چکیده مقدمه: خونریزی بعد از زایمان یکی از علل عمده مرگ و میر مادران به خصوص در کشورهای در حال توسعه می‌باشد و تحریک پستانی به وسیله گذاشتن نوزاد بر روی سینه مادر و مکیدن آن یک روش فیزیولوژیک و بدون هزینه و کارآمد در کاهش میزان خونریزی مرحله سوم زایمان می‌باشد. مواد و روش‌ها: این پژوهش یک مطالعه کارآزمایی بالینی است که به منظور مقایسه تأثیر تزریق اکسی توسین عضلانی و تحریک پستانی بر طول مدت و میزان خونریزی مرحله سوم زایمان بر روی ۱۵۰ زن باردار مراجعه کننده به زایشگاه طالقانی شهر اراک انجام گردیده است واحدهای مورد پژوهش از شکم اول تا چهارم با سن ۳۵-۱۸ سال بارداری ترم (۴۲-۳۸) هفته، تک قلو، سفالیک، عدم ماکروزومی جنین بود و نمونه‌ها به طور تصادفی در ۳ گروه قرار داده شدند. در یک گروه بلافاصله پس از قطع بند ناف نوزاد و بستن بند ناف نوزاد بر روی سینه مادر گذاشته می‌شد و در گروه دیگر اکسی توسین به صورت عضلانی به مادر تزریق می‌شد. گروه سوم نیز دارویی دریافت نکرده اداره فیزیولوژیک شدند. سپس در سه گروه طول و میزان خونریزی مرحله سوم زایمان اندازه‌گیری و مورد تجریه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان دادند که میانگین سن در زنان باردار شرکت کننده در پژوهش۹۵/۴ ± ۸۶/۲۶سال بوده و اکثرا (۴۶%) نخست‌زا، دارای تحصیلات سیکل (۷۲%)، سن حاملگی ۴۰ هفته (۷/۶۷%) و خانه‌دار (۷/۹۸%) می‌باشند. بر طبق آزمون کای دو مشخص گردید که توزیع سن، تعداد بارداری، تحصیلات، سن حاملگی، تعداد سقط جنین و شغل مادران باردار در سه گروه یکسان می‌باشد. همچنین یافته‌ها نشان دادند میانگین میزان خونریزی مرحله سوم زایمان به ترتیب از کم به زیاد در گروه اداره فیزیولوژیک ۷۰/۳۰۶±۱۴/۱۶۷، تحریک پستانی ۷۹/۳۲۹±۷۱/۲۱۹ و تزریق عضلانی ۲۰۰/۳۳۱±۲۰/۲۲۰ سی سی می‌باشد. اما طول مرحله سوم زایمان در گروه تزریق اکسی توسین ۴۲/۱۰±۵۴/۵ تقریباً با گروه تحریک پستانی ۵۰/۱۰±۹۱/۴ مشابه و کمتر از گروه اداره فیزیولوژیک بود هرچند ارتباط آماری معنی‌داری در یافته‌ها دیده نشد. نتیجه‌گیری: با وجود معنی‌دار نبودن نتایج این تحقیق به نظر می‌رسد مصرف اکسی توسین در کنترل خونریزی مرحله سوم زایمان سودمندی چندانی ندارد.
