مقدمه
تغذیه با شیر مادر یکی از مؤثرترین روش‌ها برای اطمینان از سلامتی و بقای کودک است [1]. شیر مادر برای همه نوزادان به‌ویژه برای نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند بسیار مهم است. به‌خوبی شناخته شده است که شیر مادر با وجود مواد تغذیه‌ای، ضد‌عفونی، ضد‌التهابی، ضد‌اکسید‌کننده و اپی‌ژنتیک خطر ابتلا به عوارض کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت را در نوزاد کاهش می‌دهد [4-2]. همچنین در امکان تکلم بهتر، هوش بالاتر، کسب مهارت‌های تکاملی و تحصیلی بهتر در آینده، رشد و تکامل مناسب، حفظ و ارتقای سلامت و کاهش مرگ‌و‌میر کودکان نقش بسزایی دارد [7-5] و سبب ایجاد ارتباط عاطفی بین نوزاد و مادر می‌شود که این ارتباط می‌تواند بر ثبات شخصیتی کودک در سال‌های بعد تأثیرگذار باشد [8]. تغذیه انحصاری با شیر مادر در ٤ تا ٦ ماه اول زندگی کودک و تداوم آن تا 2 سالگی همراه با تغذیه تکمیلی توصیه شده است [10، 9]. در سراسر جهان، درک مادر از تولید شیر ناکافی، شایع‌ترین دلیل گزارش‌شده مادران برای قطع زودهنگام شیردهی است. شیوع گزارش‌شده بین 30 تا 80 درصد است [11]. برای مثال در آمریکا، کمتر از نیمی از نوزادان تا 6 ماه (6/49 درصد) و تقریباً یک‌چهارم آن‌ها تا 1 سالگی (26/7 درصد) شیر مادر را دریافت می‌کنند [12]. در ایران ٩٠ درصد شیرخواران در سال اول عمر و ٥٧ درصد آن‌ها در سال دوم، از شیر مادر تغذیه می‌شوند. همچنین تغذیه انحصاری در ٤ ماه اول عمر در ٥٧ درصد و در ٦ ماه اول عمر در ٢٨ درصد شیرخواران گزارش شده است [13]. تولد با تأخیر، نوزادان نارس، میزان بالای سزارین، انجام کارهای استرس‌زا بیش از 1 ساعت، اضطراب، خستگی، دیابت، کم‌کاری تیروئید، چاقی و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ممکن است به تولید شیر ناکافی منجر شود [19-14]. بهبود شیردهی، یکی از اهداف تغذیه نوزادان است و این امر به‌ویژه برای نوزادان نارس بسیار مهم است [4-2].
مطالعات متعددی درمورد داروهای شیمیایی افزاینده شیر، ازجمله کلرپرومازین [20]، هورمون سولپیرید [21] و دوموپریدون انجام شده است، ولی این داروها به‌دلیل عوارض جانبی زیاد، ازجمله سندرم خشک شدن دهان، اختلالات گوارشی، آریتمی قلبی و بی‌حسی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند [23، 22]. گیاهان دارویی به علت وجود مواد مؤثر طبیعی و همراه بودن این مواد مؤثر با مواد دیگر تعادل بیولوژیک ایجاد کرده و از انباشته شدن مواد دارویی در بدن جلوگیری می‌کنند. عوارض جانبی کم و یا فقدان عوارض جانبی داروها با منشأ گیاهی در دهه‌های اخیر توجه جهانیان و محققان به این داروها را به خود جلب کرده است [24]. در بسیاری از فرهنگ‌ها، دانش استفاده از داروهای گیاهی برای تغذیه با شیر مادر و حمایت پس از زایمان از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است [25] و به‌دلیل کاربرد درمانی آن‌ها از گذشته دور مورد توجه ویژه مردم بوده‌اند. این گیاهان، دارای خواص منحصر‌به‌فرد و ارزشمند بوده و بنابراین تا به امروز از توجه بالایی برخوردار بوده‌اند [27، 26]. زنان معمولاً در دوران بارداری، شیردهی (افزایش شیر مادر) و پس از زایمان از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند [32-28]. در طب سنتی ایران، گیاهان دارویی متعددی جهت شیرزایی ذکر شده است که ازجمله این موارد می‌توان به شوید، کرفس، زیره، هویج، جعفری، جاشیر، انغوزه، گلپر، دانه‌های زردآلو، کاهو و رازیانه اشاره کرد [34، 33].
 Galactogogues مولکول‌های مصنوعی یا گیاهی هستند که برای تولید، حفظ و افزایش تولید شیر استفاده می‌شود. در آمریکا تخمین زده می‌شود که 15 درصد زنان شیرده از galactogogues گیاهی استفاده کنند، درحالی‌که در یک مطالعه نروژی این تخمین 43 درصد است. [35، 23، 4]. خارمریم Silymarin (Silybum marianum) در کانون توجه قرار گرفته است [37]. خارمریم غنی از ترکیبات فلاونوئیدهاست. فلاونوئیدها از مهم‌ترین فنول‌های اصلی هستند که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی شناخته‌شده هستند و توانایی جذب رادیکال‌های آزاد را دارند [38]. به‌علاوه فلاونوئیدها با مهار آنزیم‌های دیگری، مانند لیپوکسیژناز می‌توانند از تولید لوکوترین‌ها جلوگیری کرده و با کاهش نشت آنزیم‌های درون‌سلولی از آسیب به غشای سلولی و بافت‌ها محافظت کنند [39]. در مطالعات بالینی نشان داده شده است که از سیلی مارین، به‌دلیل دارا بودن ویژگی‌های ضداکسیدانی، ضد‌التهابی، ضد‌فیبروتیک، بازسازی‌کننده سلول‌های کبدی و تنظیم‌کننده دستگاه ایمنی بدن، برای درمان انواع بیماری‌های آسیب کبدی (سیروز، کارسینوما، هپاتیت و کبد چرب)، دیابت، آب مروارید، سرطان، پوکی استخوان، تنظیم چربی و قند خون به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود [41، 40].
در سال‌های اخیر مطالعات نشان دادند خارمریم اثر galactogogic دارد [43، 42، 4]. مطالعاتی تأثیر این گیاه را بر افزیش شیردهی بر روی حیوانات، مثل گاو و موش را نشان داده است [45، 44]. در مطالعه‌ای افزایش 10 گرم عصاره خارمریم، میزان شیردهی را 5 تا 6 لیتر افزایش داده است. علاوه بر افزایش مقدار شیر، گاوها نسبت به سایر گاوهایی که عصاره را دریافت نکرده بودند، سالم‌تر بودند و بهبود شاخص توده بدنی (BMI) آن‌ها باعث کاهش نیاز به مراقبت‌های پزشکی شد [46]. مطالعات محدودی، اثرات افزایش شیردهی خارمریم را در انسان نشان داده است. مرور سیستماتیک و متاآنالیز، ابزاری ضروری برای خلاصه کردن مدارک و شواهد موجود به‌صورت دقیق، صحیح و قابل‌اطمینان است [47]. با توجه به اثرات سیلی‌مارین بر افزایش شیردهی و اهمیت این موضوع در حفظ و ارتقای سلامت کودکان به‌عنوان نسل آینده‌ساز کشور و همچنین برمبنای جست‌وجوهای گسترده‌ای که محققان انجام‌ داده‌اند و عدم پیدا کردن مقاله مروری‌ای در این زمینه، لزوم یک مطالعه سیستماتیک که نتیجه روشن و یکدستی از آن‌ها به دست آید و راهنمای جامعی برای سیاست‌گذاران و پژوهشگران باشد ضروری به نظر می‌رسید. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر خارمریم بر افزایش میزان حجم شیر شیر مادران صورت گرفت.    
مواد و روش‌ها
استراتژی جس‌وتجوی مقالات
مرور سیستماتیک حاضر طبق دستورالعمل PRISMA انجام شد [48]. یک کتابدار علوم بهداشتی، جست‌وجوهای الکترونیکی را برای مطالعات واجد شرایط در هر یک از پایگاه‌های زیر انجام داد: ایران‌مدکس، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، مگ‌ایران، مدلیب، اسکوپوس، پابمد، ام‌بیس، آوید، پروکوئست.تاریخ جست‌وجوی همه پایگاه‌های اطلاعاتی بین 2005 و 2020 بود. برای مطالعات بیشتر، جست‌وجوی استناد و مرجع برای مقالات واجد شرایط انجام شد و نویسندگان مرتبط برای تحقیقات مرتبط بیشتر بررسی شدند. همچنین سعی کردیم برای داده‌های ازدست‌رفته با نویسندگان تماس بگیریم. همچنین ثبت کارآزمایی‌ها را نیز جست‌وجو کردیم (مؤسسه ملی بهداشت آمریکا ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام، پلتفرم ثبت کارآزمایی‌های بالینی بین‌المللی سازمان جهانی بهداشت، کارآزمایی‌های بالینی اتحادیه اروپا ثبت نام و ثبت کارآزمایی‌های بالینی ایران. علاوه بر این، ما یک جست‌وجوی «گلوله برفی» برای شناسایی مطالعات اضافی، با جست‌جو در فهرست مرجع انتشارات واجد شرایط برای بررسی متن کامل انجام دادیم. از پایگاه گوگل‌اسکالر برای شناسایی و غربالگری استفاده کردیم. 
جست‌وجوی مقالات با کلیدواژه‌های فارسی خارمریم، سیلی مارین، گیاهان شیرافزا و کارآزمایی بالینی و کلید واژه‌های انگلیسی Milk Thistle ، Silybum marianum، Similarly، Silymarin Silybin ،lactation، human milk ، Breastfeeding ، breast milk production، Milk thistle، increase breast milk، herbal galactogogues انجام شد. جست‌وجو در پایگاه‌ها با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط که با عملگرهای OR و AND با یکدیگر ترکیب شدند انجام شد. 
معیارهای واجد شرایط بودن مطالعه و انتخاب
معیارهای واجد شرایط بودن و خروج از مطالعه با استفاده از چارچوب PICO (جمعیت، مداخله، مقایسه، و نتایج) فرموله شد. 
جمعیت: شرکت‌کنندگان شامل مادران در دوران شیردهی بودند.
مداخلات: محدود به مداخلاتی بود که در آن‌ها اثربخشی گیاه خارمریم بر میزان شیر مادر بررسی شده بود. مداخلات می‌توانستند در کلینیک یا جامعه صورت گرفته باشد. 
مقایسه: برنامه‌های مداخله در مقابل گروه کنترل بدون درمان / لیست انتظار.
پیامدها: هرگونه تأثیر گزارش‌شده مداخلات بر میزان شیر مادران بررسی شد. 
مکان: هیچ محدودیتی براساس نوع مکان وجود نداشت.
زمان. همه مقالات منتشر‌شده بین 2005 تا 2020 در نظر گرفته شدند.
معیار خروج مقالات شامل این موارد بود: عدم امکان دسترسی به متن کامل مقاله، نتایج غیرمرتبط مقالات، مطالعات پایلوت، گزارش مورد، مطالعات مروری و کارآزمایی‌های انجام‌شده بر روی حیوانات. مرورهای سیستماتیک گنجانده نشدند، اما برای شناسایی مطالعات واجد شرایط اضافی مورد استفاده قرار گرفتند. مطالعات تجربی در صورت نداشتن گروه کنترل و آن دسته از مطالعاتی که از درمان داروی شیمیایی در مداخلات خود استفاده کردند، حذف شدند.
استنادهای شناسایی‌شده از جست‌وجوهای متون و بررسی فهرست مرجع به EndNote وارد شدند و موارد تکراری حذف شدند. 2 نفر از اعضای تیم به‌طور مستقل، غربالگری عناوین و چکیده‌ها را بر‌اساس معیارهای ورود انجام دادند. اختلاف‌نظر درمورد گنجاندن ازطریق بحث و اصلاح معیارهای ورود/خروج حل شد تا زمانی که توافق 100 درصد به دست آمد. درنهایت 5 مقاله برای ارزیابی متن کامل مقاله باقی ماند. در مرحله بعد، دو محقق متون کامل مقالات را بررسی کردند و واجد شرایط بودن را براساس معیارهای ذکرشده در بالا تأیید کردند. یک مقاله به‌دلیل عدم دسترسی به متن کامل حذف شد (تصویر شماره 1).



فرآیند جمع‌آوری داده‌ها 
ما یک فرم استاندارد استخراج داده برای استخراج ویژگی‌های مطالعه طراحی کردیم. 2 نویسنده مطالعه به‌طور مستقل به استخراج جزئیات مطالعه پرداختند. بازبین سوم، استخراج داده‌ها و حل تعارضات را بررسی کرد. زمانی که اطلاعات مربوط به مقالات منتشر‌شده ناکافی بود، از نویسندگان مربوطه درخواست اطلاعات تکمیلی می‌شد. اطلاعات مرتبط، مانند نام نویسندگان و سال انتشار، تعداد شرکت‌کنندگان، نوع مطالعه، طول مدت مطالعه، عوارض و نتایج در ادامه آمده است (جدول شماره 1).



ارزیابی کیفیت (خطر سوگیری)
دو محقق به‌طور مستقل با استفاده از یک نسخه اقتباس‌شده از چک‌لیست CONSORT، هر کارآزمایی را از نظر منابع بالقوه سوگیری در طراحی و گزارش ارزیابی کردند. در موارد ابهام، تصمیم قطعی با اجماع با یک محقق ارشد گرفته شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به‌صورت کیفی انجام شد.
یافته‌ها
طی جست‌وجوهای صورت‌گرفته در پایگاه‌های اطلاعاتی، 624 مقاله به دست آمد. از این تعداد، 284 مورد به‌دلیل تکرار حذف و 340 مقاله براساس عنوان و چکیده بررسی شدند. درنهایت 4 مقاله با حجم نمونه 294 نفر مورد بررسی قرار گرفتند. مشخصات کلی و داده‌های هریک از مقالات در جدول شماره 1 ارائه شده است.
در مطالعه دی پیرو که در پرو انجام شد، تفاوت معنی‌داری از لحاظ کمیت و کیفیت شیر مادر در بین 2 گروه وجود نداشت. در طول مداخله عوارض جانبی دیده نشد. در روز 30 نسبت به روز صفر، در گروه آزمایش 64/43 درصد افزایش میزان شیر و در مقابل 22/51 درصد در گروه دارونما مشاهده شد. در روز 63 نسبت به روز صفر، 85/94 درصد در گروه آزمایش و در گروه دارونما 32/09 درصد افزایش حجم شیر مادر مشاهده شد. بدون تأثیر بر ویژگی‌های بیوشیمیایی شیر اصلی (پروتئین‌ها، قندها، لیپیدها ، آب) بود [49]. تفاوت بین 2 گروه معنی‌دار بود.
زکا و همکاران یک کارآزمایی بالینی جهت بررسی اثر خارمریم بر میزان شیر مادر انجام دادند. این کارآزمایی بر روی مادرانی که به‌طور نارس زایمان کرده بودند و سن نوزادان 27 تا 32 هفته بود، انجام شد. مصرف دارو از روز سوم بعد از تولد شروع شد. میزان تولید شیر در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل به‌طور معناداری افزایش داشت [4]. 
پیلا و همکاران یک کارآزمایی بالینی جهت بررسی تأثیر خارمریم بر میزان شیر تولید‌شده در مادرانی که نوزاد کمتر از 32 هفته داشتند، انجام دادند. گروه آزمایش روزانه 252 میلی‌گرم خارمریم میکرونیزه به‌صورت ساشه دریافت کردند و گروه کنترل دارونما دریافت کردند. مدت مداخله 28 روز بود. در دو گروه اختلاف ناچیزی در میزان شیر تولید‌شده در روزهای 28-26 وجود داشت. در طول زمان تقاوت معنی‌داری بین شیر تولید‌شده در 2 گروه دیده نشد. هر 2 گروه در تولید شیر نامنظمی‌های واضحی داشتند که این نامنظمی به مرور زمان کم شد [50].
سرائو و همکاران در یک کارآزمایی بالینی اثرات شیرافزایی خارمریم را با پلاسبو را بر روی 45 مادر در گروه آزمایش و 44 مادر در گروه کنترل مقایسه کردند. مادران گروه آزمایش روزانه 5 گرم خارمریم و مادران در گروه کنترل روزانه 5 گرم لاکتوز از روز 3 تا 28 بعد از زایمان دریافت کردند. اختلاف بین گروه‌ها از نظر آماری معنی‌دار بود (P<‌0/05) [51]. 

بحث 
مطالعه حاضر با هدف بررسی مطالعات کارآزمایی بالینی انجام‌شده در رابطه با تأثیر گیاه خارمریم بر افزایش تولید شیر انجام گرفت. نتایج مطالعات نشان داد مصرف گیاه خارمریم در افزایش تولید شیر مادران مؤثر است. 
داده‌های ثبت‌شده در این کارآزمایی‌ها ثابت کردند گیاه خارمریم یک ویژگی galactagogue مؤثر و تعیین‌کننده را نشان می‌دهد. در مطالعه تدسکو، افزایش 10 گرم عصاره خارمریم‌، میزان شیردهی در گاو را 5 تا 6 لیتر افزایش داده است. علاوه بر افزایش مقدار شیر، گاوها نسبت به سایر گاوهایی که عصاره را دریافت نکرده بودند، سالم‌تر بودند و بهبود شاخص توده بدنی آن‌ها باعث کاهش نیاز به مراقبت‌های پزشکی شد [46]. عطاری و همکاران مطالعه‌ای جهت بررسی اثر مخلوط گیاهان شیرافزا بر تولید شیر و سطح پرولاکتین و هورمون رشد در گاوهای شیرده انجام دادند که نتایج نشان داد تولید شیر دام‌های تغذیه‌شده با شیرافزا افزایش معنی‌داری داشته است. درصد ترکیبات شیر تغییر معنی‌داری نشان نداد، هرچند مقادیر تولید روزانه آن‌ها در پاسخ به افزایش شیر تولیدی به‌طور معنی‌دار شد. استفاده از این ترکیب گیاهان شیرافزا در بهبود تولید شیر می‌تواند مؤثر باشد [52].
در مطالعه زکا، مقداری شیر تولیدی مادران تا روز هفتم پس از زایمان، در هر 2 گروه مشابه بود، اما در گروه آزمایش مقدار قابل‌توجهی بیشتر شیر تولید شد. همچنین در گروه آزمایش تعداد مادران بیشتری، میزان شیر تولیدی‌شان بیش از 200 میلی‌لیتر در روز بود. قابل‌توجه است که تفاوت در تولید شیر طی 2 هفته اول پس از زایمان مشهود بود و این تفاوت برای کل دوره مطالعه باقی ماند [4]. در مطالعه دامنیک کپسول‌های شنبلیله حاوی 600 میلی‌گرم پودر که 3 بار در روز داده می‌شد، 20 درصد حجم شیر را افزایش داد [53].
در مطالعه پیل، در 2 گروه اختلاف ناچیزی در میزان شیر تولید‌شده در روزهای 26 تا 28 وجود داشت. در طول زمان تفاوت معنی‌داری بین شیر تولید‌شده در 2 گروه دیده نشد. هر 2 گروه در تولید شیر نامنظمی‌های واضحی داشتند که این نامنظمی به مرور زمان کم شد [50].
در مطالعه سرائو، در ماه سوم پس از زایمان‌، 9/48 درصد مادران گروه آزمایش در مقابل 27/3 درصد مادران گروه دارونما قادر به تغذیه نوزادان خود به‌طور انحصاری با شیر خود بودند که در ماه ششم، این تعداد کاهش پیدا کرد، ولی همچنان در گروه آزمایش تعداد تغذیه انحصاری با شی رمادر بیشتر بود. پیگیری این مطالعه نشان داد مادران گروه آزمایش به مدت طولانی‌تر نسبت به مادران گروه دارونما به ارائه شیر ادامه دادند. این مطالعه ما نشان داد استفاده از یک galactagogue در ماه اول پس از زایمان و همچنین پس از ترخیص و برای 3 تا 6 ماه اول زندگی باعث بهبود تجویز شیر انسان در نوزادان نارس می‌شود [51]. در هیچ‌یک از مطالعات مورد‌بررسی در این پژوهش، عارضه جانبی جدی گزارش نشده بود.
چهار بررسی با موضوع galactogogues منتشر شده است. تمام بررسی‌ها، ایمنی و اثربخشی داروهای گیاهی مورد‌استفاده به‌عنوان galactogogues در طول شیردهی را بررسی کردند. تمام مطالعات انجام‌شده، تنها مادران ترم را در مراحل مختلف شیردهی بررسی کردند. همه آن‌ها نتیجه گرفتند که هیچ توصیه فعلی برای استفاده از گیاهان به‌عنوان galactogogues انجام نشده است و آزمایشات بالینی برای تولید شواهد درمورد این موضوع مورد نیاز است [56-54 ،29]. 
نتیجه‌گیری 
به نظر می‌رسد گیاه خارمریم بتواند باعث افزایش تولید شیر در مادران تازه زایمان‌کرده ‌شود. اما تعداد مطالعات در این زمینه به‌خصوص در کشور ایران که سابقه زیادی در طب سنتی و گیاه‌درمانی دارد، کم است و نیاز به مطالعات بیشتری در این زمینه است. درواقع انجام چنین مطالعاتی می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای استفاده گسترده‌تر از این گیاه در زمینه دارویی باشد.
در انتها باید خاطرنشان کرد در پژوهش حاضر محدودیت‌هایی همچون کمبود مطالعات در رابطه با تأثیر استفاده از گیاه خارمریم بر انسان و پراکندگی جغرافیایی مطالعات انجام‌شده وجود داشت. پراکندگی جغرافیایی زیاد به این دلیل محدودیت محسوب می‌شود که ممکن است ترکیب دقیق عناصر موجود در گیاه خارمریم مورد‌استفاده در این مطالعات، تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته باشند. از محدودیت‌های دیگر که بر اعتبار نتایج کارآزمایی تأثیر می‌گذارد، حجم نمونه کوچک، روش‌های تصادفی‌سازی ناکافی و عدم بیان شاخص سنجش حجم شیر مادر بود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کلیه اصول اخلاقی در نگارش این مقاله رعایت شده است.
حامی مالی
این تحقیق هیچ کمک مالی از سازمان های مالی در بخش های عمومی، تجاری یا غیر انتفاعی دریافت نکرد.
مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان در نگارش این مقاله سهم یکسانی داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

1. Feeding Matters. Pediatric feeding disorder: an overview [Internet]. 2019 [Last updated: 2022]. Available from: [Link]
2. Meier PP, Engstrom JL, Patel AL, Jegier BJ, Bruns NE. Improving the use of human milk during and after the NICU stay. Clinics in perinatology. 2010; 37(1):217-45. [DOI:10.1016/j.clp.2010.01.013] [PMID] [PMCID]
3. Jeurink PV, Van Bergenhenegouwen J, Jiménez E, Knippels LM, Fernández L, Garssen J, Knol J, Rodríguez JM, Martin R. Human milk: a source of more life than we imagine. Beneficial microbes. 2013; 4(1):17-30. [DOI:10.3920/BM2012.0040] [PMID]
4. Zecca E, Zuppa AA, D’Antuono A, Tiberi E, Giordano L, Pianini T, et al. Efficacy of a galactogogue containing silymarin-phosphatidylserine and galega in mothers of preterm infants: a randomized controlled trial. European Journal of Clinical Nutrition. 2016; 70(10):1151-4. [DOI:10.1038/ejcn.2016.86] [PMID]
5. Marques RF, Lopez FA, Braga JA. Growth of exclusively breastfed infants in the first 6 months of life. Jornal De Pediatria. 2004; 80:99-105.[DOI:10.1590/S0021-75572004000200005] [PMID]
6. Silva FV, Dias F, Costa G, Campos MD. Chamomile reveals to be a potent galactogogue: the unexpected effect. The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine. 2018; 31(1):116-8. [DOI:10.1080/14767058.2016.1274300] [PMID]
7. Barakati H, Saavandian S, Alaei SH, Khadivar M, Homayonfar N. Mother’s guide to breast feeding & FAQ mothers. Ministr of Health&Medical Education. Office of Children’s Health & Promotion of Breast Feeding; 2011:7. [Link]
8. Krause MV, Mahan LK. Food, nutrition, and diet therapy; a textbook of nutritional care. Philadelphia: Saunders Philadelphia; 2004. [Link]
9. Kramer MS, Kakuma R. Optimal duration of exclusive breastfeeding. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2012(8).[DOI:10.1002/14651858.CD003517.pub2] [PMID]
10. World Health Organization. Global strategy for infant and young child feeding. World Health Organization; 2003. [Link]
11. Mannion C, Mansell D. Breastfeeding self-efficacy and the use of prescription medication: a pilot study. Obstetrics and Gynecology International. 2012; 2012. [DOI:10.1155/2012/562704] [PMID] [PMCID]
12. Bazzano AN, Hofer R, Thibeau S, Gillispie V, Jacobs M, Theall KP. A review of herbal and pharmaceutical galactagogues for breast-feeding. Ochsner Journal. 2016; 16(4):511-24. [Link]
13. Olang B, Farivar K, Heidarzadeh A, Strandvik B, Yngve A. Breastfeeding in Iran: prevalence, duration and current recommendations. International Breastfeeding Journal. 2009; 4(1):8. [DOI:10.1186/1746-4358-4-8] [PMID] [PMCID]
14. Dewey KG, Nommsen-Rivers LA, Heinig MJ, Cohen RJ. Risk factors for suboptimal infant breastfeeding behavior, delayed onset of lactation, and excess neonatal weight loss. Pediatrics. 2003; 112(3):607-19.[DOI:10.1542/peds.112.3.607] [PMID]
15. Chapman DJ, Perez-Escamilla R. Identification of risk factors for delayed onset of lactation. Journal of the American Dietetic Association. 1999; 99(4):450-4. [DOI:10.1016/S0002-8223(99)00109-1]
16. Cregan MD, Mello TR, Kershaw D, McDougall K, Hartmann PE. Initiation of lactation in women after preterm delivery. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavica. 2002; 81(9):870-7. [DOI:10.1034/j.1600-0412.2002.810913.x] [PMID]
17. Hill PD, Aldag JC, Chatterton RT, Zinaman M. Comparison of milk output between mothers of preterm and term infants: the first 6 weeks after birth. Journal of Human Lactation. 2005; 21(1):22-30.[DOI:10.1177/0890334404272407] [PMID]
18. Betzold CM, Hoover KL, Snyder CL. Delayed lactogenesis II: a comparison of four cases. Journal of Midwifery & Women's Health. 2004; 49(2):132-7. [DOI:10.1016/S1526-9523(03)00537-3] [PMID]
19. Kavurt S, Bas AY, Aydemir O, Yucel H, Isıkoglu S, Demirel N. The effect of galactagogue herbal tea on oxidant and anti-oxidant status of human milk. The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine. 2013; 26(10):1048-51. [DOI:10.3109/14767058.2013.766690] [PMID]
20. Ehrenkranz RA, Ackerman BA. Metoclopramide effect on faltering milk production by mothers of premature infants. Pediatrics. 1986; 78(4):614-20. [DOI:10.1542/peds.78.4.614]
21. Aono T, Aki T, Koike K, Kurachi K. Effect of sulpiride on poor puerperal lactation. American Journal of Obstetrics and Gynecology. 1982; 143(8):927-32. [DOI:10.1016/0002-9378(82)90476-8]
22. da Silva OP, Knoppert DC, Angelini MM, Forret PA. Effect of domperidone on milk production in mothers of premature newborns: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Canadian Medical Association Journal. 2001; 164(1):17-21. https://www.cmaj.ca/content/164/1/17.short
23. Penagos Tabares F, Bedoya Jaramillo JV, Ruiz-Cortés ZT. Pharmacological overview of galactogogues. Veterinary Medicine International. 2014; 2014. [DOI:10.1155/2014/602894] [PMID] [PMCID]
24. Ziai BM. Medicinal herbs. Tehran: Tabib; 2006.
25. Mills SY, Bone K. The essential guide to herbal safety. Amsterdam: Elsevier Health Sciences; 2004. [Link]
26. Shibamoto K, Mochizuki M, Kusuhara M. Aroma therapy in anti-aging medicine. Anti-Aging Medicine. 2010; 7(6):55-9. [DOI:10.3793/jaam.7.55]
27. Van Vuuren SF, Suliman S, Viljoen AM. The antimicrobial activity of four commercial essential oils in combination with conventional antimicrobials. Letters in Applied Microbiology. 2009; 48(4):440-6. [DOI:10.1111/j.1472-765X.2008.02548.x] [PMID]
28. Jackson P. Complementary and alternative methods of increasing breast milk supply for lactating mothers of infants in the NICU. Neonatal Network. 2010; 29(4):225-30. [DOI:10.1891/0730-0832.29.4.225] [PMID]
29. Forinash AB, Yancey AM, Barnes KN, Myles TD. The use of galactogogues in the breastfeeding mother. Annals of Pharmacotherapy. 2012; 46(10):1392-404. [DOI:10.1345/aph.1R167] [PMID]
30. Alwhaibi M, Goyat R, Kelly KM. The use of herbal remedies among mothers of young children living in the central Appalachian region. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2017; 2017. [DOI:10.1155/2017/1739740] [PMID] [PMCID]
31. Anderson PO, Valdes V. A critical review of pharmaceutical galactagogues. Breastfeeding Medicine. 2007; 2(4):229-42. [DOI:10.1089/bfm.2007.0013] [PMID]
32. Asztalos EV, Campbell-Yeo M, Dasilva OP, Kiss A, Knoppert DC, Ito S. Enhancing breast milk production with Domperidone in mothers of preterm neonates (EMPOWER trial). BMC Pregnancy and Childbirth. 2012; 12(1):1-6. [Link]
33. Siahi M, Shiravi A, Nasrabadi M. [The effect of aqueous extract of fennel on prolactin secretion and lactation female (Persian)]. Journal of Animal Biology. 2009; 1(33):55-63. [Link]
34. Abascal K, Yarnell E. Botanical galactagogues. Alternative and Complementary Therapies. 2008; 14(6):288-94. [DOI:10.1089/act.2008.14602]
35. Academy of Breastfeeding Medicine Protocol Committee. ABM Clinical Protocol# 9: Use of galactogogues in initiating or augmenting the rate of maternal milk secretion (First Revision January 2011). Breastfeeding medicine. 2011; 6(1):41-9. [DOI:10.1089/bfm.2011.9998] [PMID]
36. Nordeng H, Havnen GC. Use of herbal drugs in pregnancy: a survey among 400 Norwegian women. Pharmacoepidemiology and Drug Safety. 2004; 13(6):371-80. [DOI:10.1002/pds.945] [PMID]
37. Sharifian M, Behpoor N, Mohajerani HR, Darabi F. Effects alliume satium and silybum marianum supplements with four weeks incremental training on some serum indicators of serum muscle and liver damage in wrestlers. Alborz University Medical Journal. 2020; 9(2):154-64. [DOI:10.29252/aums.9.2.154]
38. Xiao H, Parkin KL. Antioxidant functions of selected allium thiosulfinates and S-alk (en) yl-L-cysteine sulfoxides. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 2002; 50(9):2488-93. [DOI:10.1021/jf011137r] [PMID]
39. de Groot HD, Rauen U. Tissue injury by reactive oxygen species and the protective effects of flavonoids. Fundamental & Clinical Pharmacology. 1998; 12(3):249-55. [DOI:10.1111/j.1472-8206.1998.tb00951.x] [PMID]
40. Hackett ES, Twedt DC, Gustafson DL. Milk thistle and its derivative compounds: a review of opportunities for treatment of liver disease. Journal of Veterinary Internal Medicine. 2013; 27(1):10-6. [DOI:10.1111/jvim.12002] [PMID]
41. Anthony KP, Saleh MA. Free radical scavenging and antioxidant activities of silymarin components. Antioxidants. 2013; 2(4):398-407.[DOI:10.3390/antiox2040398] [PMID] [PMCID]
42. Křen V, Walterová D. Silybin and silymarin-new effects and applications. Biomed papers. 2005; 149(1):29-41. [DOI:10.5507/bp.2005.002]
43. Pradhan SC, Girish C. Hepatoprotective herbal drug, silymarin from experimental pharmacology to clinical medicine. Indian journal of medical research. 2006; 124(5):491-504. [Link]
44. Garavaglia L, Galletti S, Tedesco D. Silymarin and lycopene administration in periparturient dairy cows: effects on milk production and oxidative status. New Zealand Veterinary Journal. 2015; 63(6):313-8. [DOI:10.1080/00480169.2015.1047911] [PMID]
45. Capasso R. Effect of Silitidil, a standardized extract of milk thistle, on the serum prolactin levels in female rats. Natural product communications. 2014; 9(7):1934578X1400900715. [DOI:10.1177/1934578X1400900715]
46. Tedesco D, Tava A, Galletti S, Tameni M, Varisco G, Costa A, Steidler S. Effects of silymarin, a natural hepatoprotector, in periparturient dairy cows. Journal of Dairy Science. 2004; 87(7):2239-47. [DOI:10.3168/jds.S0022-0302(04)70044-2]
47. Liberati A, Altman DG, Tetzlaff J, Mulrow C, Gøtzsche PC, Ioannidis JP, Clarke M, Devereaux PJ, Kleijnen J, Moher D. The PRISMA statement for reporting systematic reviews and meta-analyses of studies that evaluate health care interventions: explanation and elaboration. Journal of Clinical Epidemiology. 2009; 62(10):e1-34. [Link]
48. Page MJ, McKenzie JE, Bossuyt PM, Boutron I, Hoffmann TC, Mulrow CD, Shamseer L, Tetzlaff JM, Akl EA, Brennan SE, Chou R. The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. Systematic reviews. 2021; 88:105906. [DOI:10.1016/j.ijsu.2021.105906] [PMID]
49. Di Pierro F, Callegari A, Carotenuto D, Tapia MM. Clinical efficacy, safety and tolerability of BIO-C (micronized Silymarin) as a galactagogue. Acta Biomed. 2008; 79(3):205-10. [Link]
50. Peila C, Coscia A, Tonetto P, Spada E, Milani S, Moro G, et al. Evaluation of the galactogogue effect of silymarin on mothers of preterm newborns (< 32 weeks). La Pediatria Medica e Chirurgica. 2015; 37(3). [DOI:10.4081/pmc.2015.105] [PMID]
51. Serrao F, Corsello M, Romagnoli C, D'Andrea V, Zecca E. The effect of a silymarin-phosphatidylserine and galega galactagogue on mothers of preterm infants milk production. Breastfeeding Medicine. 2018; 13(1):67-9. [DOI:10.1089/bfm.2017.0169] [PMID]
52. Attari V, Basiri S, Taheri V. [Effects of feeding fennel, black seed and black caraway plant on milk yield, growth hormone and prolactin in lactating Holstein cows (Persian)]. Journal of Animal Science Research. 2018; 28(3):169-79. [Link]
53. Damanik R, Wahlqvist ML, Wattanapenpaiboon N. Lactagogue effects of Torbangun, a Bataknese traditional cuisine. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition. 2006; 15(2):267. [Link]
54. Mortel M, Mehta SD. Systematic review of the efficacy of herbal galactogogues. Journal of Human Lactation. 2013; 29(2):154-62.[DOI:10.1177/0890334413477243] [PMID]
55. Zapantis A, Steinberg JG, Schilit L. Use of herbals as galactagogues. Journal of Pharmacy Practice. 2012; 25(2):222-31.[DOI:10.1177/0897190011431636] [PMID]
56. Budzynska K, Gardner ZE, Dugoua JJ, Low Dog T, Gardiner P. Systematic review of breastfeeding and herbs. Breastfeeding Medicine. 2012; 7(6):489-503. [DOI:10.1089/bfm.2011.0122] [PMID] [PMCID]