آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 14، شماره 2 - ( 6-1403 )
جلد 14 شماره 2 صفحات 60-51 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Karimikia M, Amini N, Rezaei K, Moslemi A, Mahmoudieh B. Comparing the Effectiveness of Miswak+Aloe Vera Mouthwash with Chlorhexidine Mouthwash on the Prevention of Ventilator-Induced Pneumonia: A Randomized Clinical Trial. cmja 2024; 14 (2) :51-60
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-965-fa.html
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-965-fa.html
کریمی کیا منصوره، امینی نازنین، رضایی کوروش، مسلمی اعظم، محمودیه بهنام. مقایسه اثربخشی دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا با دهان‌شویه کلروهگزیدین‌گلوکونات بر پیشگیری از پنومونی ناشی از ونتیلاتور: یک کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده. فصلنامه طب مکمل. 1403; 14 (2) :51-60
منصوره کریمی کیا1 
، نازنین امینی* 2، کوروش رضایی3 ، اعظم مسلمی4 ، بهنام محمودیه5
، نازنین امینی* 2، کوروش رضایی3 ، اعظم مسلمی4 ، بهنام محمودیه5
1- گروه هوش‌بری، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران
2- گروه هوش‌بری، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران ،nazaninamini69@yahoo.com
3- دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران
4- گروه آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران
5- دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران
2- گروه هوش‌بری، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران ،
3- دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران
4- گروه آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران
5- دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران
متن کامل [PDF 1142 kb]
(68 دریافت)
| چکیده (HTML) (352 مشاهده)
جدول 1: مقایسه ویژگی‌های بیماران
جدول 2: مقایسه تعداد و درصد پنومونی زودرس تحت ونتیلاسیون قبل و بعد در گروه کنترل و مداخله
نمودار 1: کانسورت روند انتخاب، ارزیابی و پیگیری مشارکت‌کنندگان
متن کامل: (53 مشاهده)
ﻣﻘﺪﻣﻪ
پنومونی وابسته به ونتیلاتور (VAP- Ventilator-associated pneumonia) ناشی از عفونت‌های باکتریایی یک مشکل شایع در ICU است. VAP زودرس به معنای ایجاد پنومونی در افرادی است که حداقل 48 ساعت تحت تهویه مکانیکی بوده‌اند و نوع دیررس آن نوعی پنومونی است که بعداز 96 ساعت داشتن لوله تراشه رخ می‌دهد (1). میزان شیوع VAP در ICU در تایلند 36%، در پاکستان 28%، در هند 81% و در لبنان 47% گزارش شده است (2). مهمترین عوامل خطر VAP شامل مدت‌زمان لوله‌گذاری و تهویه مکانیکی، بیماری‌های زمینه‌ای، تعداد آنتی‌بیوتیک‌های مصرفی، سنّ بالا، جنس مذکّر، شدت بیماری، وضعیت خوابیده به دمر و... است. روش‌های پیشگیری از VAP شامل بالا نگه داشتن سر تخت به‌اندازه 30-45 درجه، مراقبت دهانی با دهان‌شویه کلرهگزیدین (CHG- Chlorhexidine gluconate)، ساکشن مداوم ترشّحات ناحیه حلقی، استفاده از پروفیلاکسی معده روده‌ای و ترومبوز ورید عمقی، تنفس خودبه‌خودی (از زمانی‌که بیمار قادر به انجام آن باشد) و وقفه در استفاده از آرام‌بخش (حداقل یک‌بار در روز) است (3، 4). در بیماران بستری در ICU طی یک دوره زمانی 48 ساعته، در فلور دهان ارگانیسم‌های گرم‌منفی دیده می‌شود که همراهی آن با تشکیل پلاک دندانی محیطی را برای میکروارگانیسم‌هایی ایجاد می‌کند که می‌توانند باعث VAP می‌شوند (3). بهداشت دهان و دندان یکی از مؤلّفه‌های اساسی در پیشگیری از VAP است که می‌تواند میزان عفونت‌های دستگاه تنفسی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. توجه به بهداشت دهان و دندان در بیماران دارای لوله تراشه یک وظیفه مهم در مراقبت‌های پرستاری ICU است و می‌تواند در بیمار احساس راحتی و آرامش ایجاد کند (5). بسیاری از گزارش‌ها نشان داده‌اند که رابطه‌ای بین پنومونی و بهداشت ناکافی دهان در ICU وجود دارد (3)؛ چراکه افراد لوله‌گذاری‌شده که مراقبت‌های دهانی را دریافت نمی‌کنند، با رشد میکروب‌های مختلف در حفره دهان مواجه می‌شوند (5) و درنهایت میکروآسپیراسیون ترشّحات دهانی حلقی به VAP منجر می‌شود (3). پرستاران ICU نقش مهمی در پیشگیری از VAP دارند (6) مراقبت مناسب از دهان و دندان مناسب باعث کاهش ناراحتی در دهان و لب‌ها می‌شود و ضمن جلوگیری از پوسیدگی دندان از استوماتیت باکتریایی، از التهاب لثه و پریودنتیت پیشگیری می‌کند و باعث سلامت دهان و دندان می‌شود (7). محقّقان مهمترین رویکرد برای پیشگیری از VAP را بهداشت دهان عنوان کرده و دو راه برای از بین بردن پلاک دندان و میکروب‌های همراه آن مؤثر دانسته‌اند که شامل روش مکانیکی و روش دارویی است (8). روش‌های دارویی کنترل پلاک باکتریایی ازطریق استفاده از دهان‌شویه CHG گلوکونات (CHG- Chlorhexidine Gluconate) عملی است که در بین متخصّصان بهداشت پذیرفته شده است (5). دهان‌شویه‌ها در کاهش میکروب دهانی کارآمد هستند. شواهد جمع‌آوری‌شده از اثربخشی مراقبت دهانی با CHG در جلوگیری از VAP یا پنومونی بعداز عمل جراحی به پذیرش CHG به‌عنوان استاندارد طلایی برای بیماران تحت‌بیهوشی منجر شده است. دهان‌شویه CHG گلوکونات ضدّعفونی‌کننده‌ای است که روی طیف وسیعی از باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها مؤثر بوده است (9). این دهان‌شویه از چسبیدن باکتری‌ها به دندان و موکوس دهان جلوگیری می‌کند و به‌وسیله افزایش نفوذپذیری در دیواره باکتری‌ها و تغییرات تعادل اسموتیک باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود (7). در چندین مطالعه CHG در پیشگیری از کلونیزاسیون باکتری‌ها و VAP موردتوجه قرار گرفته (10) و مقاومت میکروبی و اثرسرطان‌زایی از آن گزارش نشده بود (9). اما برخی از مطالعات گزارش کردند که در مقایسه با دارونما، CHG تفاوت قابل‌توجهی درمورد کلونیزاسیون باکتریایی یا بروز VAP ایجاد نمی‌کند (10). اثرات سوء احتمالی CHG بر روی مخاط دهان و کاهش حسّاسیت باکتریایی و یک ارتباط بالقوّه نگران‌کننده بین دهان‌شویه کلرهگریدین و افزایش میزان مرگ گزارش شده بود (7). بنابراین، تمایل به جست‌وجوی دهان‌شویه‌هایی وجود دارد که به همان اندازه CHG کارآمد باشند، اما عوارض جانبی کمتری داشته باشد (5). دهان‌شویه‌های گیاهی ممکن است به‌عنوان یک جایگزین خوب و مقرون‌به‌صرفه برای بهداشت دهان و دندان در بیماران ICU عمل کنند (10). آلوئه‌ورا شامل اجزای مؤثری است که شامل آنتراکینون، آلوئسین، آلوئین، آلوئومودین، استمانان، ساپونین، استرول‌ها، اسیدهای آمینه، مواد معدنی، آمینوگلیکوزیدها و آنزیم‌های مفید برای سلامتی است. فعالیت ضدّباکتریایی گیاه آلوئه‌ورا رشد باکتری‌های گرم‌مثبت و گرم‌منفی را مهار می‌کند. آلوئه‌ورا علیه استافیلوکوکوس اورئوس، سودوموناس آئروژینوزا، کاندیدا آلبیکانس، کلبسیلا پنومو نیا، انتروکوکوس فکالیس و میکروکوکوس لوتئوس قدرت ضدّمیکروبی دارد. آلوئه‌ورا یکی از گیاهان دارویی است که به‌طور گسترده برای مدیریت مشکلات بهداشتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. حدود 99% ژله داخلی برگ این گیاه آب است و بنابراین اثرات مرطوب‌کنندگی زیادی دارد. به‌دلیل وجود گلوکومانان و آسمانان باعث فعال شدن ماکروفاژها و تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شود. بنابراین دارای اثرات ضدّباکتری و ضد ویروسی است (11). چوب مسواک یا پرسیکا سالوادرا نیز یکی دیگر از مواد مؤثر در بهداشت دهان و دندان است که سازمان بهداشت جهانی استفاده از آن را توصیه و ترغیب کرده است. برخی از مواد طبیعی مهمّ موجود در این گیاه شامل کلراید، سیلیس، بیکربنات، رزین، ویتامین سی، سیتوسترول، تری‌متیل‌آمین، اسیدتانیک و سولفور است. چوب مسواک علاوه‌بر حذف مکانیکی پلاک باکتریایی، از رشد میکروب‌های دهان و پلاک دندانی جلوگیری می‌کند. همچنین دارای اثرات ضدّالتهابی، آنتی‌اکسیدانی، ترمیم‌کننده زخم و اثرات آرامبخشی نیز هست. با توجه به اثرات ضدّباکتریایی و ضدّالتهابی آلوئه‌ورا و اثرات ضدّباکتریایی و ضدّ پلاک چوب مسواک، استفاده از ترکیب آن‌ها در حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان مؤثر شناخته شده است و ترکیب آن‌ها به‌صورت رایج مورداستفاده قرار می‌گیرد (12). مؤثرترین راه برای از بین بردن کلونی‌های باکتریایی و پلاک‌های دهانی استفاده از روش‌های مکانیکی به‌ویژه مسواک زدن است که فقط در بیماران با اختلالات انعقادی کنترا اندیکاسیون کاربرد دارد (8).
اکنون با توجه به خواص ضدّپلاکی چوب مسواک و ضدّالتهابی، نرم‌کنندگی و مرطوب‌کنندگی آلوئه‌ورا و نداشتن عوارض جانبی جدّی و خطرناک (11) و مزیّت‌های ترکیبات گیاهی و عوارض کمتر آنان نسبت به ترکیبات شمیایی و اینکه تاکنون تأثیر این گیاهان در بیماران دارای لوله تراشه بررسی نشده است و همچنین با توجه به نبود دستورالعمل خاص درخصوص استفاده از دهان‌شویه‌ها در بیماران ICU، ما این مطالعه را با هدف بررسی مقایسه‌ای اثربخشی دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا با دهان‌شویه CHG بر پیشگیری از VAP در بیماران دارای لوله تراشه و بستری در ICU انجام دادیم.
روش ﮐﺎر
مطالعه حاضر از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی یک‌سوکور است که در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران با کد IRCT20161014030294N4 ثبت شده است. تمامی بیماران بستری در ICU های بیمارستان آموزشی درمانی ولیعصر اراک به‌صورت هدفمند و در صورت دارا بودن معیارهای ورود و اخذ رضایت‌نامه آگاهانه وارد مطالعه شدند. حجم نمونه با 1- α = 95%، توان 80%، خطای نوع یک 0.25 و خطای نوع دو 0.05 و با استفاده از فرمول مقایسه دو نسبت، 35 نفر برای هر گروه برآورد شده بود (13). بیماران توسط پژوهشگر به روش تصادفی ساده (جدول اعداد تصادفی) در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. معیارهای ورود به مطالعه شامل محدوده سنّی 18-65 سال، دارا بودن لوله تراشه ازطریق دهان، تهویه مصنوعی حداقل به مدت 72 ساعت، عدم ابتلا به پنومونی، سپسیس، ترومبوآمبولی ریه، آتلکتازی، بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش، کبد و مجاری صفراوی و عدم سابقه حساسیت به ترکیبات گیاهی با نظر متخصّص بیهوشی بود و بیماران با انتقال بیمار از ICU(به هر دلیلی) یا فوت وی قبل‌از تکمیل مطالعه، عدم تمایل همراهان به ادامه مطالعه، مشاهده عوارضی همانند کهیر، خارش و بثورات جلدی، رخ دادن تغییرات ناگهانی در وضعیت بالینی و یا الگوی تنفسی از مطالعه خارج شدند. به‌منظور اطمینان از مناسب بودن فشار انسدادی کاف، هربار قبل‌از انجام مراقبت از دهان، فشار آن با استفاده از مانومتر دراگر تنظیم می‌شد (20 میلی‌متر جیوه) و تمامی نواحی دهان بیمار با استفاده از چراغ‌قوّه ازنظرِ دلمه، زخم، بافت‌های قرمز و خون‌ریزی‌دهنده بررسی و ثبت می‌گردید و در صورت وجود ضایعه به پزشک اطلاع داده می‌شد و اقدامات مناسب انجام می‌شد. درنهایت، مراقبت و شست‌وشوی دهان در بیماران گروه مداخله با استفاده از دهان‌شویه ترکیبی حـاوی عصاره آبـی چوب مسواک با غلظت 10% و آلوئه‌ورا با غلظت 94% ساخت شرکت باریج اسانس کاشـان و در بیماران گروه کنترل با استفاده از دهان‌شویه CHG 2/0% . ساخت شرکت شهر دارو انجام شد. روزانه دو نوبت (هر12 ساعت یک‌بار) با استفاده از مسواک نرم کودکان تمام نواحی دهان، اعمّ از سطوح داخلی و خارجی دندان‌ها (با حرکات چرخشی)، لثه‌ها و زبان (با حرکات از عقب به جلو) مسواک زده می‌شد. قبل و بعداز مسواک زدن هر قسمت از دهان، در همان قسمت با سرنگ 20 سی‌سی، محلول دهان‌شویه ریخته و در کمتر از 30 ثانیه ساکشن می‌شد. درصورتی‌که بیمار دارای ایروی (Airway) بود، آن را خارج و تمیز می‌کردیم و مجدّداً در دهان قرار می‌دادیم. در تمامی بیماران، هر 4 ساعت شست‌وشوی دهان با نرمال‌سالین و ساکشن ترشّحات انجام می‌گرفت. در روز پنجم VAP براساس چک‌لیست معیار بالینی عفونت ریوی تعدیل‌شده (MCPIS) سنجیده می‌شد که این امر توسط متخصّص بیهوشی انجام می‌گرفت. این پـرسش‌نامه حـاوی پنج معیار درجه‌حرارت، شـمارش گلبول‌هـای سفید،
میزان و چرکی بودن ترشّحات تراشه، اکسیژن‌رسانی و رادیوگرافی سینه است که به هریک از معیارها نمره صفر الی 2 داده می‌شود؛ حداکثر نمره این ابزار 10 است و چنانچه جمع نمرات مساوی یا بیشتر از 6 باشد، پنومونی تشخیص داده می‌شود (14). نمونه‌گیری شش ماه به طول انجامید و جهت پیشگیری از خطای نمونه‌گیری، تمامی مداخلات توسط یک همکار پرستار آموزش‌دیده و مطابق پُروتُکل مکتوب موجود انجام شد.
جهت آنالیز و تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 استفاده شد. از آمار توصیفی و محاسبه شاخص‌های مرکزی و پراکندگی جهت آنالیز اطلاعات دموگرافیک (سن، جنس) و اطلاعات پایه (GCS، مداخلات تهاجمی و سابقه بیماری مزمن، آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده) ثبت‌شده استفاده گردید. برای مقایسه میزان ابتلا به VAP در دو گروه مداخله و کنترل، از آزمون‌های مجذور کای، تی مستقل، یو من- ویتنی و ویلکاکسون استفاده شد. سطح معناداری برای تمامی آزمون‌ها 05/0>p در نظر گرفته شد.
پنومونی وابسته به ونتیلاتور (VAP- Ventilator-associated pneumonia) ناشی از عفونت‌های باکتریایی یک مشکل شایع در ICU است. VAP زودرس به معنای ایجاد پنومونی در افرادی است که حداقل 48 ساعت تحت تهویه مکانیکی بوده‌اند و نوع دیررس آن نوعی پنومونی است که بعداز 96 ساعت داشتن لوله تراشه رخ می‌دهد (1). میزان شیوع VAP در ICU در تایلند 36%، در پاکستان 28%، در هند 81% و در لبنان 47% گزارش شده است (2). مهمترین عوامل خطر VAP شامل مدت‌زمان لوله‌گذاری و تهویه مکانیکی، بیماری‌های زمینه‌ای، تعداد آنتی‌بیوتیک‌های مصرفی، سنّ بالا، جنس مذکّر، شدت بیماری، وضعیت خوابیده به دمر و... است. روش‌های پیشگیری از VAP شامل بالا نگه داشتن سر تخت به‌اندازه 30-45 درجه، مراقبت دهانی با دهان‌شویه کلرهگزیدین (CHG- Chlorhexidine gluconate)، ساکشن مداوم ترشّحات ناحیه حلقی، استفاده از پروفیلاکسی معده روده‌ای و ترومبوز ورید عمقی، تنفس خودبه‌خودی (از زمانی‌که بیمار قادر به انجام آن باشد) و وقفه در استفاده از آرام‌بخش (حداقل یک‌بار در روز) است (3، 4). در بیماران بستری در ICU طی یک دوره زمانی 48 ساعته، در فلور دهان ارگانیسم‌های گرم‌منفی دیده می‌شود که همراهی آن با تشکیل پلاک دندانی محیطی را برای میکروارگانیسم‌هایی ایجاد می‌کند که می‌توانند باعث VAP می‌شوند (3). بهداشت دهان و دندان یکی از مؤلّفه‌های اساسی در پیشگیری از VAP است که می‌تواند میزان عفونت‌های دستگاه تنفسی را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. توجه به بهداشت دهان و دندان در بیماران دارای لوله تراشه یک وظیفه مهم در مراقبت‌های پرستاری ICU است و می‌تواند در بیمار احساس راحتی و آرامش ایجاد کند (5). بسیاری از گزارش‌ها نشان داده‌اند که رابطه‌ای بین پنومونی و بهداشت ناکافی دهان در ICU وجود دارد (3)؛ چراکه افراد لوله‌گذاری‌شده که مراقبت‌های دهانی را دریافت نمی‌کنند، با رشد میکروب‌های مختلف در حفره دهان مواجه می‌شوند (5) و درنهایت میکروآسپیراسیون ترشّحات دهانی حلقی به VAP منجر می‌شود (3). پرستاران ICU نقش مهمی در پیشگیری از VAP دارند (6) مراقبت مناسب از دهان و دندان مناسب باعث کاهش ناراحتی در دهان و لب‌ها می‌شود و ضمن جلوگیری از پوسیدگی دندان از استوماتیت باکتریایی، از التهاب لثه و پریودنتیت پیشگیری می‌کند و باعث سلامت دهان و دندان می‌شود (7). محقّقان مهمترین رویکرد برای پیشگیری از VAP را بهداشت دهان عنوان کرده و دو راه برای از بین بردن پلاک دندان و میکروب‌های همراه آن مؤثر دانسته‌اند که شامل روش مکانیکی و روش دارویی است (8). روش‌های دارویی کنترل پلاک باکتریایی ازطریق استفاده از دهان‌شویه CHG گلوکونات (CHG- Chlorhexidine Gluconate) عملی است که در بین متخصّصان بهداشت پذیرفته شده است (5). دهان‌شویه‌ها در کاهش میکروب دهانی کارآمد هستند. شواهد جمع‌آوری‌شده از اثربخشی مراقبت دهانی با CHG در جلوگیری از VAP یا پنومونی بعداز عمل جراحی به پذیرش CHG به‌عنوان استاندارد طلایی برای بیماران تحت‌بیهوشی منجر شده است. دهان‌شویه CHG گلوکونات ضدّعفونی‌کننده‌ای است که روی طیف وسیعی از باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها مؤثر بوده است (9). این دهان‌شویه از چسبیدن باکتری‌ها به دندان و موکوس دهان جلوگیری می‌کند و به‌وسیله افزایش نفوذپذیری در دیواره باکتری‌ها و تغییرات تعادل اسموتیک باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود (7). در چندین مطالعه CHG در پیشگیری از کلونیزاسیون باکتری‌ها و VAP موردتوجه قرار گرفته (10) و مقاومت میکروبی و اثرسرطان‌زایی از آن گزارش نشده بود (9). اما برخی از مطالعات گزارش کردند که در مقایسه با دارونما، CHG تفاوت قابل‌توجهی درمورد کلونیزاسیون باکتریایی یا بروز VAP ایجاد نمی‌کند (10). اثرات سوء احتمالی CHG بر روی مخاط دهان و کاهش حسّاسیت باکتریایی و یک ارتباط بالقوّه نگران‌کننده بین دهان‌شویه کلرهگریدین و افزایش میزان مرگ گزارش شده بود (7). بنابراین، تمایل به جست‌وجوی دهان‌شویه‌هایی وجود دارد که به همان اندازه CHG کارآمد باشند، اما عوارض جانبی کمتری داشته باشد (5). دهان‌شویه‌های گیاهی ممکن است به‌عنوان یک جایگزین خوب و مقرون‌به‌صرفه برای بهداشت دهان و دندان در بیماران ICU عمل کنند (10). آلوئه‌ورا شامل اجزای مؤثری است که شامل آنتراکینون، آلوئسین، آلوئین، آلوئومودین، استمانان، ساپونین، استرول‌ها، اسیدهای آمینه، مواد معدنی، آمینوگلیکوزیدها و آنزیم‌های مفید برای سلامتی است. فعالیت ضدّباکتریایی گیاه آلوئه‌ورا رشد باکتری‌های گرم‌مثبت و گرم‌منفی را مهار می‌کند. آلوئه‌ورا علیه استافیلوکوکوس اورئوس، سودوموناس آئروژینوزا، کاندیدا آلبیکانس، کلبسیلا پنومو نیا، انتروکوکوس فکالیس و میکروکوکوس لوتئوس قدرت ضدّمیکروبی دارد. آلوئه‌ورا یکی از گیاهان دارویی است که به‌طور گسترده برای مدیریت مشکلات بهداشتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. حدود 99% ژله داخلی برگ این گیاه آب است و بنابراین اثرات مرطوب‌کنندگی زیادی دارد. به‌دلیل وجود گلوکومانان و آسمانان باعث فعال شدن ماکروفاژها و تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شود. بنابراین دارای اثرات ضدّباکتری و ضد ویروسی است (11). چوب مسواک یا پرسیکا سالوادرا نیز یکی دیگر از مواد مؤثر در بهداشت دهان و دندان است که سازمان بهداشت جهانی استفاده از آن را توصیه و ترغیب کرده است. برخی از مواد طبیعی مهمّ موجود در این گیاه شامل کلراید، سیلیس، بیکربنات، رزین، ویتامین سی، سیتوسترول، تری‌متیل‌آمین، اسیدتانیک و سولفور است. چوب مسواک علاوه‌بر حذف مکانیکی پلاک باکتریایی، از رشد میکروب‌های دهان و پلاک دندانی جلوگیری می‌کند. همچنین دارای اثرات ضدّالتهابی، آنتی‌اکسیدانی، ترمیم‌کننده زخم و اثرات آرامبخشی نیز هست. با توجه به اثرات ضدّباکتریایی و ضدّالتهابی آلوئه‌ورا و اثرات ضدّباکتریایی و ضدّ پلاک چوب مسواک، استفاده از ترکیب آن‌ها در حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان مؤثر شناخته شده است و ترکیب آن‌ها به‌صورت رایج مورداستفاده قرار می‌گیرد (12). مؤثرترین راه برای از بین بردن کلونی‌های باکتریایی و پلاک‌های دهانی استفاده از روش‌های مکانیکی به‌ویژه مسواک زدن است که فقط در بیماران با اختلالات انعقادی کنترا اندیکاسیون کاربرد دارد (8).
اکنون با توجه به خواص ضدّپلاکی چوب مسواک و ضدّالتهابی، نرم‌کنندگی و مرطوب‌کنندگی آلوئه‌ورا و نداشتن عوارض جانبی جدّی و خطرناک (11) و مزیّت‌های ترکیبات گیاهی و عوارض کمتر آنان نسبت به ترکیبات شمیایی و اینکه تاکنون تأثیر این گیاهان در بیماران دارای لوله تراشه بررسی نشده است و همچنین با توجه به نبود دستورالعمل خاص درخصوص استفاده از دهان‌شویه‌ها در بیماران ICU، ما این مطالعه را با هدف بررسی مقایسه‌ای اثربخشی دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا با دهان‌شویه CHG بر پیشگیری از VAP در بیماران دارای لوله تراشه و بستری در ICU انجام دادیم.
روش ﮐﺎر
مطالعه حاضر از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی یک‌سوکور است که در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران با کد IRCT20161014030294N4 ثبت شده است. تمامی بیماران بستری در ICU های بیمارستان آموزشی درمانی ولیعصر اراک به‌صورت هدفمند و در صورت دارا بودن معیارهای ورود و اخذ رضایت‌نامه آگاهانه وارد مطالعه شدند. حجم نمونه با 1- α = 95%، توان 80%، خطای نوع یک 0.25 و خطای نوع دو 0.05 و با استفاده از فرمول مقایسه دو نسبت، 35 نفر برای هر گروه برآورد شده بود (13). بیماران توسط پژوهشگر به روش تصادفی ساده (جدول اعداد تصادفی) در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. معیارهای ورود به مطالعه شامل محدوده سنّی 18-65 سال، دارا بودن لوله تراشه ازطریق دهان، تهویه مصنوعی حداقل به مدت 72 ساعت، عدم ابتلا به پنومونی، سپسیس، ترومبوآمبولی ریه، آتلکتازی، بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش، کبد و مجاری صفراوی و عدم سابقه حساسیت به ترکیبات گیاهی با نظر متخصّص بیهوشی بود و بیماران با انتقال بیمار از ICU(به هر دلیلی) یا فوت وی قبل‌از تکمیل مطالعه، عدم تمایل همراهان به ادامه مطالعه، مشاهده عوارضی همانند کهیر، خارش و بثورات جلدی، رخ دادن تغییرات ناگهانی در وضعیت بالینی و یا الگوی تنفسی از مطالعه خارج شدند. به‌منظور اطمینان از مناسب بودن فشار انسدادی کاف، هربار قبل‌از انجام مراقبت از دهان، فشار آن با استفاده از مانومتر دراگر تنظیم می‌شد (20 میلی‌متر جیوه) و تمامی نواحی دهان بیمار با استفاده از چراغ‌قوّه ازنظرِ دلمه، زخم، بافت‌های قرمز و خون‌ریزی‌دهنده بررسی و ثبت می‌گردید و در صورت وجود ضایعه به پزشک اطلاع داده می‌شد و اقدامات مناسب انجام می‌شد. درنهایت، مراقبت و شست‌وشوی دهان در بیماران گروه مداخله با استفاده از دهان‌شویه ترکیبی حـاوی عصاره آبـی چوب مسواک با غلظت 10% و آلوئه‌ورا با غلظت 94% ساخت شرکت باریج اسانس کاشـان و در بیماران گروه کنترل با استفاده از دهان‌شویه CHG 2/0% . ساخت شرکت شهر دارو انجام شد. روزانه دو نوبت (هر12 ساعت یک‌بار) با استفاده از مسواک نرم کودکان تمام نواحی دهان، اعمّ از سطوح داخلی و خارجی دندان‌ها (با حرکات چرخشی)، لثه‌ها و زبان (با حرکات از عقب به جلو) مسواک زده می‌شد. قبل و بعداز مسواک زدن هر قسمت از دهان، در همان قسمت با سرنگ 20 سی‌سی، محلول دهان‌شویه ریخته و در کمتر از 30 ثانیه ساکشن می‌شد. درصورتی‌که بیمار دارای ایروی (Airway) بود، آن را خارج و تمیز می‌کردیم و مجدّداً در دهان قرار می‌دادیم. در تمامی بیماران، هر 4 ساعت شست‌وشوی دهان با نرمال‌سالین و ساکشن ترشّحات انجام می‌گرفت. در روز پنجم VAP براساس چک‌لیست معیار بالینی عفونت ریوی تعدیل‌شده (MCPIS) سنجیده می‌شد که این امر توسط متخصّص بیهوشی انجام می‌گرفت. این پـرسش‌نامه حـاوی پنج معیار درجه‌حرارت، شـمارش گلبول‌هـای سفید،
میزان و چرکی بودن ترشّحات تراشه، اکسیژن‌رسانی و رادیوگرافی سینه است که به هریک از معیارها نمره صفر الی 2 داده می‌شود؛ حداکثر نمره این ابزار 10 است و چنانچه جمع نمرات مساوی یا بیشتر از 6 باشد، پنومونی تشخیص داده می‌شود (14). نمونه‌گیری شش ماه به طول انجامید و جهت پیشگیری از خطای نمونه‌گیری، تمامی مداخلات توسط یک همکار پرستار آموزش‌دیده و مطابق پُروتُکل مکتوب موجود انجام شد.
جهت آنالیز و تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 استفاده شد. از آمار توصیفی و محاسبه شاخص‌های مرکزی و پراکندگی جهت آنالیز اطلاعات دموگرافیک (سن، جنس) و اطلاعات پایه (GCS، مداخلات تهاجمی و سابقه بیماری مزمن، آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده) ثبت‌شده استفاده گردید. برای مقایسه میزان ابتلا به VAP در دو گروه مداخله و کنترل، از آزمون‌های مجذور کای، تی مستقل، یو من- ویتنی و ویلکاکسون استفاده شد. سطح معناداری برای تمامی آزمون‌ها 05/0>p در نظر گرفته شد.
یﺎﻓﺘﻪﻫﺎ
این مطالعه در 70 بیمار دارای لوله تراشه در دو گروه 35 نفری انجام شد. در طول مطالعه و در هیچ‌کدام از بیماران عارضه جانبی‌ای مشاهده نشد و از مطالعه خارج نشدند (نمودار 1). مقایسه دو گروه ازنظرِ ویژگی‌های دموگرافیک و بیماری‌شناسی نشان داد که اختلاف آماری معناداری بین دو گروه وجود ندارد (p>0.05) (جدول 1).
نتایج مطالعه نشان داد که تعداد افراد با VAP زودرس در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا 10 نفر (%28.6) و در گروه دهان‌شویه CHG 4 نفر (11.4%) بود که این اختلاف ازنظرِ آماری معنادار نبود (p<0.07) و همچنین تعداد افراد با VAP دیررس در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا 8 نفر (22.9%) و در گروه دهان‌شویه CHG 14 نفر (40%) بود که این اختلاف نیز ازنظرِ آماری معنادار نبود (p<0.13). درصد VAP زودرس و VAP دیررس در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا کاهش مختصری داشته، اما این کاهش معنادار نبوده است (p<0.64). امادرصد VAP زودرس و VAP دیررس در گروه دهان‌شویه CHG افزایش قابل‌توجهی داشته که این افزایش معنادار بوده است (p<0.02) (جدول 2).
نتایج مطالعه نشان داد که تعداد افراد با VAP زودرس در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا 10 نفر (%28.6) و در گروه دهان‌شویه CHG 4 نفر (11.4%) بود که این اختلاف ازنظرِ آماری معنادار نبود (p<0.07) و همچنین تعداد افراد با VAP دیررس در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا 8 نفر (22.9%) و در گروه دهان‌شویه CHG 14 نفر (40%) بود که این اختلاف نیز ازنظرِ آماری معنادار نبود (p<0.13). درصد VAP زودرس و VAP دیررس در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا کاهش مختصری داشته، اما این کاهش معنادار نبوده است (p<0.64). امادرصد VAP زودرس و VAP دیررس در گروه دهان‌شویه CHG افزایش قابل‌توجهی داشته که این افزایش معنادار بوده است (p<0.02) (جدول 2).
جدول 1: مقایسه ویژگی‌های بیماران
| متغیّرهای دموگرافیک | گروه دهان‌شویه حاوی عصاره چوب مسواک/آلوئه‌ورا/ تعداد (درصد) | گروه CHG تعداد (درصد) |
p |
| جنسیت | 21/0 | ||
| مذکّر | 25 (6/55) | 20 (4/44) | |
| مؤنث | 10(40) | 15 (60) | |
| سابقه فامیلی | 0.38 | ||
| بله | 9 (60) | 6 (40) | |
| خیر | 26 (47.3) | 29(7/52) | |
| نوع آنتی‌بیوتیک | |||
| سفازولین | 10 (6/28) | 13 (1/37) | 44/0 |
| سفتازیدیم | 24 (6/68) | 18 (4/51) | 14/0 |
| سفتریاکسون | 14 (40) | 20 (1/57) | 15/0 |
| ونکومایسین | 16 (7/45) | 16 (7/45) | 1 |
| مروپنم | 17 (6/48) | 17 (6/48) | 1 |
| سیپروفلوکساسین | 15 (9/42) | 14 (40) | 80/0 |
| مترونیدازول | 13 (1/37) | 16 (7/45) | 46/0 |
| کلیندامایسین | 13 (1/37) | 13 (1/37) | 1 |
| ایمی پنم | 13 (1/37) | 16 (7/45) | 46/0 |
| مداخلات تهاجمی | |||
| لوله ادراری | 35 (100) | 35 (100) | - |
| لوله بینی معده‌ای | 33 (3/94) | 22 (9/82) | 25/0 |
| دستیابی به ورید مرکزی | 16 (7/45) | 14 (40) | 62/0 |
جدول 2: مقایسه تعداد و درصد پنومونی زودرس تحت ونتیلاسیون قبل و بعد در گروه کنترل و مداخله
| شیوع پنومونی | گروه دهان‌شویه حاوی عصاره چوب مسواک/آلوئه‌ورا تعداد (درصد) |
گروه CHG تعداد (درصد) |
P* | |
| پنومونی زودرس | بله | 10 (6/28) | 4 (4/11) | 07/0 |
| خیر | 25 (4/71) | 31 (6/88) | ||
| پنومونی ثانویه | بله | 8 (9/22) | 14 (40) | 13/0 |
| خیر | 27 (1/77) | 21 (60) | ||
| P** | 64/0 | 02/0 | ||
* آزمون یو من- ویتنی
** آزمون ویلکاکسون
** آزمون ویلکاکسون
نمودار 1: کانسورت روند انتخاب، ارزیابی و پیگیری مشارکت‌کنندگان
بحث
این مطالعه با هدف بررسی مقایسه‌ای اثربخشی دهان‌شویه حاوی عصاره ترکیبی چوب مسواک/آلوئه‌ورا با دهان‌شویه CHG بر پیشگیری از VAP در بیماران با لوله تراشه انجام گرفت. نتایج مطالعه ما نشان داد که دهان‌شویه CHG با دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا در شیوع VAP زودرس برتری ندارد، اما درصد شیوع VAP دیررس در گروه دهان‌شویه CHG در مقایسه با درصد شیوع VAP زودرس در همان گروه افزایش قابل‌توجهی داشته، درصورتی‌که در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا درصد شیوع VAP دیررس در مقایسه با درصد شیوع VAP زودرس کاهش یافته است که این یافته‌ها می‌تواند نشانگر تأثیر بیشتر دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا در کاهش VAP دیررس باشد. مطالعات زیادی درمورد تأثیر عصاره مسواک و CHG و سایر محلول‌های دهان‌شویه بر بروز VAP و بهداشت دهان در بیماران ICU انجام شده است. برخی از این گزارش‌ها نتایجی منطبق با مطالعه حاضر به دست آورده‌اند، درحالی‌که برخی دیگر یافته‌های متناقض با تحقیق ما را پیشنهاد کرده‌اند.
همسو با نتایج مطالعه ما در یک مقاله مروری دیگر نشان داده شد که استفاده از عصاره پرسیکا با کاهش قابل‌توجهی در نمره پلاک و باکتری‌های پوسیدگی‌زا همراه است (19). در مطالعه دیگری نشان داده شده که دهان‌شویه CHG در مقایسه با دهان‌شویه سینامول (22) و اکیناسه (23) در پیشگیری از VAP و بهبود بهداشت دهان در بین بیماران بستری در ICU هیچ برتری ندارد (22). نتایج مطالعه‌ای دیگر نشان داد که سالوادورا پرسیکا نسبت به دهان‌شویه CHG در ارتقای سلامت دهان مؤثرتر است، به‌طوری‌که بعداز مراقبت دهانی با Miswak هیچ‌یک از بیماران در مقایسه با گروه کنترل (CHG) به پنومونی وابسته به ونتیلاتور مبتلا نشدند (10، 24). نتایج مطالعات ترقی و همکاران تحت‌عنوان ارزیابی اثرات آنتی باکتریال دهان‌شویه پرسیکا در بیماران تحت تهویه مکانیکی ICU نشان داد دهان‌شویه پرسیکا می‌تواند به‌عنوان جایگزین CHG در بیماران ICU استفاده شود (25). در این مطالعه از دهان‌شویه پرسیکا استفاده شده بود که فقط یکی از ترکیبات آن عصاره مسواک است. مطالعه دیگر همچنین اثرات CHG و برخی دیگر از دهان‌شویه های گیاهی حاوی پرسیکا (26) یا آلوئه‌ورا (27) را مقایسه کردند و گزارش دادند که دهان‌شویه‌های گیاهی هر دو از طریق مهار رشد کاندیدا آلبیکنسو در کاهش پلاک دندان مؤثرتر از CHG هستند، اما هیچ‌کدام از این مطالعات بار میکروبی و همچنین پنومونی را بررسی قرار نکردند.
متناقص با نتایج مطالعه حاضر در مطالعه انجام‌شده توسط ساترن و همکاران مشخص شد که CHG در کاهش پلاک و نمرات لثه در مقایسه با گیاهان و پلاسبو مؤثرتر بود (21). مطالعه کانافانی و همکاران نیز نشان داد که دهان‌شویه CHG به کاهش عفونت‌های بیمارستانی، به‌خصوص عفونت‌های تنفسی و کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، منجر می‌شود (15). در مطالعه دیگری نشان داده شد که استفاده از دهان‌شویه CHG باعث کاهش بروز پنومونی وابسته به ونتیلاتور و همچنین کوتاه‌تر شدن مدت باقی ماندن لوله داخل تراشه در بیماران بستری در بخش‌های مختلف مراقبت ویژه می‌شود (16). علت این اختلاف‌ها احتمالاً تفاوت در روش به‌کار‌گیری دهان‌شویه‌ها در حفره دهان و غلظت آن‌ها و همچنین ترکیبات گیاهی متفاوت بود. در یک مطالعه که بر روی جمعیتی با حجم نمونه بالا انجام شده بود، نشان داده شد که میزان بروز پنومونی مرتبط با ونتیلاتور با دهان‌شویه کلرهگزیدین در صورت استفاده آن به‌صورت پروفیلاکسی به‌طور معنی‌داری کاهش می‌یابد (17). در این مطالعات روش مراقبت دهانی متفاوت از مطالعه حاضر بود، به‌طوری‌که از یک سواب پنبه آغشته به CHG 0.2% استفاده می‌شد. معین تقوی و همکاران با بررسی فعالیت ضدّمیکروبی عصاره مسواک، CHG و دهان‌شویه پرسیکا در شرایط آزمایشگاهی در برابر پاتوژن‌های اصلی دهانی نشان دادند که CHG دارای فعالیت ضدّباکتری مؤثرتری نسبت به دهان‌شویه پرسیکا و میسواک است که هم‌راستا با نتایج ما نیست (20) که شاید علت آن غلظت کمتر محلول چوب مسواک پژوهش مذکور(1%) نسبت به مطالعه ما (10%) است.
عوامل متعددی مانند تشخیص پزشکی، سیستم ایمنی بیماران، عوامل بیماری‌زای مقاوم در محیط، ساکشن راه هوایی، گاواژ و بهداشت دست کارکنان بر بروز VAP در بیماران بیهوش تأثیر می‌گذارد. بنابراین محدودیت پژوهش حاضر عدم کنترل همه این جنبه‌های مراقبتی با توجه به محدودیت زمان و حجم نمونه کوچک بود. پیشنهاد می‌شود این مطالعه در یک حجم نمونه بزرگ‌تر تا زمان ترخیص آزمودنی‌ها یا در سایر واحدهای مراقبت تخصّصی انجام شود.
نتیجه‌گیری
براساس نتایج این مطالعه، دهان‌شویه حاوی عصاره ترکیبی چوب مسواک/آلوئه‌ورا در مقایسه با دهان‌شویه CHG تأثیر بیشتری در کاهش شیوع VAP دیرس در بیماران تحت تهویه مکانیکی دارد. بنابراین دهان‌شویه حاوی عصاره ترکیبی چوب مسواک/آلوئه‌ورا می‌تواند جایگزینی برای دهان‌شویه CHG باشد. بااین‌حال، با توجه به طعم مطلوب و سایر اثرات مفید ذکرشده ترکیبات گیاهی بر سلامت دهان، نیاز به یک کارآزمایی بالینی طولانی‌مدت است. در معرض قرار گرفتن به مدت طولانی‌تر گزینه‌ای است که ممکن است کارایی آن را بهبود بخشد. ترکیب اجزای پرسیکا و آلوئه ورا با سایر عوامل ضدّعفونی‌کننده شناخته‌شده یا ایجاد فرمول جدید نیز پیشنهاد می‌شود.
این مطالعه با هدف بررسی مقایسه‌ای اثربخشی دهان‌شویه حاوی عصاره ترکیبی چوب مسواک/آلوئه‌ورا با دهان‌شویه CHG بر پیشگیری از VAP در بیماران با لوله تراشه انجام گرفت. نتایج مطالعه ما نشان داد که دهان‌شویه CHG با دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا در شیوع VAP زودرس برتری ندارد، اما درصد شیوع VAP دیررس در گروه دهان‌شویه CHG در مقایسه با درصد شیوع VAP زودرس در همان گروه افزایش قابل‌توجهی داشته، درصورتی‌که در گروه دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا درصد شیوع VAP دیررس در مقایسه با درصد شیوع VAP زودرس کاهش یافته است که این یافته‌ها می‌تواند نشانگر تأثیر بیشتر دهان‌شویه چوب مسواک/آلوئه‌ورا در کاهش VAP دیررس باشد. مطالعات زیادی درمورد تأثیر عصاره مسواک و CHG و سایر محلول‌های دهان‌شویه بر بروز VAP و بهداشت دهان در بیماران ICU انجام شده است. برخی از این گزارش‌ها نتایجی منطبق با مطالعه حاضر به دست آورده‌اند، درحالی‌که برخی دیگر یافته‌های متناقض با تحقیق ما را پیشنهاد کرده‌اند.
همسو با نتایج مطالعه ما در یک مقاله مروری دیگر نشان داده شد که استفاده از عصاره پرسیکا با کاهش قابل‌توجهی در نمره پلاک و باکتری‌های پوسیدگی‌زا همراه است (19). در مطالعه دیگری نشان داده شده که دهان‌شویه CHG در مقایسه با دهان‌شویه سینامول (22) و اکیناسه (23) در پیشگیری از VAP و بهبود بهداشت دهان در بین بیماران بستری در ICU هیچ برتری ندارد (22). نتایج مطالعه‌ای دیگر نشان داد که سالوادورا پرسیکا نسبت به دهان‌شویه CHG در ارتقای سلامت دهان مؤثرتر است، به‌طوری‌که بعداز مراقبت دهانی با Miswak هیچ‌یک از بیماران در مقایسه با گروه کنترل (CHG) به پنومونی وابسته به ونتیلاتور مبتلا نشدند (10، 24). نتایج مطالعات ترقی و همکاران تحت‌عنوان ارزیابی اثرات آنتی باکتریال دهان‌شویه پرسیکا در بیماران تحت تهویه مکانیکی ICU نشان داد دهان‌شویه پرسیکا می‌تواند به‌عنوان جایگزین CHG در بیماران ICU استفاده شود (25). در این مطالعه از دهان‌شویه پرسیکا استفاده شده بود که فقط یکی از ترکیبات آن عصاره مسواک است. مطالعه دیگر همچنین اثرات CHG و برخی دیگر از دهان‌شویه های گیاهی حاوی پرسیکا (26) یا آلوئه‌ورا (27) را مقایسه کردند و گزارش دادند که دهان‌شویه‌های گیاهی هر دو از طریق مهار رشد کاندیدا آلبیکنسو در کاهش پلاک دندان مؤثرتر از CHG هستند، اما هیچ‌کدام از این مطالعات بار میکروبی و همچنین پنومونی را بررسی قرار نکردند.
متناقص با نتایج مطالعه حاضر در مطالعه انجام‌شده توسط ساترن و همکاران مشخص شد که CHG در کاهش پلاک و نمرات لثه در مقایسه با گیاهان و پلاسبو مؤثرتر بود (21). مطالعه کانافانی و همکاران نیز نشان داد که دهان‌شویه CHG به کاهش عفونت‌های بیمارستانی، به‌خصوص عفونت‌های تنفسی و کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، منجر می‌شود (15). در مطالعه دیگری نشان داده شد که استفاده از دهان‌شویه CHG باعث کاهش بروز پنومونی وابسته به ونتیلاتور و همچنین کوتاه‌تر شدن مدت باقی ماندن لوله داخل تراشه در بیماران بستری در بخش‌های مختلف مراقبت ویژه می‌شود (16). علت این اختلاف‌ها احتمالاً تفاوت در روش به‌کار‌گیری دهان‌شویه‌ها در حفره دهان و غلظت آن‌ها و همچنین ترکیبات گیاهی متفاوت بود. در یک مطالعه که بر روی جمعیتی با حجم نمونه بالا انجام شده بود، نشان داده شد که میزان بروز پنومونی مرتبط با ونتیلاتور با دهان‌شویه کلرهگزیدین در صورت استفاده آن به‌صورت پروفیلاکسی به‌طور معنی‌داری کاهش می‌یابد (17). در این مطالعات روش مراقبت دهانی متفاوت از مطالعه حاضر بود، به‌طوری‌که از یک سواب پنبه آغشته به CHG 0.2% استفاده می‌شد. معین تقوی و همکاران با بررسی فعالیت ضدّمیکروبی عصاره مسواک، CHG و دهان‌شویه پرسیکا در شرایط آزمایشگاهی در برابر پاتوژن‌های اصلی دهانی نشان دادند که CHG دارای فعالیت ضدّباکتری مؤثرتری نسبت به دهان‌شویه پرسیکا و میسواک است که هم‌راستا با نتایج ما نیست (20) که شاید علت آن غلظت کمتر محلول چوب مسواک پژوهش مذکور(1%) نسبت به مطالعه ما (10%) است.
عوامل متعددی مانند تشخیص پزشکی، سیستم ایمنی بیماران، عوامل بیماری‌زای مقاوم در محیط، ساکشن راه هوایی، گاواژ و بهداشت دست کارکنان بر بروز VAP در بیماران بیهوش تأثیر می‌گذارد. بنابراین محدودیت پژوهش حاضر عدم کنترل همه این جنبه‌های مراقبتی با توجه به محدودیت زمان و حجم نمونه کوچک بود. پیشنهاد می‌شود این مطالعه در یک حجم نمونه بزرگ‌تر تا زمان ترخیص آزمودنی‌ها یا در سایر واحدهای مراقبت تخصّصی انجام شود.
نتیجه‌گیری
براساس نتایج این مطالعه، دهان‌شویه حاوی عصاره ترکیبی چوب مسواک/آلوئه‌ورا در مقایسه با دهان‌شویه CHG تأثیر بیشتری در کاهش شیوع VAP دیرس در بیماران تحت تهویه مکانیکی دارد. بنابراین دهان‌شویه حاوی عصاره ترکیبی چوب مسواک/آلوئه‌ورا می‌تواند جایگزینی برای دهان‌شویه CHG باشد. بااین‌حال، با توجه به طعم مطلوب و سایر اثرات مفید ذکرشده ترکیبات گیاهی بر سلامت دهان، نیاز به یک کارآزمایی بالینی طولانی‌مدت است. در معرض قرار گرفتن به مدت طولانی‌تر گزینه‌ای است که ممکن است کارایی آن را بهبود بخشد. ترکیب اجزای پرسیکا و آلوئه ورا با سایر عوامل ضدّعفونی‌کننده شناخته‌شده یا ایجاد فرمول جدید نیز پیشنهاد می‌شود.
ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ
پژوهشگران مراتب تشکّر وقدردانی خود را از مدرّسان محترم و مـعاونت آمـوزشی و پـژوهـشی دانشکـده پیراپزشکی اراک و تـمامـی کـارکنان محترم بیمارستـان دانشگاهی ولیعصر(عج) کـه پژوهشگران را یـاری کـردند، اعـلام می‌دارند.
حامی مالی
مقاله حاضر حاصل طرح تحقیقاتی به شماره 3122 و معاونت تحقیقات و فنّاوری دانشگاه علوم‌پزشکی اراک از این پژوهش حمایت مالی کرده است.
سهم نویسندگان
نویسندگان به یک اندازه در مفهوم‌سازی و نگارش مقاله سهیم بودند. همه نویسندگان محتوای نسخه خطی را تایید کردند و در مورد تمام جنبه‌های کار توافق داشتند
تضاد منافع
بنابر اظهار نویسندگان، در این مقاله تعارض منافع وجود ندارد.
References
- Behesht Aeen F, Zolfaghari M, Asadi Noghabi A A, Mehran A. Nurses' Performance in Prevention of Ventilator associated Pneumonia. Journal of Hayat. 2013; 19 (3) :17-27 .
- Amini N, Rezaei K, Bahrami M, Yazdannik A. Effect of Nebulized Eucalyptus on Ventilator Associated Pneumonia in Ventilated Patients. J Med Plants. 2019 Dec 10;18(72):299–307.
- Amini N, Rezaei K, Yazdannik A. Effect of nebulized eucalyptus on contamination of microbial plaque of endotracheal tube in ventilated patients. Iranian journal of nursing and midwifery research. 2016 Mar 1;21(2):165-70.
- Dosher WB, Loomis EC, Richardson SL, Crowell JA, Waltman RD, Miller LD, Nazim M, Khasawneh FA. The effect of a nurse‐led multidisciplinary team on ventilator‐associated pneumonia rates. Critical care research and practice. 2014;2014(1):682621.
- Pinto ACDS, Silva BMD, Santiago-Junior JF, Sales-Peres SHC. Efficiency of different protocols for oral hygiene combined with the use of chlorhexidine in the prevention of ventilator-associated pneumonia. J Bras Pneumol. 2021 Jan 20;47(1):e20190286. doi: 10.36416/1806-3756/e20
190286. PMID: 33503132 - Mannava Y, Nayak SU, Uppoor A, Naik D, Maddi A. Knowledge, attitude and oral care practices for preventing ventilator-associated pneumonia among critical care nurses - A questionnaire study. Indian J Dent Res. 2020;31(3):426-432. doi:10.4103/ijdr.IJDR_611_16 PMID: 32769278
- Kawyannejad R, AminiSaman J, Mohammadi S, Amini S, Mirzaei M, Karimpour H. Comparing the Effects of Orthodentol and Chlorhexidine Mouthwash on Prevention of Ventilator-Associated Pneumonia in Patients of Intensive Care Unit: A Randomized Controlled Clinical Trial. Sci J Kurd Univ Med Sci. 2020 Mar 10;25(1):93–104. doi:10.52547/sjku.25.1.93
- Effect of Mouthwash with Boswellia Extract on the Prevention of Dental Plaque Formation in Patients under Mechanical Ventilation. Nursing and Midwifery Studies, 2020; 9(2): 77-82. doi: 10.4103/nms.nms_65_19
- Falahinia G, Razeh M, Khatiban M, Rashidi M, Soltanian A. Comparing the effects of chlorhexidine solution with or without toothbrushing on the development of ventilator-associated pneumonia among patients in ICUs: a single-blind, randomized controlled clinical trial.
- Irani H, Sargazi G, Dahmardeh A R, Pishkar Mofrad Z. The Effect of Oral Care with Miswak Versus Chlorhexidine on the Incidence of Ventilator-Associated Pneumonia: A Clinical Trial Study. Med Surg Nurs J. 2019;8(4):e100387. doi: https://
doi.org/10.5812/msnj.100387. - Rezaei S, Rezaei K, Mahboubi M, Jarahzadeh MH, Momeni E, Bagherinasab M, Targhi MG, Memarzadeh MR. Comparison the efficacy of herbal mouthwash with chlorhexidine on gingival index of intubated patients in Intensive Care Unit. J Indian Soc Periodontol. 2016 Jul-Aug;20(4):404-408. doi: 10.
4103/0972-124X.194269. PMID: 28298822 - Ames NJ, Sulima P, Yates JM, et al. Effects of systematic oral care in critically ill patients: a multicenter study. Am J Crit Care. 2011;20(5):e103-e114. doi:10.4037/ajcc2011359 PMID: 21885453
- Gholami Mm, Khosravi S, Rezaie K, Malekianzadeh B, Ghorbanpour M, Moslemi A, Sarmadian H. The Effect of Echinacea Mouthwash on Ventilator Associated Pneumonia in Patients in Intensive Care Units.
- Agreement between the Clinical Pulmonary Infection Score and NHSN criteria for surveillance of Ventilator Associated Pneumonia | International Journal of Infection Control [Internet]. [cited 2024 Apr 20]. Available from: https://www.ijic.info/article/view/10817
- Kanafani ZA, Kara L, Hayek S, Kanj SS. Ventilator-associated pneumonia at a tertiary-care center in a developing country: incidence, microbiology, and susceptibility patterns of isolated microorganisms. Infection Control & Hospital Epidemiology. 2003 Nov;24(11):864-9.
- Grap MJ, Munro CL, Elswick Jr RK, Sessler CN, Ward KR. Duration of action of a single, early oral application of chlorhexidine on oral microbial flora in mechanically ventilated patients: a pilot study. Heart & Lung. 2004 Mar 1;33(2):83-91.
- Enwere EN, Elofson KA, Forbes RC, Gerlach AT. Impact of chlorhexidine mouthwash prophylaxis on probable ventilator-associated pneumonia in a surgical intensive care unit. International Journal of Critical Illness and Injury Science. 2016 Jan 1;6(1):3-8.
- Shi, Zongdao, Xie, Huixu, Wang, Ping, Wu, Yan, Chen, E., Ng, Linda, Worthington, Helen V., Singer, Mervyn, and Needleman, Ian (2010). Oral hygiene care for critically ill patients to prevent ventilator associated pneumonia [Intervention Protocol]. Cochrane Database of Systematic Reviews (2) 1-14. doi: 10.1002/14651858.CD008367
- Jassoma E, Baeesa L, Sabbagh H. The antiplaque/
anticariogenic efficacy of Salvadora persica (Miswak) mouthrinse in comparison to that of chlorhexidine: a systematic review and meta-analysis. BMC Oral Health. 2019;19(1):64. Published 2019 Apr 27. doi:10.1186/s12903-019-0741-5 PMID: 31029127 - Moeintaghavi A, Arab H, Khajekaramodini M, Hosseini R, Danesteh H, Niknami H. In vitro antimicrobial comparison of chlorhexidine, persica mouthwash and miswak extract. Journal of Contemporary Dental Practice. 2012;13(2):147-52.
- Tidke S, Chhabra GK, Madhu PP, Reche A, Wazurkar S, Singi SR. The effectiveness of herbal versus non-herbal mouthwash for periodontal health: a literature review. Cureus. 2022 Aug;14(8).
- Hashemi ST, Alikiaii B, Medvari MA, Karimi F, Medvari AF. Comparison of effects of Chlorhexidine mouthwash with Herbal Cinnamol mouthwash on prevention of ventilator associated pneumonia. Medical Journal of Tabriz University of Medical Sciences. 2019 Dec 19;41(6):91-7.
- Safarabadi M, Ghaznavi-Rad E, Pakniyat A, Rezaie K, Jadidi A. Comparing the Effect of Echinacea and Chlorhexidine Mouthwash on the Microbial Flora of Intubated Patients Admitted to the Intensive Care Unit. Iran J Nurs Midwifery Res. 2017;22(6):481-485. doi:10.4103/ijnmr.IJNMR_92_16 PMID: 29184589
- Irani H, Pishkarmofrad Z, Navidian A, Rahat dahmardeh A. Comparing the Effect of Salvadora Persica Chewing Stick (miswak) and Chlorhexidine Mouthwash on Oral Health in Patients Hospitalized in Intensive Care Units. jccnursing. 2019; 12 (3) :40-47
- Taraghi Z, Khezri HD, Baradari AG, Gorji MA, Sharifpour A, Ahanjan M. Evaluation of the antibacterial effect of Persica® mouthwash in mechanically ventilated ICU patients: a double blind randomized clinical trial. Middle-East Journal of Scientific Research. 2011;10(5):631-7.
- YaghootiKhorasani, M., Assar, S., RezaHoseini, O. Comparison of Antimicrobial Effects of Persica® and Chlorhexidine with Sodium Hypochlorite on Enterococcus Fecalis and Candida Albicans: An In vitro study. Journal of Mashhad Dental School, 2010; 34(2): 153-160. doi: 10.22038/
jmds.2010.1200 - Chhina S, Singh A, Menon I, Singh R, Sharma A, Aggarwal V. A randomized clinical study for comparative evaluation of Aloe Vera and 0.2% chlorhexidine gluconate mouthwash efficacy on de-novo plaque formation. Journal of International Society of Preventive and Community Dentistry. 2016 May 1;6(3):251-5.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله طب مکمل
اراک، سردشت، میدان بسیج، مجتمع دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی اراک، بال آبی، دفتر مجله طب مکمل
تلفن دفتر نشریه: 08634173524
ایمیل: journalcmjaarakmu.ac.ir
