مقدمه
سرطان پروستات دومین علت مرگومیر در مردان است. براساس آمار سال 2012، این سرطان از بین سرطانهای شناختهشده بین مردان، بیشترین موارد بروز (28 درصد) و دومین علت مرگومیر (11 درصد) پس از سرطان ریه (29 درصد) را به خود اختصاص داده است. در سراسر دنیا 1111689 به سرطان پروستات مبتلا شدند [
1] که با 307471 مورد مرگ (32 درصد)، این سرطان ششمین علت مرگ (با سرطانهای مردان) در سال 2012 بود [
2]. P53 سیکل سلولی و مسیرهای بازسازی DNA را بهعنوان بخشی از عملکرد صریح و مهم آن در حفظ پایداری ژنوم تنظیم میکند. P53 در تنظیم چرخه سلولی، پیری، آپوپتوز و ثبات ژنوم فعال است. ژن P53 روی بازوی کوتاه کروموزوم شماره 17 قرار دارد و ایجاد اختلال و یا غیرفعال شدن پروتئین P53، منجر به بروز سرطان میشود [
3].
چالشهای مهم توانایی شناسایی سرطان در مراحل اولیه بهمنظور درمان سریع و بهموقع و یا پیشبینی سرطان برای بهبود بیمار و جلوگیری از رویههای سخت درمانی بیماران سرطانی، باعث شده است که میکرو RNAها بهعنوان مارکرهای زیستی برای شناسایی،کنترل و پیشگری از سرطان به کار روند [
4]. میکرو RNAها گروهی از RNAهای کوچک غیرکدکننده با طول حدود 18 تا 25 نوکلئوتیدهای هستند که بهطور اختصاصی با mRNAهای اختصاصی خود میانکنش داشته و باعث تخریب mRNAها و ترجمه آن میشود. برهمکنش RNAها با ژنهای هدف، نقش آنها را در رشد، مرگ برنامهریزیشده، تمایز و تکثیر سلولی مشخص کرده و عملکرد مستقیم میکرو RNA را در سرطان تأیید میکنند [
5]. اهمیت افزایش آنتی اکسیدانت ها و کاهش رادیکال های آزاد در بهبود افراد مبتلا به سرطان پروستات موثر می باشد. به نظر می رسد افزایش استفاده از مکمل های آنتی اکسیدانی طبیعی می تواند در کاهش عوامل اکسایشی نقش داشته باشد [
6]. نتایج مطالعهای نشان داد قدرت و میزان آنتیاکسیدانی قویتر از سایر آبمیوههاست [
7]. با وجود گسترش روزافزون تحقیقات و پیشرفتهای علمی درزمینه شناخت انار و تأثیر آن بر عوامل اکسایشی بیماریها، ازجمله دیابت و سرطان، خواص درمانی این میوه کمتر در تحقیقات مورد بررسی قرار میگیرد [
9، 8]. یک مشکل عمده در درمان سرطان پروستات در حال حاضر، نبود نشانگرهای زیستی حساس و اختصاصی است [
10]. اما باتوجه به نقش و کارکرد میکرو microRNAs ها یکی از نشانگرهای زیستی در تشخیص سرطان و درمان آن mir-21 است. mir-21 که در کروموزوم 17 واقع شده است 20 تا 24 نوکلئوتید دارد و در اغلب سرطانها، ازجمله دهان، روده و پروستات افزایش مییابد و بهعنوان یک نشانگر زیستی اکسایشی شناخته میشود [
11].
فنگ و همکاران (2016) نشان دادند که mir-21 در انواع مختلف سرطانها افزایش پیدا میکند و ازطریق افزایش بیان ژن پروتئین MASPIN موجب کاهش آپوپتوز در سلولهای سرطانی میشود که درنهایت این عامل به کاهش مرگ برنامهریزیشده سلول و افزایش توده سلولهای سرطانی منجر میشود [
12]. وانگ و همکاران (2014) نشان دادند که mir-21 موجب افزایش متاستاز در سرطان میشود. وانگ بیان کرد که mir-21 دارای پروتئینهای هدف است که آنزیمهای اکسایشی را فعال میکند که درنتیجه مسیرهای متاستاتیک را فعال میکنند و سلولهای سرطانی بهراحتی مهاجرت و به سایر بافتهای سالم متاستاز میکنند [
13]. زو و همکاران نشان دادند mir-21 مسیرهای مختلف سرطان را فعال میکند که درنهایت به مرگ بیمار منجر میشود. یکی از این مسیرهای مهم که به متاستاز و مانع از مرگ برنامهریزیشده سلول منجر میشود، آنژیوژنز است. زو و همکاران نشان دادند mir-21 ازطریق بیان القای فاکتور هایپوکسی و مسیر NO مسیر نهایی رگزایی را فعال کرده و درنتیجه دسترسی سلولهای سرطانی را به مواد غذایی بیشتر میکند [
14]. یکی دیگر از مارکرهای زیستی در سرطان mir-155 است این میکرو microRNAsها نیز 20 تا 24 نوکلوتئید دارند. mir-21 و mir-155 بهعنوان mirsهای فعالکننده پروتئینهای آنکوژن شناخته میشوند [
15]. اختلال در تنظیم mir-155 در بسیاری از تومورهای بدخیم، ازجمله سرطان خون، سرطان سینه و ریه گزارش شده است. دادههای اخیر نشان داده است که mir-155 میتواند بهطور قابلتوجهی در سلولهای سرطانی پروستات بیان شود. یافتههای تحقیقاتی درباره تأثیر فعالیت بدنی بر سرطان پروستات نتایج مختلفی را نشان میدهد. در کل، در پژوهشهای همهگیرشناسی، ارتباطی بین فعالیت بدنی و سرطان پروستات بهطور قطعی مشاهده نشده است [
1]. از طرفی به نظر میرسد فعالیت بدنی و ورزشی بتواند در روند کمک به تسریع بهبودی و نیز به تعویق انداختن آن نقش قابلملاحظهای ایفا کند [
16]. همچنین با توجه به میزان بالای آنتی اکسیدانت های موجود در آب انار و ضد سرطان بودن این میوه و نتایج متناقض با این موضوع با این حال، هنوز این پرسش که آیا فعالیت ورزشی همراه با مصرف آب انار می توانند مانع از رخداد و بازرخداد سرطان پروستات شود، در هالهای از ابهام قرار دارد. به همین دلیل برخی از پژوهشگران مطالعات خود را در این زمینه آغاز کردهاند. بنابراین با توجه به اینکه تاکنون هیچگونه مطالعهای در این زمینه در داخل و خارج کشور انجام نشده است هدف از انجام این مطالعه تغییر مسیر سلولی پروتئین های انکوژن و ضد تومور بامصرف آب آنار و تمرین هوازی در مردان مبتلا به سرطان پروستات میباشد.
مواد و روشها
با توجه به اینکه شرکتکنندههای مطالعه حاضر را مردان مبتلا به سرطان پروستات تشکیل داده و بهلحاظ برخی متغیرها کاملاً تحت کنترل نبودند، تحقیق حاضر از نوع پژوهشهای نیمهتجربی به شمار میرود که در قالب یک طرح پیشآزمون و پسآزمون با 4 گروه 10 نفری تمرین هوازی، گروه تمرین هوازی و مصرف آبانار، گروه مصرف آبانار و گروه کنترل اجرا شد.
تصویر شماره 1 روند اجرای این مطالعه را از ابتدا تا انتها نشان میدهد.
شرکتکنندهها و نحوه انتخاب آنها
شرکتکنندههای پژوهش حاضر را مردان مبتلا به سرطان پروستات 55 تا 65 ساله شهرستان قم تشکیل میدادند که دارای پرونده پزشکی در مراکز تخصصی این شهرستان بودند. برای تعیین نمونههای آماری این پژوهش پس از کسب اجازههای لازم، ابتدا فهرست اسامی بیمارانی که سرطان پروستات آنها حداقل از 6 ماه قبل محرز شده بود از بایگانی مدارک پژشکی بیمارستانهای موردنظر تهیه شد. نمونههای این تحقیق با توجه به نتایج سونوگرافی، مبتلا به سرطان پروستات و بدون متاستاز بافتهای پروستات بودند که از بین تعداد کل 265 بیمار دارای پرونده درمانی که در طی سالهای 9913و 1400 به مراکز تخصصی موردنظر مراجعه کرده بودند انتخاب شدند. پس از هماهنگی و بررسیهای اولیه و کنار گذاشته شدن افراد غیرواجد شرایط و بیعلاقه برای شرکت در پژوهش، سرانجام در اردیبهشت سال 1400، 52 نفر بیمار واجد شرایط شناسایی و انتخاب شدند. شماره تلفن و آدرس محل سکونت آنها ثبت و از کلیه این بیماران برای حضور در این پژوهش دعوت شد. نهایتاً از این تعداد 45 نفر آمادگی خود را به شکل رسمی اعلام کرده و داوطلب شرکت در این مطالعه شدند. سپس نمونه ها با توجه به تعداد آزمودنی در مقالات چاپ شده در داخل کشور به طور تصادفی ساده به چهار گروه مساوی: کنترل (12 نفر)، تمرین هوازی (10 نفر)، مصرف آب انار (10نفر) و تمرین هوازی و مصرف آب انار (10نفر) تقسیم شدند.
معیارهای ورود به پژوهش عبارت بود از: کلیه داوطلبان مردی که در محدوده سنی 55 تا 65 سال قرار داشته باشند، ابتلای آنان به سرطان پروستات به اثبات رسیده و توانایی شرکت در تمرینات را مجوز پزشک متخصص دارند.
معیارهای خروج از این مطالعه: عدم انجام هرگونه درمان اختصاصی (شیمیدرمانی و پرتودرمانی) از 5 ماه قبل از شروع پژوهش، عدم انجام هرگونه عمل جراحی درزمینه درمان سرطان، نبود سابقه مصرف دخانیات و الکل حداقل از 12 ماه قبل از شروع تمرینات ورزشی، عدم انجام شیمیدرمانی و آندروژندرمانی در حال حاضر، عدم ابتلا به انواع بیماریهای قلبیعروقی، بیماریها و اختلالات سیستمیک مزمن، مانند دیابت و هیپرتیروئیدی، ناهنجاریهای هورمونی یا سیستم ایمنی، بیماریهای ذهنی و روانی، عیوب جسمانی یا اختلالات مغزی و عصبی که مانع از انجام فعالیت ورزشی شود، نداشتن سابقه هیپرتانسیون شدید (بیشتر از 160 بر روی 90mm/hg) ، نداشتن سابقه تمرینات ورزشی مداوم قبل از شروع برنامه تمرینی و نداشتن متاستاز سلولهای سرطانی به بافتها و ارگانهای دیگر بدن.
ضمناً در صورتی که هریک از داوطلبان به دنبال جلسات تمرینی، دچار مشکلات قلبیتنفسی مثل افزایش فشار خون بیشتر از 30 میلیمتر جیوه یا تنگی نفس شدید، حالت تهوع و سرگیجه، ابتلا به دردهای راجعه و مزمن در نواحی مختلف بدن و خستگی بیشازحد میشدند که مانع از ادامه تمرینات میشد، از مطالعه خارج میشدند.
پروتکل تمرین هوازی
در این مطالعه از فعالیت هوازی بهعنوان مداخله ورزشی استفاده شد. به شرکتکنندهها توضیح داده شد که 48 ساعت قبل از مراحل نمونهگیری خون (قبل و پس از جلسه تمرینی)، نباید در هیچگونه فعالیت بدنی شرکت کنند. برنامه تمرینی مورداستفاده براساس آخرین دستورالعمل کالج آمریکایی پزشکی ورزشی در سال 2010 تنظیم شد. به نحوی که شرکتکنندههای گروه تمرین 8 هفته و هر هفته 3 بار در جلسات تمرین هوازی فزاینده با زمان تقریبی 60 تا90 دقیقه برای هر جلسه که شدت آنها برحسب ضربان قلب هدف تعیین میشد، شرکت کردند. ضربان قلب هدف براساس روش کارونن (فرمول شماره 1) محاسبه شد و تعداد آن با استفاده از ضربانسنج پلار سنجیده شد.
1. Target Heart Rate = [(max HR − resting HR) × %Intensity] + resting HR
شرکتکنندهها هفتهای 3 جلسه تمرین را با نظارت 2 متخصص ثابت اجرا کردند. براساس مطالعات صورتگرفته و با در نظر گرفتن محدوده سنی شرکتکنندهها، از تمرین با شدت پایین تا متوسط برای آنان استفاده شد. شرکتکنندههای گروه تمرین 8 هفته ، هر هفته 3 جلسه و در هر جلسه بین 60 تا 90 دقیقه در برنامه تمرینی شرکت کردند. هر جلسه برنامه تمرین هوازی در 3 بخش شامل گرم کردن، فعالیت اصلی و سرد کردن اجرا شد. گرم کردن به مدت 10 تا 15 دقیقه و شامل حرکات کششی و نرمشی بود. سپس شرکتکنندهها 35 تا 65 دقیقه بر روی دوچرخه ثابت با شدت 50 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب به فعالیت اصلی پرداختند. در پایان هر جلسه نیز 10 دقیقه عمل سرد کردن با حرکات نرمشی و کششی انجام شد. در طی این مدت گروه کنترل هیچگونه فعالیت ورزشی انجام نداد.
پروتکل مصرف آبانار
آبانار موردمصرف در این مطالعه، آبانار طبیعی بود که با دستگاه آبانارگیری دستی ستاره و بهصورت تازه در محل تمرین تهیه میشد. به این ترتیب هریک از شرکتکنندگان گروههای مصرفکننده آبانار و تمرین هوازی + مصرف آبانار، یک روز در میان عصرها و پس از انجام تمرینات ورزشی، 100 سیسی آبانار طبیعی نیز دریافت کردند [
8].
نحوه خونگیری و اندازهگیری آزمایشگاهی متغیرهای تحقیق
خونگیری از آزمودنیهای تحقیق حاضر در 2 مرحله (48 ساعت قبل از اولین جلسه تمرینی و 48 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرین) متعاقب 12 ساعت ناشتایی شبانه انجام شد. در هر مرحله 5 میلیلیتر خون از ورید پیشبازویی بیماران گرفته شد. زمان نمونهگیری، خونها در لولههای آغشته به سیترات ریخته شد و نمونهها با استفاده از شیکر کاملاً به سیترات آغشته شدند. سپس نمونههای خونی با دور 3000 RMP، 10 دقیقه برای جداسازی سرم سانتریفیوژ شدند. سپس سرم برای آنالیزهای بعدی شاخصهای موردنظر در تحقیق در ظرفهای ویژه اپندروف توزیع و بلافاصله در فریزر با دمای منفی 80 درجه سانتیگراد نگهداری شد. برای اندازهگیری مقادیر سرمی P53 از کیت الایزا مدل انسانی (کریستال شانگهای ساخت کشور چین) استفاده شد. این مقادیر در آزمایشگاه خصوصی بهصورت 2 تکرار مورد سنجش قرار گرفت.
نحوه حذف کردن RNA از میکروتیوبها و سرسمپلرها
تمامی سرسمپلرها و میکروتیوبهای مورداستفاده برای استخراج میکرو RNAها بهصورت overnight در محلول DEPCبا غلظت یکدهم درصد قرار داده شد و سپس با استفاده از آون در دمای 45 درجه خشک شد. سپس سپملرها و میکروتیوبها دو بار منظم اتوکلاو گردید [
4].
استخراج میکرو RNAها از گردش خون
یه منظور استخراج میکرو RNA، از کیت استخراج ایرایزول RNA تولیدشده شرکت زیستفناوران رنا با کد دسترسی RB1001 و طبق دستورالعمل زیر استفاده شد. همچنین جهت بررسی سطوح میکرو RNA از روش RT steam –loop house keeping استفاده شد.
ابتدا میزان 500 میکرو لیتر از خون همراه با 1 میلیلیتر از بافرایرایزول، با یکدیگر مخلوط شد. به صورتی که محلول همگنی حاصل شود. سپس میکس ا به میکروتیوب 2 میلیلیتر منتقل شد. محلول میکس در دمای محیط، 5 دقیقه ثابت قرار داده شد. سپس 200 میکرولیتر کلروفورم به مجموعه اضافه شد و بهصورت بالا و پایین بهشدت 10 تا 15 ثانیه تکان داده شد و دوباره 5 دقیقه در محیط رها شد. تیوپ حاوی میکس در سرعت g 8000، 5 دقیقه سانتریفیوژ شد. پس از اتمام این مرحله 2 فاز بهصورت مشخص قابلمشاهده بود، فاز شفاف رویی که حاوی RNA است جدا به داخل تیوپ دیگر منتقل شد. 1000 میکرولیتر اتانول 100 درصد سرد به آن اضافه شد و سپس 8 دقیقه در داخل فریزر با دمای منفی20 درجه قرار داده شد. در پایان تیوپ از فریزر خارج شد و شبیه مرحله قبل سانتریفیوژ شد. مایع داخل تیوپ پس از سانتریفیوژ دور ریخته شد. در این مرحله گاهی، ولی نه معمولاً لکههای بیرنگ و یا مایل به سفید در بدنه و کف تیوپ مشاهده شد. سانتریفیوژ با اضافه کردن اتانول 80 درصد جهت شستوشو تکرار شد و پس از خارج کردن اتانول و خشک کردن محتوای داخل تیوپ (در این مرحله روش air-dry مورد استفاده قرار گرفت) 20 تا 50 میکرولیتر آب دوبار تقطیر، بسته به میزان رسوب به آن اضافه و با پیپت RNA داخل تیوپ حل شد. سپس 5 ماکرولیتر از آن بهمنظور تأیید کیفیت با استفاده از الکتروفروز بر روی ژل آگارز 1 درصد آنالیز شد تا پس از تأیید از آن در سنتز cDNA استفاده شود. جهت DNAزدایی از محصول RNA استخراجی به کمک DNAseI رشتههای DNA حذف شد. بدینمنظور پس از افزودن آنزیم DNAse، مخلوط واکنش در انکوباتور 37 درجه سانتیگراد به مدت یک30 دما دهی شد. جهت تأیید کیفیت RNA نمونه DNAزداییشده از RNA کل روی ژل 1 درصد آگاروز آنالیز شد [
4].
سنتز miRNA
مطابق
جدول شماره 1، سنتز cDNA با استفاده از کیت سنتز cDNA زیستفناوران رنا انجام گرفت. تمامی مواد از شرکت زیست فناوران رنا تهیه شد. پس از اتمام فرایند و به دست آمدن چرخههای آستانه (ct) سنجش بیان متغیرهای موردنظر با استفاده از محاسبه ریاضیاتی صورت گرفت. ΔCt هر نمونه با استفاده از کنترل داخلی (miR-139-5p)، و miRNA محاسبه شد (با تفریق Ctها از کنترل داخلی) [
14]. سپس ΔΔCt مربوطه برای هر نمونه با کم کردن ΔCt آن نمونه از میانگین ΔCt گروه کنترل محاسبه شد. درنهایت از رابطه ریاضیاتی جهت گزارش تغییرات بیان کمی متغیرها استفاده شد [
4].
روشهای آماری
تجزیهوتحلیل دادها در این مطالعه با استفاده از نرمافزار SPSS، نسخه 20 انجام شد و جهت تجزیهوتحلیل اطلاعات نیز از روشهای آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. برای توصیف دادههای پژوهش، شاخصهای آماری میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد. جهت بررسی توزیع طبیعی دادهها، آزمـون کولموگروف اسمیرنوف و همچنین جهت بررسی همگنی واریانسها، آزمون لون به کار گرفته شد. ضمناً با توجه به معنیدار بودن آزمونها، از آزمون تی وابسته و تحلیل واریانس آنووا به همراه آزمون تعقیبی LSD برای بررسی تفاوتهای بینگروهی استفاده شد. نتایج آزمونها نیز با سطح معناداری P≤0/05 بررسی شد.
یافتهها
نتایج این تحقیق نشان داد 8 هفته تمرین هوازی به همراه مصرف آبانار باعث افزایش معنیداری در مقدار حداکثر اکسیژن مصرفی (VO2peak) در دو گروه تمرین هوازی و تمرین همراه با مصرف آبانار در مقایسه با گروه کنترل شد. نتایج همچنین نشان داد 8 هفته تمرین هوازی به همراه مصرف آبانار در گروه تمرین هوازی باعث کاهش معنیدار در سطح سرمی PSA1 (P=0/0001) در مردان مبتلا به سرطان پروستات شد. دیگر یافته این پژوهش نشان داد که انجام 8 هفته تمرین هوازی بدون مصرف آبانار نیز میتواند باعث افزایش معنیدار در سطح سرمی P53 (P=0/0001) شود. تمرین هوازی به همراه مصرف آبانار باعث افزایش معنی داری در سطوح P53 مردان مبتلا به سرطان پروستات شد. نتایج این تحقیق نشان داد سطوح mir-21 و mir-155 در گروه تمرین هوازی و گروه تمرین هوازی و مصرف آبانار کاهش معنیداری داشته است. ضمناً بررسی نتایج گروه کنترل در 8 هفته نیز هیچگونه تغییر معنیداری در متغیرهای تحقیق نشان نداد (
جدول شماره 2).
بحث
تأثیر 8 هفته تمرین هوازی و مصرف آبانار بر mir-155 ،mir-21 و P53 در مردان مبتلا به سرطان پروستات است. نتایج نشان داد 8 هفته تمرین هوازی و مصرف آبانار باعث افزایش معنیداری در سطوح پروتئین سرگوبکر تومورP53 میشود. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق اصغری رکابدار و همکاران که تأثیر 8 هفته تمرین هوازی و ترکیبی را بر توان هوازی و سطوح سرمی پروئینهای سرکوبگر تومور در مردان مبتلا به سرطان پروستات بررسی کردند همخوانی دارد [
3]. نتایج تحقیق رکابدار نشان داد 8 هفته تمرین هوازی باعث افزایش معنیداری در سطوح P53 مردان مبتلا به سرطان پروستات میشود [
3]. وانگ و همکاران P53، ظرفیت فعالیت ورزشی و متابولیسم را بررسی کردند. در این تحقیق آنها ارتباط بین بروز سرطان و آمادگی قلبیتنفسی در یک جمعیت بزرگ را بررسی کردند. آنان نتیجهگیری کردند مسیرهای ژنتیکی که با P53 متابولیسم و فعالیت بدنی تنظیم میشود، ممکن است به تشریح مشاهدات اپیدمیولوژیک مرتبط با آمادگی قلبیتنفسی و سرطان کمک کند [
17]. لاگو و همکاران در مقالهای مروری P53، متابولیسم هوازی و سرطان را بررسی کردند. در این بررسی بیان کردند مکانیسمهایی که با P53 تنظیم میشوند تنفس میتوکندریایی را تنظیم میکنند و نیز به حفظ ثبات ژنومیکمک میکنند. دادههای جمعآوریشده در این تحقیق نشان داده بهبود متابولیسم هوازی با P53 که بهعنوان یک سرکوبکننده تومور عمل میکند، ممکن است بینشی برای راهبردهای پیشگیری از سرطان در آینده ارائه دهد [
18]. نتایج مطالعه ما با نتایج تحقیق ساعد موچی و همکاران (1399) که تأثیر تمرین هوازی و عصاره چای سبز بر برخی عوامل التهابی در بافت پروستات موشهای سالم را بررسی کردند، همخوانی ندارد [
19]. از دلایل اصلی ناهمخوانی میتوان به نوع نمونههای تحقیق، پروتکل تحقیق و مکانهای جغرافیایی متفاوت تحقیق اشاره کرد. عملکرد سرکوبکننده تومور P53 عمدتاً به توانایی آن در جلوگیری از تکثیر سلولی در پاسخ به محرکهای استرس که در طی پیشرفت تومورها مواجه میشوند بستگی دارد. فعالسازی P53 به توقف چرخه سلولی و آپوپتوز منجر میشود و میتواند نقش مهمی در ایجاد تمایز و پیری سلولی داشته باشد [
20]. نشان داده شده است که P53 مانع آنژیوژنز در تومورها میشود: با فعال یا سرکوب کردن ژنهایی است که سلول جدید را تشکیل میدهند. P53 میتواند نقش مستقیمی در بهبود آسیب DNA، هم ازطریق تعمیر مجدد اگزوز نوکلئوتیدی و هم برداشت پایه ایفا کند [
21].
یک سلول تحت توقف چرخه سلولی یا آپوپتوز به واکنش P53 به چندین عامل بستگی دارد. بعضی از اینها ممکن است مستقل از P53 باشند. از قبیل وجود عوامل بیرونی خارج سلولی، وجود سایر تغییرات ابتلا به آنکوژنیک و در دسترس بودن فاکتورهای رونویسی اضافی یا کوفاکتورها. با این حال فعالیت P53 میتواند به انتخاب پاسخ کمک کند. نوع و شدت استرس سلولی ممکن است با فعالیت روی سطح یا فعالیت پروتئین P53 که باعث القای آن است، عملکرد P53 را کنترل کند. این امر نشان میدهد که پروتئینهایی که بیان ژنهای آپوپتوتیک را تنظیم میکنند، پیوند P53 را با وابستگی پایینتر نسبت به هدفهای توقف سیکل سلولی مرتبط میکنند [
22]. P53 نقش مهمی در متابولیسم ایفا میکند و آنجایی که اکثر سلولهای سرطانی برای تأمین انرژی به گلیکولیز بیهوازی وابسته هستند، افزایش پروتئین P53 در اثر تمرین هوازی میتواند به کاهش گلیکولیز بیهوازی منجر شود و رشد تومور را با وقفه مواجه کند [
23].
نتایج این تحقیق نشان داد 8 هفته تمرین هوازی و مصرف آبانار باعث کاهش معنیداری در mir-21 در مردان مبتلا به سرطان پروستات شد. مصرف آبانار در 8 هفته باعث کاهش mir-21 در مردان مبتلا به سرطان پروستات شد (P=0/0001)، اما نتایج آمار توصیفی نشان میدهد با وجود کاهش معنیدار mir-21 در گروههای تمرین هوازی و مصرفکننده آبانار، بیشترین میزان کاهش مربوط به گروهی بوده است که تمرین هوازی و مصرف آبانار را بهصورت توأم انجام دادهاند. mir-21 یکی از اولین miRهای شناختهشده انکوژنی است که بر روی کروموزوم ۱۷ مستقر است [
15]. میکرو RNAهای مربوط به تومور، در بسیاری از گونههای سرطان هستند که بیان آنها به طور چشمگیری در سرطان پروستات افزایش مییابد. بهطورکلی، mir-21 بهعنوان یک انکومیر معمولی در نظر گرفته میشود که با مهار بیان فسفاتازها، فعالیت مسیرهای سیگنالینگ مانند AKT و MAPK را محدود میکند. مطالعات بیشماری یافتههای پژوهش حاضر در خصوص mir-21 را تأیید کرده و اثباتکننده ارتباط این میر با مراحل بالینی پیشرفته سرطان ، متاستاز تومور و پیشآگهی ضعیف بیماران هستند. بهعنوان نمونه پژوهشهای ژو و همکاران [
14] و کیوئی و همکاران [
24] نشان دادند mir-21 چندین ژن مرتبط با رشد تومور و متاستاز، از قبیل تروپومیوزین سرکوبگر تومور (TP M1)، ژن مسئول مرگ برنامهریزی شده سلولی 4، مهارکننده متالوپپتیداز3 و فسفاتاز و تنسین همولوگ (PTEN) را هدف گرفته و موجب تضعیف عملکرد آنها میشود. بیان بیشازحد mir-21 در سلولهای تومور میتواند عملکرد آنها را در سرکوب آپوپتوز و مرگ سلولی کاهش دهد. بیان نابجای mir-21 میتواند ازطریق تنظیم ژنهای هدف و تعدیل مسیر پاییندست آنها، قابلیت تهاجمی تومور را افزایش داده و به متاستاز آن منجر شود. در مقابل کاهش بیان این میکرو RNA میتواند نقش آن در روند سرطانزایی را تضعیف کند. مطالعات اخیر میزان بالایی از mir-21 را در سرم بیماران مبتلا به سرطان پستان نشان داده است. همچنین افزایش بیان آن در انواع دیگر بدخیمیها، ازجمله گلیوبلاستوما، سرطان تخمدان، سرطان ریه و سرطان کولورکتال نیز مشاهده شده است. مطابق نتایج منتشره از یک متاآنالیز بزرگ در سال 2014، در بیشتر از 36 مطالعه، از mir-21 بهعنوان نشانگر زیستی سرطان در بدخیمیهای مختلف استفاده شده است که این موضوع تأییدکننده پتانسیل بالای این میکرو RNA بهعنوان ابزاری برای تشخیص زودرس انواع سرطان و توجیهکننده نتایج پژوهش حاضر است [
25]. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که 8 هفته تمرین هوازی و مصرف آبانار باعث کاهش معنیدار mir-155 در مردان مبتلا به سرطان پروستات شد (P=0/0001). اما نتایج بیانگر آن است که با وجود کاهش معنیدار mir-155 در هر دو گروه تمرین هوازی و مصرفکننده آبانار، بیشترین میزان کاهش مربوط به گروهی بوده است که تمرین هوازی و مصرف آبانار را بهصورت توأم انجام دادهاند (P<0/001). mir-155 دارای 20 تا 24 نوکلئوتید بوده و همچون mir-21، بهعنوان یک میر فعالکننده پروتئینهای آنکوژن شناخته میشود [
26]. کای و همکاران در تحقیقات خود ثابت کردند که MIR-155 در افراد مبتلا به سرطان پروستات در مقایسه با افراد غیر سرطانی دچار افزایش محسوسی می شود [
27]. همچنین مشخص کردند mir-155 موجب گسترش و توسعه تومورهای پروستاتی شده و در اغلب موارد در بافت توموری پروستات افزایش مییابد. تأثیر این میکرو RNA ازطریق کاهش فاکتور رونویسی FOXO3a اعمال میشود. بیان نابجای mir-155 موجب افزایش بقای سلولهای سرطانی و بالا بردن میزان مقاومت این سلولها نسبت به شیمیدرمانی شده و کاهش بیان mir-155 میتواند حساسیت سلول نسبت به شیمیدرمانی را بهبود بخشیده و آپوپتوز را تقویت کند [
28]. دلیل علمیای که قابلیت سرطانزایی mir-155 و نتایج این پژوهش را تأیید میکند، آن است که این میکرو RNA میتواند ژن سرکوبکننده سیگنالینگ سیتوکین 1 (SOCS1) را هدف قرار داده و آن را غیرفعال کند. محرکهای التهابی باعث افزایش mir-155 و فعال شدن STAT3 (مبدل سیگنال و فعالکننده رونویسی شماره 3) در سلولهای سرطانی پروستات میشوند. این موضوع حاکی از یک ارتباط عملکردی احتمالی بین التهاب و بروز سرطان توسط mir-155 است. علاوه بر این گزارش شده است که کاسپاز-3 که یک سرکوبگر قوی آپوپتوز است، یکی دیگر از اهداف mir-155 است و از این طریق نیز میتواند به بروز سرطان کمک کند [
28].
نتیجهگیری
به طور کلی می توان گفت که هشت هفته تمرین هوازی به همراه مصرف مکمل آب انار باعث کاهش microRNAs انکوژن مرتبط با عوامل اکسایشی/ضداکسایشی از جمله mir-21 ,mir-155 در مردان مبتلا به سرطان پروستات شد. از آنجایی که تاکنون هیچ مطالعهای به بررسی تاثیر همزمان مصرف آب انار و تمرینات هوازی بر فاکتورهای موثر در گسترش سلول های سرطانی نپرداخته است، مسلما کسب اطمینان در مورد نتایج این تحقیق نیازمند بررسی های بیشتری در این حوزه خواهد بود. بنابراین با توجه به محدودیتهای تحقیق از جمله عدم کنترل دقیق تغذیه ، عدم کنترل میزان کالری مصرفی پیشنهاد می شود که جهت نتایج بهتر در تحقیقات آتی پیشنهاد میزان تغذیه افراد و فعالیتهای بدنی در محدوده تحقیق بررسی و کنترل شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه قم به شماره 99/14973/د است و پروتکلهای آن با کد اخلاقIR.GOM.IEC.1398.021 صادره از کمیته اخلاق دانشگاه قم، به تأیید رسیده است.
حامی مالی
منابع مالی این طرح توسط دانشگاه قم تامین شده است
مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان به طور یکسان در تهیه این مقاله مشارکت داشتهاند.
تعارض منافع
نویسندگان هیچ گونه تعارض منافعی را اعلام نکرده اند.
تقدیر و تشکر
نویسندگان از دانشگاه قم برای حمایت مالی از این پژوهش تشکر و قدردانی می کنند.