Gholipour-Baradari A, Khalilian AR. The effects of foot reflexology massage on anxiety in patients following coronary artery bypass graft surgery: A randomized controlled trial. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2014; 20(1):42-7. [DOI:10.1016/j.ctcp.2013.10.006] [PMID]
Chamanzari H, Raffe S, Modarres Gheravi M, Ebrahimzade S. [Effect of guided imagery on orthopedic operations pain in traumatic patients (Persian)]. The Horizon of Medical Sciences. 2013; 19(2):117-22. http://hms.gmu.ac.ir/article-1-1418-en.html
Aghamohammadi Kalkhoran M, Karimollahi M. Religiousness and preoperative anxiety: A correlational study. Annals of General Psychiatry. 2007; 6:17. [DOI:10.1186/1744-859X-6-17] [PMID] [PMCID]
Melchior LMR, dos Santos Soares Barreto RA, Prado MA, Caetano KAA, Bezerra ALQ, de Sousa TV. Predictors for moderate and serious pre-operatory anxiety in hospitalized surgical patients. Enfermería Global. 2018; (52):86-96. 
Babashahi M, Kahangi LS, Babashahi F, Fayazi S. [Comparing the effect of massage aromatherapy and massage on anxiety level of the patients in the preoperative period: A clinical trial (Persian)]. Evidence Based Care. 2012; 2(2):19-28. http://ebcj.mums.ac.ir/article_395.html
Gonzales EA, Ledesma RJA, McAllister DJ, Perry SM, Dyer CA, Maye JP. Effeets of guided imagery on postoperative outcomes in patients undergoing same-day surgical procedures: A randomized, single-blind study. AANA Journal. 2010; 78(3):181-8. 
Hadjibalassi M, Lambrinou E, Papastavrou E, Papathanassoglou E. The effect of guided imagery on physiological and psychological outcomes of adult ICU patients: A systematic literature review and methodological implications. Australian Critical Care. 2018; 31(2):73-86. [DOI:10.1016/j.aucc.2017.03.001] [PMID]
Beizaee Y, Rejeh N, Heravi-Karimooi M, Tadrisi SD, Griffiths P, Vaismoradi M. The effect of guided imagery on anxiety, depression and vital signs in patients on hemodialysis. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2018; 33:184-90. [DOI:10.1016/j.ctcp.2018.10.008] [PMID]
Thomas KM, Sethares KA. Is guided imagery effective in reducing pain and anxiety in the postoperative total joint arthroplasty patient? Orthopaedic Nursing. 2010; 29(6):393-9. [DOI:10.1097/NOR.0b013e3181f837f0] [PMID]
Urech C, Fink N, Hoesli I, Wilhelm FH, Bitzer J, Alder J. Effects of relaxation on psychobiological wellbeing during pregnancy: A randomized controlled trial. Psychoneuroendocrinology. 2010; 35(9):1348-55. [DOI:10.1016/j.psyneuen.2010.03.008] [PMID]
 
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: پرستاری و مامایی

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله طب مکمل می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Complementary Medicine Journal

Designed & Developed by : Yektaweb