مقدمه: ابتلا به سنگ‌های کلیوی (عمدتاً از نوع کلسیم اگزالات) سومین بیماری شایع دستگاه ادراری است که عوارض جانبی حاصل از جراحی آن باعث توجه ویژه­ به مصرف فراورده­های گیاهی شده است. در این پژوهش اثر عصاره‌ی آبی گیاه خارشتر در انحلال و جلوگیری از تجمع بلورهای کلسیم اگزالات بررسی شده است.

مواد و روش­ها: در این تحقیق آزمایشگاهی، ابتدا عصاره‌ی آبی 10 گرم گیاه خارشتر با 300 میلی­لیتر آب مقطر تحت حرارت ملایم گرفته شد؛ سپس بررسی هدایت­سنجی و نورسنجی، امکان تشکیل و انحلال کلسیم اگزالات در نمونه­های حاوی 50% حجمی عصاره و نمونه­های فاقد عصاره با روش­های تیتراسیون تشکیل کمپلکس انجام شد.

یافته­ها: تأثیر عصاره بر پیشگیری از تشکیل رسوب مطالعه شد و نتایج نمودار تیتراسیون هدایت­سنجی نشان داد که میزان کلسیم در دسترس اگزالات جهت تشکیل رسوب در غیاب عصاره به میزان 1000/0میکرو­مول و در حضور عصاره به میزان 850/0میکرو­مول بود که تفاوت قابل ملاحظه­ای (به‌اندازه‌ی 150/0میکرو­مول) با یکدیگر دارند. در مطالعه‌ی تأثیر عصاره بر انحلال سنگ، نتایج نورسنجی و تیتراسیون تشکیل کمپلکس نشان داد که مقدار کلسیم اندازه­گیری شده به‌واسطه‌ی انحلال بلورهای کلسیم اگزالات در محلول حاوی عصاره‌ی خارشتر نسبت به عدم استفاده از عصاره به مقدار 5/3 میکرو­مول کمتر بوده است. در تمام آزمایش‌ها میانگین نتایج حاصل از 3 بار تکرار در اندازه­گیری­ها مورد ارزیابی قرار گرفت (0/05p=).

نتیجه­گیری: با توجه به مطالعه‌ی حاضر، عصاره‌ی خارشتر توانایی جلوگیری از تشکیل بلورهای کلسیم اگزالات را داشت؛ اما در انحلال آن­ها تأثیر چندانی ندارد.