آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 11، شماره 4 - ( 12-1400 )
جلد 11 شماره 4 صفحات 357-346 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Javadi N, Parche Bafie S, Moshtagh Eshgh Z. The Effect of Music Therapy on the Quality of Life of Patients With Gastric Cancer Referred to a Selected Hospital Affiliated to Ardabil University of Medical Sciences, Ardabil City, Iran, in 2020. cmja 2022; 11 (4) :346-357
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-839-fa.html
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-839-fa.html
جوادی نینا، پارچه بافیه سمانه، مشتاق عشق زهرا. بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان معده مراجعه‌کننده به بیمارستان منتخب وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی اردبیل سال 1399. فصلنامه طب مکمل. 1400; 11 (4) :346-357
1- گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی آزاد اسلامی، واحد تهران، تهران، ایران.
2- گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی آزاد اسلامی، واحد تهران، تهران، ایران. ،s.parchebafieh@iautmu.ac.ir
2- گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم‌پزشکی آزاد اسلامی، واحد تهران، تهران، ایران. ،
متن کامل [PDF 5416 kb]
(1410 دریافت)
| چکیده (HTML) (2822 مشاهده)
متن کامل: (3843 مشاهده)
مقدمه
در حال حاضر بیش از هفت میلیون نفر سالانه در جهان در اثر ابتلا به سرطان جان خود را از دست می‌دهند. پیش‌بینی میشود که تعداد موارد جدید ابتلا تا سال 2020 از ده میلیون نفر به پانزده میلیون نفر برسد [1]. امروزه از مهم‌ترین علل مرگ‌و‌میر و ناتوانی در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، از‌جمله ایران، بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج است. این بیماری‌ها در بسیاری از کشورها روند صعودی داشته، به طوری که شیوع آن‌ها به چالش قرن حاضر برای بهداشت و درمان تبدیل شده است [2 ,3].
سرطان با بیش ازصد نوع تومور بدخیم می‌تواند در همه افراد در تمام گروه‌های سنی، جنسی، نژادی، قومی و نیز گروه‌های اجتماعی-اقتصادی پدیدار شود [4]. سرطان را می‌توان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های قرن حاضر و سومین علت مرگ‌و‌میر بعد از بیماری‌های قلبی-عروق، سوانح و حوادث مطرح کرد. در ایران برخلاف کشورهای پیشرفته میزان بروز سرطان معده در حال افزایش است. این افزایش، خصوصاً در غرب ایران قابل توجه و به عنوان یک معضل مطرح است [5].
در سال‌های اخیر روند شیوع سرطان در کشورهای توسعه‌یافته کاهش یافته است، اما در کشورهای در حال توسعه مانند ایران بالاترین نرخ رشد سرطان جهان وجود دارد. سرطان معده شایع‌ترین نوع سرطان در مردان کشور ایران است. سالانه بیش از ده هزار مورد جدید ابتلا به سرطان معده در ایران رخ می‌دهد. شیوع سرطان معده در ایران نشان‌دهنده بروز سالانه بیش از ده هزار مورد جدید از سرطان معده در ایران است که از این تعداد 7150 مورد سهم مردان و 3483 مورد سهم زنان است. اردبیل، زنجان و آذربایجان با سی مورد سرطان در هر صد هزار نفر و استان‌های ایلام و کردستان با بیست تا سی مورد در هر صد هزار نفر دارای شیوع بالای سرطان معده هستند [6].
سازمان بهداشت جهانی، پیشگیری از سرطان و بالا بردن کیفیت زندگی بیماران سرطانی را مورد تأکید قرار داده و بیان می‌کند که در صورت تشخیص و درمان به موقع سرطان، یک‌سوم از بار آن کاهش خواهد یافت [7]. امروزه کاهش میزان مرگ‌و‌میر در بیماران سرطانی به واسطه پیشرفت‌های علم پزشکی باعث شده است تا موضوع کیفیت زندگی این بیماران بیش از پیش مورد توجه متخصصان این حوزه قرار گیرد [8, 9]. امروزه بررسی وضعیت کیفیت زندگی در بیماران سرطانی به عنوان یک شاخص مهم درمانی و مراقبتی در سراسر جهان محسوب میشود [10 ،4].
سازمان بهداشت جهانی، کیفیت زندگی را حاصل تصورات اشخاص از موقعیت‌شان در زمینه زندگی، فرهنگ و سیستم ارزشی که در آن زندگی می‌کنند و در ارتباط با اهداف، استانداردها و نگرانی‌های آن‌ها می‌داند [11, 12]. سرطان معده بر جنبه‌های مختلف زندگی فردی افراد مبتلا تأثیر می‌گذارد. عمده مسائل و مشکلاتی که به‌طور معمول کیفیت زندگی مبتلایان به سرطان معده را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شامل آثار روانی و عاطفی ناشی از ابتلا به بیماری، اقدامات تشخیصی و درمانی، استرس، افسردگی و آثار بیماری بر روابط خانوادگی، زناشویی، اجتماعی، مشکلات اقتصادی ناشی از بیماری، مسائل تغذیه و عوارض ناشی از درمان است [8] که می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی مبتلایان به سرطان معده شود. عوارض جانبی درمان‌های دارویی و غیردارویی در بیماران سرطان معده می‌تواند تأثیر منفی بیشتری بر کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد. آزمایش مناسب و استفاده از روشهای درمانی غیردارویی در جهت ارتقای کیفیت زندگی بیماران سرطان معده می‌تواند در بهبود و افزایش طول عمر این بیماران نقش مفیدی داشته باشد [13].
حفظ انرژی بیمار برای ادامه زندگی با بیماری مزمن لازم و ضروری است، ارائه راهکارهایی به منظور کاهش علائم جسمانی و روانی آن، کاربرد روشهای درمانی غیردارویی را در مراقبت‌های بیماران سرطانی توجیه می‌کند [14]. یکی از پرطرفدارترین آزمایشات غیردارویی که به صورت مطلوب توسط بیماران دریافت میشود استفاده از موسیقی به عنوان یک روش درمانی است [15].
موسیقی‌درمانی روش استفاده بهنگام از موسیقی برای پاسخ به تمایلات احساسی، ذهنی و اجتماعی است. روش‌ها و برنامه‌های موسیقی‌درمانی برای هر سنی از نوزادی تا سالمندی و برای همه بیماری‌ها سودمند است [1]. گوش کردن به موسیقی یک روش در دسترس و ارزان، فاقد عوارض جانبی و غیرتهاجمی است که می‌تواند به عنوان یک آزمایش ایمن پرستاری در بیمارستان‌ها برای بیماران با بیماری‌های مزمن با موفقیت استفاده شود [16, 17].
مطالعات متعدد نشان‌دهنده این امر است که موسیقی‌درمانی می‌تواند در تثبیت علائم حیاتی بیماران مؤثر واقع شود [18, 19 ,5]. مطالعات نشان می‌دهد که موسیقی‌درمانی می‌تواند با کاهش اضطراب، استرس، افسردگی و درد در بیماران باعث ارتقای کیفیت زندگی و افزایش امید به زندگی در آن‌ها شود [20, 21]. موسیقی‌درمانی به‌طور فیزیولوژیک باعث تحریک مغز جهت آزادسازی اندروفین شده و تأثیرات مشابه مورفین در بدن ایجاد می‌کند و با تحریک سیستم عصبی خودکار می‌تواند باعث عمیق‌تر شدن تنفس، تنظیم ضربان قلب و فشار خون و بهبود عملکرد غدد آندوکرین شود [22 ،14 ،7].
موسیقی‌درمانی درمان مکملی است کـه بهبود و رفاه بیماران را از طریق افزایش آستانه استرس و از بین بردن عواطف منفی، تنظیم فرایند‌های درونی، ایجاد حالت آرامش افزایش قدرت ایمنی بهبود می‌بخشد [23]. با توجه به ماهیت نوین مبحث مراقبت تسکینی و افزایش بیماری‌های سرطانی و اثرات متعدد آن بر کیفیت زندگی افراد مبتلا، ارتقای سطح کیفیت زندگی ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به اهمیتی که موسیقی به عنوان یک روش غیردارویی مؤثر، ارزان، غیرتهاجمی و فاقد عوارض جانبی به همراه دارد؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان معده مراجعه‌کننده به بیمارستان منتخب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل در سال 1399 انجام شد.
مواد و روش‌ها
این پژوهش یک مطالعه تجربی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه پژوهش در این مطالعه تمام بیماران مبتلا به سرطان معده در دسترس و واجد معیارهای ورود به مطالعه بودند که از بین بیماران بستری در بخش‌های انکولوژی و شیمی‌درمانی بیمارستان امام خمینی (ره) شهر اردبیل که زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل است در سال 1399 انتخاب شدند. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد . سطح معناداری در تعیین حجم نمونه 0/05 و توان 95 درصد محاسبه شد. ( n , d=0/05, z=1/96=حجم نمونه).
با توجه به فرمول شماره 1 و 2 حداقل تعداد نمونه‌های مورد نیاز 35 نفر(گروه آزمایش) و 35 نفر (گروه کنترل) در نظر گرفته شد. با احتساب 5 درصد ریزش نمونهها (فوت بیماران) حجم نمونهها 37 نمونه در هر گروه انتخاب شدند.
.jpg)
نمونه‌گیری با استفاده از روش تصادفی، از میان بیماران مبتلا به سرطان معده، از بخش‌های انکولوژی و شیمی‌درمانی بیمارستان امام خمینی (ره) شهر اردبیل که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند، صورت گرفت. به این صورت که محقق هر روز در زمان مشخص به مرکز مورد نظر مراجعه و لیست بیماران را دریافت کرده و سپس با توجه به معیارهای ورود اقدام به نمونه‌گیری می‌کرد. نمونه‌گیری در دسترس بود، ولی تخصیص نمونهها به دو گروه تصادفی انجام گرفت. نمونهها با استفاده از روش تخصیص تصادفی در گروه‌های کنترل و آزمایش قرارگرفتند.
به هر فردی از بیماران که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، یک شماره اختصاص داده شد و سپس با کمک جدول اعداد تصادفی تعداد 37 نفر در گروه آزمایش و تعداد 37 نفر دیگر در گروه کنترل قرار گرفتند. با توجه به محدود بودن تعداد بیماران پذیرش‌شده در بخش و فاصله زمانی بین مراجعه بیماران که نزدیک به یک ماه می‌شد گروه‌ها نسبت به هم هیچ اطلاعاتی نداشتند. در‌نهایت، تعداد 37 نفر در گروه کنترل و 37 نفر در گروه آزمایش قرارگرفتند.
ابزار تحقیق شامل پرسش‌نامه 36 سؤالی کیفیت زندگی و پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی (جنسیت، سن، وضعیت تأهل، تعداد فرزندان، وضعیت شغلی بیمار، سطح تحصیلات بیمار، سابقه ابتلا به سایر بیماری‌ها، طول مدت بیماری و میزان حمایت خانواده) بود. در پژوهش حاضر برای اطمینان از پایایی پرسش‌نامه ابزار نظرسنجی فرم کوتاه 36 موردی از روش پیش‌آزمون و پس‌آزمون با فاصله دو هفته، از آلفای کرونباخ استفاده شد.
پایایی پرسش‌نامه ابزار نظرسنجی فرم کوتاه 36 موردی مقدار 0/77 بود. پرسش‌نامه این ابزار حاوی 36 سؤال است که بر اساس مقیاس امتیازدهی لیکرت (سه تا پنج‌گزینه‌ای) طراحی شده است، بر حسب گزینه انتخاب‌شده توسط نمونهها، امتیاز یک تا پنج برای پاسخ‌های ارائه‌شده در نظر گرفته میشود. این پرسش‌نامه هشت جنبه سلامت را می‌سنجد که عبارت‌اند از: عملکرد جسمانی و اجتماعی، ایفای نقش جسمی، ایفای نقش هیجانی، سلامت روانی، سرزندگی، درد بدنی و سلامت بدنی. در جامعه ایرانی آلفای کرونباخ حیطه‌های مختلف آن از 0/65 تا 0/90 برآورد شده است [24].
معیارهای ورود به مطالعه شامل بیمارانی که به سرطان معده مبتلا شده باشند، بیماران سن بین 70-30 داشته باشند، تمایل به شرکت در مطالعه داشته باشند، مشکل شنوایی که مانع شنیدن موسیقی شود، نداشته باشند، بیماری‌های اعصاب و روان شناخته‌شده نداشته باشند، بود. همچنین معیار خروج از مطالعه شامل عدم تمایل بیمار به ادامه مشارکت در مطالعه، وخامت حال بیمار و فوت بیمار بود.
این پژوهش با کسب اجازه از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل، با مراجعه به بیمارستان امام خمینی (ره) انجام شد. پژوهشگر پس از معرفی خود به بیماران، اهداف مطالعه را به آنان توضیح داده و به بیماران اطمینان می‌داد که اطلاعات آنان محرمانه باقی خواهد ماند و در صورت رضایت بیمار، فرم رضایت آگاهانه توسط بیمار تکمیل می‌شد. سپس نحوه تکمیل پرسش‌نامه‌ها به صورت جداگانه به هر‌یک از اعضای گروه کنترل و آزمایش توضیح داده می‌شد و از آنان درخواست می‌شد که پرسش‌نامه‌های جمعیت‌شناختی و کیفیت زندگی 36-SF را تکمیل کنند. همچنین شماره تماس از بیماران جهت پیگیری گرفته شد. بیمارانی که سواد خواندن و نوشتن نداشتند و تمایل به تکمیل پرسش‌نامه توسط محقق داشتند، پرسش‌نامه‌ها توسط محقق برای بیمار خوانده می‌شد و بر اساس پاسخ بیمار توسط پژوهشگر تکمیل شد.
برنامه موسیقی‌درمانی فقط برای گروه آزمایش انجام شد. بدین صورت که فرایند اجرای آزمایش (گوش کردن به موسیقی) برای هر بیمار گروه آزمایش جداگانه توضیح داده می‌شد. موسیقی‌درمانی در این پژوهش بدین صورت برای بیماران اجرا شد که ابتدا بیمار با تکیه دادن به صندلی، دست‌ها را به شکلی راحت روی ران‌ها یا صندلی قرارداده و از بیمار خواسته شد که چشم‌ها را به آرامی ببندد. سپس بدن را در راحت‌ترین وضعیت به صندلی تکیه داده شد و از آن‌ها خواسته شد آسان و راحت چهار نفس عمیق بکشند. همراه با شنیدن آهنگ آرام‌بخش از موسیقی‌های منتخب از آثار یوهان اشتراوس شامل قطعات موسیقی والس دانوب آبی، نیم ساعت را سپری کنند.
این موسیقی با توجه به اهداف پژوهش توسط یکی از اعضای انجمن موسیقی ایران پیشنهاد شد و مورد تأیید قرار گرفت. این موسیقی برای اولین بار در این مطالعه استفاده شده است. این موسـیقی دارای تمی یکنواخـت، ملایم و به دور از هرگونـه هیجانات ملودیک و ریتمیک اسـت.
موسیقی‌درمانی به مدت یک ماه، پنج روز در هفته و هر بار سی دقیقه برگزار شد [22]. در جلسه اول موسیقی‌درمانی که در بیمارستان انجام گرفت، ابتدا به بیماران آموزش داده شد که چگونه با استفاده از هدفون گوشی تلفن همراه شخصی به موسیقی گوش دهند. در صورت نداشتن هدفون، توسط پژوهشگر به صورت رایگان در اختیار مددجو قرار می‌گرفت. همچنین فایل موسیقی به صورت سی‌دی، فلش یا از طریق شبکه مجازی (بسته به تمایل مددجو) در اختیار بیماران قرار داده شد.
سپس از بیماران خواسته شد که بعد از ترخیص از بیمارستان، در منزل پنج روز در هفته به مدت نیم ساعت به موسیقی مورد نظر گوش دهند. در مدت اجرای فرایند موسیقی‌درمانی، محقق به صورت تلفنی یا با استفاده از شبکه‌های مجازی (آی‌گپ و سروش)، برنامه موسیقی‌درمانی را از بیماران پیگیری و نظارت می‌کرد تا فرایند به خوبی انجام گیرد. در روش اجرا این موضوع در نظر گرفته شد که اگر بیمار فرایند آزمایش را کمتر از چهار روز در هفته و مطابق با روش تعیین‌شده انجام ندهد از پژوهش حذف شود، اما در پژوهش حاضر بیمار حذف‌شده وجود نداشت. پس از اتمام جلسات موسیقی‌درمانی، دو هفته بعد مجدداً از بیماران گروه آزمایش و کنترل که به بخش هماتولوژی بیمارستان مراجعه کرده بودند، خواسته شد که پرسش‌نامه کیفیت زندگی 36-SF-را تکمیل کند.
داده‌های به‌دست‌آمده از مطالعه به وسیله روشهای آماری توصیفی شامل فراوانی، درصد و میانگین محاسبه شد. از آزمون کای دو، من ویتنی و آزمون دقیق فیشر برای مقایسه متغیرهای کیفی و جهت مقایسه نمرات قبل و بعد از آزمون تی زوجی استفاده شد. همه آزمون‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 21 تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها
بیشترین جنسیت افراد شرکت‌کننده در پژوهش در هر دو گروه آزمایش 22 نفر (59/5 درصد) و کنترل21 نفر (56/8 درصد)، جنسیت مذکر بود. میانگین و انحراف معیار سن در گروه آزمایش 11/95±53/86 و در گروه کنترل 14/00±53/38 بود. بیشتر شرکت‌کنندگان (70/3) 26 در گروه آزمایش و کنترل (81/1)30 متأهل بودند. همچنین بیشتر شرکت‌کنندگان در گروه آزمایش (62/2) 23 و گروه کنترل (43/2) 16 وضعیت تحصیلی دیپلم و پایین‌تر داشتند.
نتایج آزمون کای دو اختلاف معناداری را از نظر جنسیت، تأهل، سابقه ابتلا به دیگر بیماری‌ها و برخورداری از حمایت خانواده بین دو گروه نشان نداد. نتایج آزمون کای دو نشان داد که اختلاف معناداری از نظر تعداد فرزندان بین دو گروه وجود دارد (0/022=P).
همچنین نتیجه آزمون تی مستقل تفاوت معناداری بین میانگین‌های سنی، وضعیت شغلی و مدت زمان ابتلا به بیماری دو گروه آزمایش وکنترل نشان نداد. نتیجه آزمون من ویتنی اختلاف معناداری از نظر سطح تحصیلات بین دو گروه نشان نداد (0/054=P) (جدول شماره 1).
.jpg)
مقایسه ابعاد کیفیت زندگی در دو گروه آزمایش و کنترل بعد از موسیقی‌درمانی افزایش معناداری در نمرات ابعاد کیفیت زندگی را نشان داد، به طوری که این اختلاف از نظر آماری معنادار بود (05/P˂0) (جدول شماره 2).
.jpg)
بحث
این مطالعه با هدف تعیین تأثیر موسیقی‌درمانی به عنوان یک آزمایش غیردارویی بر وضعیت کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان معده انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد که موسیقی‌درمانی باعث افزایش ابعاد کیفیت زندگی بیماران سرطانی میشود. در‌نتیجه می‌توان گفت استفاده از موسیقی‌درمانی در درمان بیماران سرطانی مؤثر است. کیفیت زندگی بیماران به عنوان نشانه‌ای از کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و به عنوان بخشی از برنامه‌های کنترل بیماری در نظر گرفته میشود و یک مفهوم چندبُعدی توانایی انجام کار، سلامت و رفاه وضعیت روحی و روانی است [13].
بنابراین با بررسی کیفیت زندگی بیماران و شناسایی اثرات بیماری بر ابعاد مختلف زندگی آنان می‌توان روشهای درمانی مناسب را به کار برد و نتایج درمانی را در مدت زمان کوتاهی ارزشیابی کرد و با احاطه کافی بر وضعیت زندگی بیماران سرطانی در بهبود آن کوشید. استفاده از موسیقی در درمان سرطان، نه‌تنها به بیماران کمک می‌کند تا با احساسات منفی ناشی از بیماری کنار بیایند، بلکه در بهبود بسیاری از مشکلات روحی، احساسی، اجتماعی و جسمی بیماران سرطان نیز کمک می‌کند.
موسیقی‌درمانی از طریق روشهای متفاوتی استفاده میشود، اما به طور کلی می‌توان گفت موسیقی بسیاری از نیاز‌های احساسی، اجتماعی، شناختی و جسمانی بیمار را هدف قرار می‌دهد. موسیقی با برخورداری از قابلیت‌های غیر‌زبانی خلاق و حسی در بهبود توانایی بیمار برای برقراری ارتباط با سایرین به کمک وی می‌آید. از این گذشته، موسیقی بر خود‌آگاهی فرد نسبت به وضعیتی در آن قرار گرفته است هم کمک می‌کند [16].
موسیقی‌درمانی در تومور‌شناسی و پیشگیری از افزایش سلول‌های سرطانی، درمان و تسکین درد مؤثر است. موسیقی‌درمانی شاید در درمان خود بیماری تأثیری نداشته باشد، اما روحیه فرد را بسیار بهبود می‌بخشد و به بیمار این امکان را می‌دهد که با شرایط تازه خود کنار بیاید و ابتلا به بیماری سرطان را بپذیرد. این حقیقت بر هیچ‌کس پوشیده نیست که زمانی که فرد مبتلا به بیماری سرطان یا هر بیماری دیگری وضعیت خود را بپذیرد و با تصورات مثبت به بهبودی امیدوار باشد، روند بهبود را بهتر و سریع‌تر طی خواهد کرد [17].
در مطالعه انیسی و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی در بیماران مبتلا به سرطان‌های گوارشی انجام دادند، موسیقی باعث کاهش معنادار تهوع بیماران گروه آزمایش شد، اما موسیقی‌درمانی بر میزان استفراغ آنان تأثیری نداشت [22].
نتایج مطالعه دین نشان داد که موسیقی‌درمانی را می‌توان به عنوان یک درمان مکمل در بیماران سرطانی استفاده کرد. موسیقی‌درمانی می‌تواند باعث بهبود خلق‌و‌خو، کاهش استرس، اضطراب و درد بیماران شود. همچنین می‌توان از موسیقی‌درمانی برای ارتقای سلامت و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان استفاده کرد [3].
سرطان سبب مشکلات و علائم جسمی و روانی زیادی در بیمار میشود. هرچند سرطان موجب بروز علائم جسمی و عاطفی متعددی میشود. از این رو، توجه به اختلالات ناشی از سرطان و درمان آن می‌تواند سبب بهبود کیفیت زندگی این بیماران شود [25, 26, 18].
نتایج مطالعه اسپیلوتی و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر بیماران سرطانی تحت شیمی‌درمانی پرداختند نشان داد که استفاده از موسیقی در درمان بیماران سرطانی می‌تواند باعث ارتقای سلامت ذهنی آن‌ها در ابعاد عاطفی و ذهنی شود. نتایج مطالعه نشان داد که گوش دادن به موسیقی می‌تواند کیفیت زندگی و سلامت روان بیماران شیمی‌درمانی را بهبود بخشد. در این مطالعه، استفاده از موسیقی‌درمانی به عنوان یک روش ارزان، غیرتهاجمی و مؤثر در درمان بیماران پیشنهاد شده است [10].
در مطالعه حاضر نیز موسیقی‌درمانی باعث ارتقای بُعد روانی کیفیت زندگی شد که همسو با نتایج مطالعه اسپیلوتی و همکاران بود. نتایج مطالعه طحان و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر استرس، اضطراب و افسردگی بیماران سرطانی پرداختند، نشان داد موسیقی‌درمانی بر استرس، اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا به سرطان مؤثر است [1].
گوش دادن به موسیقی با ایجاد آرامش و فراهم کردن فرصت برای فاصله گرفتن از استرس‌های ناشی از بیماری میشود. موسیقی‌درمانی به بیمارانی که از اختلالات و مشکلات عاطفی و احساسی رنج می‌برند، اجازه می‌دهد تا بتوانند تغییرات مثبت ذهنی و خلقی در خود ایجاد کرده و در عین حال توانایی حل مشکلات را به دست آورند و در بیماران بستری و مزمن بسیار مؤثر است. موسیقی‌درمانی به عنوان درمان مکمل برای توان‌بخشی بیماران باعث تقویت سطوح ارتباطی و هماهنگی جسمی شده و در افرادی که به سبب بیماری‌های مزمن دچار مشکلات روحی و جسمی هستند نیز باعث بهبود عملکردهای ذهنی و جسمی میشود [18].
لیما و همکاران مطالعه‌ای با هدف بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر کیفیت زندگی بیماران سرطان پستان تحت شیمی‌درمانی انجام دادند. نتایج مطالعه نشان داد که موسیقی‌درمانی می‌تواند باعث بهبود عملکرد در بیماران شود. همچنین می‌تواند باعث بهبود علائم افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران شود. استفاده از موسیقی‌درمانی در درمان بیماران می‌تواند باعث کاهش استفراغ در بیماران تحت شیمی‌درمانی شود. موسیقی می‌تواند باعث کاهش خستگی در بیماران و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها شود [13].
نتایج مطالعه دسیلوا و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر درد و کیفیت زندگی بیماران بهبود‌یافته از سرطان انجام دادند، نشان داد استفاده از موسیقی در درمان بیماران سرطانی می‌تواند درد را در این بیماران به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. همچنین باعث بهبود کیفیت زندگی این بیماران، به‌خصوص در ابعاد جسمانی و روانی شود. استفاده از موسیقی‌درمانی را می‌توان به عنوان یک درمان مکمل در کاهش درد و ارتقای کیفیت زندگی بیماران سرطانی استفاده کرد [27].
در مطالعه شیرازی و همکاران در بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی و نوشتن بر بهبود کیفیت زندگی دانش‌آموزان مبتلا به سرطان هشت تا چهارده سال نتایج نشان داد، بین اثر‌بخشی موسیقی‌درمانی و نوشتن بر عملکرد جسمانی و اجتماعی و کیفیت زندگی ارتباط معنادار وجود دارد، اما تفاوت در تأثیرگذاری دو گروه بر عملکرد تحصیلی و عاطفی تفاوت معنادار نداشت [21].
استفاده از موسیقی‌درمانی، نه‌تنها عارضه‌ای برای بیماران ندارد، بلکه می‌تواند به عنوان روشی ارزان و در دسترس در کنار روشهای دارویی یا حتی به تنهایی در کانون توجه پرستاران و پزشکان باشد.
محدودیت‌هـای مطالعه حاضر شـامل 1. خستگی بیماران سرطانی می‌توانست بر نحوه تکمیل کردن پرسش‌نامه کیفیت زندگی تأثیر‌گذار باشد. 2. گوش دادن به موسیقی در داخل منازل میزان کنترل محقق بر درست انجام دادن کار را دچار مشکل می‌کرد. هرچند آموزش کافی به بیماران داده شده بود، ولی می‌توان با فراهم کردن یک محیط آرام در داخل بخش‌ها اجازه گوش دادن به موسیقی را برای بیماران ممکن ساخت.
نتیجه‌گیری
استفاده از موسیقی دارای مزایایی همچون دسترسی آسان، هزینه کمتر و غیرتهاجمی بـودن برای بیماران در مقایسه بـا سایر روشهای دارویی است؛ بنابراین می‌توان با استفاده از موسیقی در روند بهبودی و ارتقای سلامت بیماران تسریع ایجاد کرد. نتایج این مطالعه نشان داد که موسیقی‌درمانی منجر به ارتقای کیفیت زندگی در بیماران سرطانی میشود. ارتقای کیفیت زندگی ایجاد‌شده در گروه آزمایش به عنوان هدف اصلی این مطالعه مهر تأییدی بر این ادعا است؛ بنابراین می‌توان این روش را در بخش انکولوژی به منظور بهبود کیفیت زندگی لحاظ کرد.
همچنین به مسـئولین بیمارسـتانی توصیه میشود از روش‌هـای غیـردارویی در جهت ارتقای کیفیت زندگی، مانند موسیقی‌درمانی در کنار سـایر روشهای درمانی جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات بیمارسـتانی و مراقبت بهتر از بیمـاران خـود اسـتفاده کننـد و مراکـز آمـوزش عالی پرسـتاری نیز می‌توانند از روش‌هـای غیـر‌دارویـی، نظیر موسـیقی‌درمانی به صـورت مهارت بالینی به دانشـجویان آمـوزش دهند.
پیشنهاد میشود مطالعات تکمیلی‌تر و با حجم نمونه بیشتر روی بیماران سرطانی بستری در بخش‌های انکولوژی انجام شود تا تأثیر موسیقی را بتوان بر سایر پارامترهای مؤثر، به‌خصوص پارامترهای فیزیولوژیک بررسی کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش بخشی از پایان‌نامه دانشجویی مقطع کارشناسی ارشد پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی با کد اخلاق IR.IAU.TMU.REC.1399.485 بود. اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت‌کنندگان کاملاً اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش بودند و اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش حامی مالی نداشته است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
این مطالعه برای نویسندگان هیچ تضاد منافعی نداشته است.
در حال حاضر بیش از هفت میلیون نفر سالانه در جهان در اثر ابتلا به سرطان جان خود را از دست می‌دهند. پیش‌بینی میشود که تعداد موارد جدید ابتلا تا سال 2020 از ده میلیون نفر به پانزده میلیون نفر برسد [1]. امروزه از مهم‌ترین علل مرگ‌و‌میر و ناتوانی در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، از‌جمله ایران، بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج است. این بیماری‌ها در بسیاری از کشورها روند صعودی داشته، به طوری که شیوع آن‌ها به چالش قرن حاضر برای بهداشت و درمان تبدیل شده است [2 ,3].
سرطان با بیش ازصد نوع تومور بدخیم می‌تواند در همه افراد در تمام گروه‌های سنی، جنسی، نژادی، قومی و نیز گروه‌های اجتماعی-اقتصادی پدیدار شود [4]. سرطان را می‌توان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های قرن حاضر و سومین علت مرگ‌و‌میر بعد از بیماری‌های قلبی-عروق، سوانح و حوادث مطرح کرد. در ایران برخلاف کشورهای پیشرفته میزان بروز سرطان معده در حال افزایش است. این افزایش، خصوصاً در غرب ایران قابل توجه و به عنوان یک معضل مطرح است [5].
در سال‌های اخیر روند شیوع سرطان در کشورهای توسعه‌یافته کاهش یافته است، اما در کشورهای در حال توسعه مانند ایران بالاترین نرخ رشد سرطان جهان وجود دارد. سرطان معده شایع‌ترین نوع سرطان در مردان کشور ایران است. سالانه بیش از ده هزار مورد جدید ابتلا به سرطان معده در ایران رخ می‌دهد. شیوع سرطان معده در ایران نشان‌دهنده بروز سالانه بیش از ده هزار مورد جدید از سرطان معده در ایران است که از این تعداد 7150 مورد سهم مردان و 3483 مورد سهم زنان است. اردبیل، زنجان و آذربایجان با سی مورد سرطان در هر صد هزار نفر و استان‌های ایلام و کردستان با بیست تا سی مورد در هر صد هزار نفر دارای شیوع بالای سرطان معده هستند [6].
سازمان بهداشت جهانی، پیشگیری از سرطان و بالا بردن کیفیت زندگی بیماران سرطانی را مورد تأکید قرار داده و بیان می‌کند که در صورت تشخیص و درمان به موقع سرطان، یک‌سوم از بار آن کاهش خواهد یافت [7]. امروزه کاهش میزان مرگ‌و‌میر در بیماران سرطانی به واسطه پیشرفت‌های علم پزشکی باعث شده است تا موضوع کیفیت زندگی این بیماران بیش از پیش مورد توجه متخصصان این حوزه قرار گیرد [8, 9]. امروزه بررسی وضعیت کیفیت زندگی در بیماران سرطانی به عنوان یک شاخص مهم درمانی و مراقبتی در سراسر جهان محسوب میشود [10 ،4].
سازمان بهداشت جهانی، کیفیت زندگی را حاصل تصورات اشخاص از موقعیت‌شان در زمینه زندگی، فرهنگ و سیستم ارزشی که در آن زندگی می‌کنند و در ارتباط با اهداف، استانداردها و نگرانی‌های آن‌ها می‌داند [11, 12]. سرطان معده بر جنبه‌های مختلف زندگی فردی افراد مبتلا تأثیر می‌گذارد. عمده مسائل و مشکلاتی که به‌طور معمول کیفیت زندگی مبتلایان به سرطان معده را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شامل آثار روانی و عاطفی ناشی از ابتلا به بیماری، اقدامات تشخیصی و درمانی، استرس، افسردگی و آثار بیماری بر روابط خانوادگی، زناشویی، اجتماعی، مشکلات اقتصادی ناشی از بیماری، مسائل تغذیه و عوارض ناشی از درمان است [8] که می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی مبتلایان به سرطان معده شود. عوارض جانبی درمان‌های دارویی و غیردارویی در بیماران سرطان معده می‌تواند تأثیر منفی بیشتری بر کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد. آزمایش مناسب و استفاده از روشهای درمانی غیردارویی در جهت ارتقای کیفیت زندگی بیماران سرطان معده می‌تواند در بهبود و افزایش طول عمر این بیماران نقش مفیدی داشته باشد [13].
حفظ انرژی بیمار برای ادامه زندگی با بیماری مزمن لازم و ضروری است، ارائه راهکارهایی به منظور کاهش علائم جسمانی و روانی آن، کاربرد روشهای درمانی غیردارویی را در مراقبت‌های بیماران سرطانی توجیه می‌کند [14]. یکی از پرطرفدارترین آزمایشات غیردارویی که به صورت مطلوب توسط بیماران دریافت میشود استفاده از موسیقی به عنوان یک روش درمانی است [15].
موسیقی‌درمانی روش استفاده بهنگام از موسیقی برای پاسخ به تمایلات احساسی، ذهنی و اجتماعی است. روش‌ها و برنامه‌های موسیقی‌درمانی برای هر سنی از نوزادی تا سالمندی و برای همه بیماری‌ها سودمند است [1]. گوش کردن به موسیقی یک روش در دسترس و ارزان، فاقد عوارض جانبی و غیرتهاجمی است که می‌تواند به عنوان یک آزمایش ایمن پرستاری در بیمارستان‌ها برای بیماران با بیماری‌های مزمن با موفقیت استفاده شود [16, 17].
مطالعات متعدد نشان‌دهنده این امر است که موسیقی‌درمانی می‌تواند در تثبیت علائم حیاتی بیماران مؤثر واقع شود [18, 19 ,5]. مطالعات نشان می‌دهد که موسیقی‌درمانی می‌تواند با کاهش اضطراب، استرس، افسردگی و درد در بیماران باعث ارتقای کیفیت زندگی و افزایش امید به زندگی در آن‌ها شود [20, 21]. موسیقی‌درمانی به‌طور فیزیولوژیک باعث تحریک مغز جهت آزادسازی اندروفین شده و تأثیرات مشابه مورفین در بدن ایجاد می‌کند و با تحریک سیستم عصبی خودکار می‌تواند باعث عمیق‌تر شدن تنفس، تنظیم ضربان قلب و فشار خون و بهبود عملکرد غدد آندوکرین شود [22 ،14 ،7].
موسیقی‌درمانی درمان مکملی است کـه بهبود و رفاه بیماران را از طریق افزایش آستانه استرس و از بین بردن عواطف منفی، تنظیم فرایند‌های درونی، ایجاد حالت آرامش افزایش قدرت ایمنی بهبود می‌بخشد [23]. با توجه به ماهیت نوین مبحث مراقبت تسکینی و افزایش بیماری‌های سرطانی و اثرات متعدد آن بر کیفیت زندگی افراد مبتلا، ارتقای سطح کیفیت زندگی ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به اهمیتی که موسیقی به عنوان یک روش غیردارویی مؤثر، ارزان، غیرتهاجمی و فاقد عوارض جانبی به همراه دارد؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان معده مراجعه‌کننده به بیمارستان منتخب وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل در سال 1399 انجام شد.
مواد و روش‌ها
این پژوهش یک مطالعه تجربی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه پژوهش در این مطالعه تمام بیماران مبتلا به سرطان معده در دسترس و واجد معیارهای ورود به مطالعه بودند که از بین بیماران بستری در بخش‌های انکولوژی و شیمی‌درمانی بیمارستان امام خمینی (ره) شهر اردبیل که زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل است در سال 1399 انتخاب شدند. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد . سطح معناداری در تعیین حجم نمونه 0/05 و توان 95 درصد محاسبه شد. ( n , d=0/05, z=1/96=حجم نمونه).
با توجه به فرمول شماره 1 و 2 حداقل تعداد نمونه‌های مورد نیاز 35 نفر(گروه آزمایش) و 35 نفر (گروه کنترل) در نظر گرفته شد. با احتساب 5 درصد ریزش نمونهها (فوت بیماران) حجم نمونهها 37 نمونه در هر گروه انتخاب شدند.
نمونه‌گیری با استفاده از روش تصادفی، از میان بیماران مبتلا به سرطان معده، از بخش‌های انکولوژی و شیمی‌درمانی بیمارستان امام خمینی (ره) شهر اردبیل که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند، صورت گرفت. به این صورت که محقق هر روز در زمان مشخص به مرکز مورد نظر مراجعه و لیست بیماران را دریافت کرده و سپس با توجه به معیارهای ورود اقدام به نمونه‌گیری می‌کرد. نمونه‌گیری در دسترس بود، ولی تخصیص نمونهها به دو گروه تصادفی انجام گرفت. نمونهها با استفاده از روش تخصیص تصادفی در گروه‌های کنترل و آزمایش قرارگرفتند.
به هر فردی از بیماران که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، یک شماره اختصاص داده شد و سپس با کمک جدول اعداد تصادفی تعداد 37 نفر در گروه آزمایش و تعداد 37 نفر دیگر در گروه کنترل قرار گرفتند. با توجه به محدود بودن تعداد بیماران پذیرش‌شده در بخش و فاصله زمانی بین مراجعه بیماران که نزدیک به یک ماه می‌شد گروه‌ها نسبت به هم هیچ اطلاعاتی نداشتند. در‌نهایت، تعداد 37 نفر در گروه کنترل و 37 نفر در گروه آزمایش قرارگرفتند.
ابزار تحقیق شامل پرسش‌نامه 36 سؤالی کیفیت زندگی و پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی (جنسیت، سن، وضعیت تأهل، تعداد فرزندان، وضعیت شغلی بیمار، سطح تحصیلات بیمار، سابقه ابتلا به سایر بیماری‌ها، طول مدت بیماری و میزان حمایت خانواده) بود. در پژوهش حاضر برای اطمینان از پایایی پرسش‌نامه ابزار نظرسنجی فرم کوتاه 36 موردی از روش پیش‌آزمون و پس‌آزمون با فاصله دو هفته، از آلفای کرونباخ استفاده شد.
پایایی پرسش‌نامه ابزار نظرسنجی فرم کوتاه 36 موردی مقدار 0/77 بود. پرسش‌نامه این ابزار حاوی 36 سؤال است که بر اساس مقیاس امتیازدهی لیکرت (سه تا پنج‌گزینه‌ای) طراحی شده است، بر حسب گزینه انتخاب‌شده توسط نمونهها، امتیاز یک تا پنج برای پاسخ‌های ارائه‌شده در نظر گرفته میشود. این پرسش‌نامه هشت جنبه سلامت را می‌سنجد که عبارت‌اند از: عملکرد جسمانی و اجتماعی، ایفای نقش جسمی، ایفای نقش هیجانی، سلامت روانی، سرزندگی، درد بدنی و سلامت بدنی. در جامعه ایرانی آلفای کرونباخ حیطه‌های مختلف آن از 0/65 تا 0/90 برآورد شده است [24].
معیارهای ورود به مطالعه شامل بیمارانی که به سرطان معده مبتلا شده باشند، بیماران سن بین 70-30 داشته باشند، تمایل به شرکت در مطالعه داشته باشند، مشکل شنوایی که مانع شنیدن موسیقی شود، نداشته باشند، بیماری‌های اعصاب و روان شناخته‌شده نداشته باشند، بود. همچنین معیار خروج از مطالعه شامل عدم تمایل بیمار به ادامه مشارکت در مطالعه، وخامت حال بیمار و فوت بیمار بود.
این پژوهش با کسب اجازه از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل، با مراجعه به بیمارستان امام خمینی (ره) انجام شد. پژوهشگر پس از معرفی خود به بیماران، اهداف مطالعه را به آنان توضیح داده و به بیماران اطمینان می‌داد که اطلاعات آنان محرمانه باقی خواهد ماند و در صورت رضایت بیمار، فرم رضایت آگاهانه توسط بیمار تکمیل می‌شد. سپس نحوه تکمیل پرسش‌نامه‌ها به صورت جداگانه به هر‌یک از اعضای گروه کنترل و آزمایش توضیح داده می‌شد و از آنان درخواست می‌شد که پرسش‌نامه‌های جمعیت‌شناختی و کیفیت زندگی 36-SF را تکمیل کنند. همچنین شماره تماس از بیماران جهت پیگیری گرفته شد. بیمارانی که سواد خواندن و نوشتن نداشتند و تمایل به تکمیل پرسش‌نامه توسط محقق داشتند، پرسش‌نامه‌ها توسط محقق برای بیمار خوانده می‌شد و بر اساس پاسخ بیمار توسط پژوهشگر تکمیل شد.
برنامه موسیقی‌درمانی فقط برای گروه آزمایش انجام شد. بدین صورت که فرایند اجرای آزمایش (گوش کردن به موسیقی) برای هر بیمار گروه آزمایش جداگانه توضیح داده می‌شد. موسیقی‌درمانی در این پژوهش بدین صورت برای بیماران اجرا شد که ابتدا بیمار با تکیه دادن به صندلی، دست‌ها را به شکلی راحت روی ران‌ها یا صندلی قرارداده و از بیمار خواسته شد که چشم‌ها را به آرامی ببندد. سپس بدن را در راحت‌ترین وضعیت به صندلی تکیه داده شد و از آن‌ها خواسته شد آسان و راحت چهار نفس عمیق بکشند. همراه با شنیدن آهنگ آرام‌بخش از موسیقی‌های منتخب از آثار یوهان اشتراوس شامل قطعات موسیقی والس دانوب آبی، نیم ساعت را سپری کنند.
این موسیقی با توجه به اهداف پژوهش توسط یکی از اعضای انجمن موسیقی ایران پیشنهاد شد و مورد تأیید قرار گرفت. این موسیقی برای اولین بار در این مطالعه استفاده شده است. این موسـیقی دارای تمی یکنواخـت، ملایم و به دور از هرگونـه هیجانات ملودیک و ریتمیک اسـت.
موسیقی‌درمانی به مدت یک ماه، پنج روز در هفته و هر بار سی دقیقه برگزار شد [22]. در جلسه اول موسیقی‌درمانی که در بیمارستان انجام گرفت، ابتدا به بیماران آموزش داده شد که چگونه با استفاده از هدفون گوشی تلفن همراه شخصی به موسیقی گوش دهند. در صورت نداشتن هدفون، توسط پژوهشگر به صورت رایگان در اختیار مددجو قرار می‌گرفت. همچنین فایل موسیقی به صورت سی‌دی، فلش یا از طریق شبکه مجازی (بسته به تمایل مددجو) در اختیار بیماران قرار داده شد.
سپس از بیماران خواسته شد که بعد از ترخیص از بیمارستان، در منزل پنج روز در هفته به مدت نیم ساعت به موسیقی مورد نظر گوش دهند. در مدت اجرای فرایند موسیقی‌درمانی، محقق به صورت تلفنی یا با استفاده از شبکه‌های مجازی (آی‌گپ و سروش)، برنامه موسیقی‌درمانی را از بیماران پیگیری و نظارت می‌کرد تا فرایند به خوبی انجام گیرد. در روش اجرا این موضوع در نظر گرفته شد که اگر بیمار فرایند آزمایش را کمتر از چهار روز در هفته و مطابق با روش تعیین‌شده انجام ندهد از پژوهش حذف شود، اما در پژوهش حاضر بیمار حذف‌شده وجود نداشت. پس از اتمام جلسات موسیقی‌درمانی، دو هفته بعد مجدداً از بیماران گروه آزمایش و کنترل که به بخش هماتولوژی بیمارستان مراجعه کرده بودند، خواسته شد که پرسش‌نامه کیفیت زندگی 36-SF-را تکمیل کند.
داده‌های به‌دست‌آمده از مطالعه به وسیله روشهای آماری توصیفی شامل فراوانی، درصد و میانگین محاسبه شد. از آزمون کای دو، من ویتنی و آزمون دقیق فیشر برای مقایسه متغیرهای کیفی و جهت مقایسه نمرات قبل و بعد از آزمون تی زوجی استفاده شد. همه آزمون‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 21 تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها
بیشترین جنسیت افراد شرکت‌کننده در پژوهش در هر دو گروه آزمایش 22 نفر (59/5 درصد) و کنترل21 نفر (56/8 درصد)، جنسیت مذکر بود. میانگین و انحراف معیار سن در گروه آزمایش 11/95±53/86 و در گروه کنترل 14/00±53/38 بود. بیشتر شرکت‌کنندگان (70/3) 26 در گروه آزمایش و کنترل (81/1)30 متأهل بودند. همچنین بیشتر شرکت‌کنندگان در گروه آزمایش (62/2) 23 و گروه کنترل (43/2) 16 وضعیت تحصیلی دیپلم و پایین‌تر داشتند.
نتایج آزمون کای دو اختلاف معناداری را از نظر جنسیت، تأهل، سابقه ابتلا به دیگر بیماری‌ها و برخورداری از حمایت خانواده بین دو گروه نشان نداد. نتایج آزمون کای دو نشان داد که اختلاف معناداری از نظر تعداد فرزندان بین دو گروه وجود دارد (0/022=P).
همچنین نتیجه آزمون تی مستقل تفاوت معناداری بین میانگین‌های سنی، وضعیت شغلی و مدت زمان ابتلا به بیماری دو گروه آزمایش وکنترل نشان نداد. نتیجه آزمون من ویتنی اختلاف معناداری از نظر سطح تحصیلات بین دو گروه نشان نداد (0/054=P) (جدول شماره 1).
مقایسه ابعاد کیفیت زندگی در دو گروه آزمایش و کنترل بعد از موسیقی‌درمانی افزایش معناداری در نمرات ابعاد کیفیت زندگی را نشان داد، به طوری که این اختلاف از نظر آماری معنادار بود (05/P˂0) (جدول شماره 2).
بحث
این مطالعه با هدف تعیین تأثیر موسیقی‌درمانی به عنوان یک آزمایش غیردارویی بر وضعیت کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان معده انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد که موسیقی‌درمانی باعث افزایش ابعاد کیفیت زندگی بیماران سرطانی میشود. در‌نتیجه می‌توان گفت استفاده از موسیقی‌درمانی در درمان بیماران سرطانی مؤثر است. کیفیت زندگی بیماران به عنوان نشانه‌ای از کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و به عنوان بخشی از برنامه‌های کنترل بیماری در نظر گرفته میشود و یک مفهوم چندبُعدی توانایی انجام کار، سلامت و رفاه وضعیت روحی و روانی است [13].
بنابراین با بررسی کیفیت زندگی بیماران و شناسایی اثرات بیماری بر ابعاد مختلف زندگی آنان می‌توان روشهای درمانی مناسب را به کار برد و نتایج درمانی را در مدت زمان کوتاهی ارزشیابی کرد و با احاطه کافی بر وضعیت زندگی بیماران سرطانی در بهبود آن کوشید. استفاده از موسیقی در درمان سرطان، نه‌تنها به بیماران کمک می‌کند تا با احساسات منفی ناشی از بیماری کنار بیایند، بلکه در بهبود بسیاری از مشکلات روحی، احساسی، اجتماعی و جسمی بیماران سرطان نیز کمک می‌کند.
موسیقی‌درمانی از طریق روشهای متفاوتی استفاده میشود، اما به طور کلی می‌توان گفت موسیقی بسیاری از نیاز‌های احساسی، اجتماعی، شناختی و جسمانی بیمار را هدف قرار می‌دهد. موسیقی با برخورداری از قابلیت‌های غیر‌زبانی خلاق و حسی در بهبود توانایی بیمار برای برقراری ارتباط با سایرین به کمک وی می‌آید. از این گذشته، موسیقی بر خود‌آگاهی فرد نسبت به وضعیتی در آن قرار گرفته است هم کمک می‌کند [16].
موسیقی‌درمانی در تومور‌شناسی و پیشگیری از افزایش سلول‌های سرطانی، درمان و تسکین درد مؤثر است. موسیقی‌درمانی شاید در درمان خود بیماری تأثیری نداشته باشد، اما روحیه فرد را بسیار بهبود می‌بخشد و به بیمار این امکان را می‌دهد که با شرایط تازه خود کنار بیاید و ابتلا به بیماری سرطان را بپذیرد. این حقیقت بر هیچ‌کس پوشیده نیست که زمانی که فرد مبتلا به بیماری سرطان یا هر بیماری دیگری وضعیت خود را بپذیرد و با تصورات مثبت به بهبودی امیدوار باشد، روند بهبود را بهتر و سریع‌تر طی خواهد کرد [17].
در مطالعه انیسی و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی در بیماران مبتلا به سرطان‌های گوارشی انجام دادند، موسیقی باعث کاهش معنادار تهوع بیماران گروه آزمایش شد، اما موسیقی‌درمانی بر میزان استفراغ آنان تأثیری نداشت [22].
نتایج مطالعه دین نشان داد که موسیقی‌درمانی را می‌توان به عنوان یک درمان مکمل در بیماران سرطانی استفاده کرد. موسیقی‌درمانی می‌تواند باعث بهبود خلق‌و‌خو، کاهش استرس، اضطراب و درد بیماران شود. همچنین می‌توان از موسیقی‌درمانی برای ارتقای سلامت و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان استفاده کرد [3].
سرطان سبب مشکلات و علائم جسمی و روانی زیادی در بیمار میشود. هرچند سرطان موجب بروز علائم جسمی و عاطفی متعددی میشود. از این رو، توجه به اختلالات ناشی از سرطان و درمان آن می‌تواند سبب بهبود کیفیت زندگی این بیماران شود [25, 26, 18].
نتایج مطالعه اسپیلوتی و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر بیماران سرطانی تحت شیمی‌درمانی پرداختند نشان داد که استفاده از موسیقی در درمان بیماران سرطانی می‌تواند باعث ارتقای سلامت ذهنی آن‌ها در ابعاد عاطفی و ذهنی شود. نتایج مطالعه نشان داد که گوش دادن به موسیقی می‌تواند کیفیت زندگی و سلامت روان بیماران شیمی‌درمانی را بهبود بخشد. در این مطالعه، استفاده از موسیقی‌درمانی به عنوان یک روش ارزان، غیرتهاجمی و مؤثر در درمان بیماران پیشنهاد شده است [10].
در مطالعه حاضر نیز موسیقی‌درمانی باعث ارتقای بُعد روانی کیفیت زندگی شد که همسو با نتایج مطالعه اسپیلوتی و همکاران بود. نتایج مطالعه طحان و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر استرس، اضطراب و افسردگی بیماران سرطانی پرداختند، نشان داد موسیقی‌درمانی بر استرس، اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا به سرطان مؤثر است [1].
گوش دادن به موسیقی با ایجاد آرامش و فراهم کردن فرصت برای فاصله گرفتن از استرس‌های ناشی از بیماری میشود. موسیقی‌درمانی به بیمارانی که از اختلالات و مشکلات عاطفی و احساسی رنج می‌برند، اجازه می‌دهد تا بتوانند تغییرات مثبت ذهنی و خلقی در خود ایجاد کرده و در عین حال توانایی حل مشکلات را به دست آورند و در بیماران بستری و مزمن بسیار مؤثر است. موسیقی‌درمانی به عنوان درمان مکمل برای توان‌بخشی بیماران باعث تقویت سطوح ارتباطی و هماهنگی جسمی شده و در افرادی که به سبب بیماری‌های مزمن دچار مشکلات روحی و جسمی هستند نیز باعث بهبود عملکردهای ذهنی و جسمی میشود [18].
لیما و همکاران مطالعه‌ای با هدف بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر کیفیت زندگی بیماران سرطان پستان تحت شیمی‌درمانی انجام دادند. نتایج مطالعه نشان داد که موسیقی‌درمانی می‌تواند باعث بهبود عملکرد در بیماران شود. همچنین می‌تواند باعث بهبود علائم افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران شود. استفاده از موسیقی‌درمانی در درمان بیماران می‌تواند باعث کاهش استفراغ در بیماران تحت شیمی‌درمانی شود. موسیقی می‌تواند باعث کاهش خستگی در بیماران و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها شود [13].
نتایج مطالعه دسیلوا و همکاران که به بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی بر درد و کیفیت زندگی بیماران بهبود‌یافته از سرطان انجام دادند، نشان داد استفاده از موسیقی در درمان بیماران سرطانی می‌تواند درد را در این بیماران به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. همچنین باعث بهبود کیفیت زندگی این بیماران، به‌خصوص در ابعاد جسمانی و روانی شود. استفاده از موسیقی‌درمانی را می‌توان به عنوان یک درمان مکمل در کاهش درد و ارتقای کیفیت زندگی بیماران سرطانی استفاده کرد [27].
در مطالعه شیرازی و همکاران در بررسی تأثیر موسیقی‌درمانی و نوشتن بر بهبود کیفیت زندگی دانش‌آموزان مبتلا به سرطان هشت تا چهارده سال نتایج نشان داد، بین اثر‌بخشی موسیقی‌درمانی و نوشتن بر عملکرد جسمانی و اجتماعی و کیفیت زندگی ارتباط معنادار وجود دارد، اما تفاوت در تأثیرگذاری دو گروه بر عملکرد تحصیلی و عاطفی تفاوت معنادار نداشت [21].
استفاده از موسیقی‌درمانی، نه‌تنها عارضه‌ای برای بیماران ندارد، بلکه می‌تواند به عنوان روشی ارزان و در دسترس در کنار روشهای دارویی یا حتی به تنهایی در کانون توجه پرستاران و پزشکان باشد.
محدودیت‌هـای مطالعه حاضر شـامل 1. خستگی بیماران سرطانی می‌توانست بر نحوه تکمیل کردن پرسش‌نامه کیفیت زندگی تأثیر‌گذار باشد. 2. گوش دادن به موسیقی در داخل منازل میزان کنترل محقق بر درست انجام دادن کار را دچار مشکل می‌کرد. هرچند آموزش کافی به بیماران داده شده بود، ولی می‌توان با فراهم کردن یک محیط آرام در داخل بخش‌ها اجازه گوش دادن به موسیقی را برای بیماران ممکن ساخت.
نتیجه‌گیری
استفاده از موسیقی دارای مزایایی همچون دسترسی آسان، هزینه کمتر و غیرتهاجمی بـودن برای بیماران در مقایسه بـا سایر روشهای دارویی است؛ بنابراین می‌توان با استفاده از موسیقی در روند بهبودی و ارتقای سلامت بیماران تسریع ایجاد کرد. نتایج این مطالعه نشان داد که موسیقی‌درمانی منجر به ارتقای کیفیت زندگی در بیماران سرطانی میشود. ارتقای کیفیت زندگی ایجاد‌شده در گروه آزمایش به عنوان هدف اصلی این مطالعه مهر تأییدی بر این ادعا است؛ بنابراین می‌توان این روش را در بخش انکولوژی به منظور بهبود کیفیت زندگی لحاظ کرد.
همچنین به مسـئولین بیمارسـتانی توصیه میشود از روش‌هـای غیـردارویی در جهت ارتقای کیفیت زندگی، مانند موسیقی‌درمانی در کنار سـایر روشهای درمانی جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات بیمارسـتانی و مراقبت بهتر از بیمـاران خـود اسـتفاده کننـد و مراکـز آمـوزش عالی پرسـتاری نیز می‌توانند از روش‌هـای غیـر‌دارویـی، نظیر موسـیقی‌درمانی به صـورت مهارت بالینی به دانشـجویان آمـوزش دهند.
پیشنهاد میشود مطالعات تکمیلی‌تر و با حجم نمونه بیشتر روی بیماران سرطانی بستری در بخش‌های انکولوژی انجام شود تا تأثیر موسیقی را بتوان بر سایر پارامترهای مؤثر، به‌خصوص پارامترهای فیزیولوژیک بررسی کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش بخشی از پایان‌نامه دانشجویی مقطع کارشناسی ارشد پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی با کد اخلاق IR.IAU.TMU.REC.1399.485 بود. اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت‌کنندگان کاملاً اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت‌کنندگان در جریان روند پژوهش بودند و اطلاعات آن‌ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش حامی مالی نداشته است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
این مطالعه برای نویسندگان هیچ تضاد منافعی نداشته است.
References
1.Tahan M, Akherati Evari M, Ahangri E. [The effect of music therapy on stress, anxiety, and depression in patients with cancer in Valiasr Hospital in Birjand, 2017 (Persian)]. Journal of Clinical Nursing and Midwifery. 2018; 7(3):186-93. http://78.39.35.47/article-1-813-en.html
2.Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians. 2018; 68(6):394-424. [DOI:10.3322/caac.21492] [PMID]
3.Dean LT, Gehlert S, Neuhouser ML, Oh A, Zanetti K, Goodman M, et al. Social factors matter in cancer risk and survivorship. Cancer Causes & Control. 2018; 29(7):611-8. [DOI:10.1007/s10552-018-1043-y] [PMID] [PMCID]
4.Musarezaie A, Ebrahimi A, Karimian J. [The association of quality of life with cancer characteristics and demographic data in cancer patients (Persian)]. Journal of Health System Research. 2012; 8(4):650-662. http://hsr.mui.ac.ir/article-1-422-fa.html
5.Mahmoodi SA, Mirzaie K, Mahmoodi SM. [Determining the effective factors in the incidence of gastric cancer by using data mining approach (Persian)]. Journal of Payavard Salamat. 2017; 11(3):332-41. http://payavard.tums.ac.ir/article-1-6295-en.html
6.Ahmadi Hedayati M, Khani D. Relationship of social risk factors and helicobacter pylori infection with pathological characteristics of gastric carcinoma. ranian Journal of Medical Microbiology. 2020; 14(1):30-43. [DOI:10.30699/ijmm.14.1.43]
7.Marashi T, Taherianfar Z, Etemad k, Rakhsha A. [Survey of quality of life of patients with breast cancer among women at Shahid Beheshti University of Medical sciences and Health services 2017 (Persian)]. Journal of Health in the Field. 2018; 6(1):1-8. https://journals.sbmu.ac.ir/en-jhf/article/view/22060
8.Saroukhani D, Omidi Kh, Norouzi R, Zali H, Sayehmiri K, Forozeshfard M. [The quality of life in cancer patients in Iran: A systematic review by using meta-analysis (Persian)]. Koomesh. 2016; 18(1):1-12. http://koomeshjournal.semums.ac.ir/article-1-2947-en.html
9.Saeid M, Makarem A, Khanjani S, Bakhtyari V. [Comparison of social health and quality of life between the elderlies resident at nursing homes with non-resident counterparts in Tehran City, Iran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 14(2):178-87. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1143-en.html
10.Spilioti ED, Galanis PA, Konstantakopoulou OK, Kalokairinou AG. The effects of music on cancer patients submitted to chemotherapy treatment. International Journal of Caring Sciences. 2017; 10(3): 1465-77. http://www.internationaljournalofcaringsciences.org/docs/40_spilioti_original_10_3.pdf
11.Nodehi Moghadam A, Rashid N, Hosseini Ajdad Niaki SJ, Hosseinzadeh S. [Evaluation of quality of life and its related factors in elderly in Mashhad in 1396 (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 14(3):310-9. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1504-en.html
12.Fallahzadeh H, Forat Yazdi M, Rabie Faradonbeh M, Abedi kooshki S, Eidy F. [Quality of life and the related factors in patients with breast cancer in yazd city in 2016 (Persian)]. The Journal Urmia Nursing Midwifery Facalty. 2019; 17(8):667-73. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=775517
13.Lima TU, Moura ECR, Oliveira CMB, Leal RJDC, Nogueira Neto J, Pereira EC, et al. Impact of a music intervention on quality of life in breast cancer patients undergoing chemotherapy: A randomized clinical trial. Integrative Cancer Therapies. 2020; 19:1534735420938430.[DOI:10.1177/1534735420938430] [PMID] [PMCID]
14.Zarurati M, Pishgooie SAH, Farsi Z, Karbaschi K. [The effect of music therapy on comfort level and some vital signs of patients undergoing hemodialysis (Persian)]. Journal of Military Caring Sciences. 2017; 3(4):221-32. http://mcs.ajaums.ac.ir/article-1-149-en.html
15.Han L, Li JP, Sit JW, Chung L, Jiao ZY, Ma WG. Effects of music intervention on physiological stress response and anxiety level of mechanically ventilated patients in China: A randomised controlled trial. Journal of Clinical Nursing. 2010; 19(7-8):978-87. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2009.02845.x] [PMID]
16.Lin XM, Quan X, Lin Y, Hu G. [Effect of five-tone music therapy on anxiety, depression and quality of life of patients treated with chemotherapy after gastric cancer radical surgery (Chinese)].Journal of Guangzhou University of Traditional Chinese Medicine. 2017; 34:181-4. https://pesquisa.bvsalud.org/portal/resource/pt/wpr-510667
17.Yang T, Wang S, Wang R, Wei Y, Kang Y, Liu Y, et al. Effectiveness of five-element music therapy in cancer patients: A systematic review and meta-analysis. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2021; 44:101416. [PMID]
18.Chen X, Wei Q, Jing R, Fan Y. Effects of music therapy on cancer-related fatigue, anxiety, and depression in patients with digestive tumors: A protocol for systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2021; 100(22):e25681. [DOI:10.1097/MD.0000000000025681] [PMID] [PMCID]
19.Ghiasi A, Keramat A. The effect of listening to holy quran recitation on anxiety: A systematic review. Iranian Journal Nursing Midwifery Research. 2018; 23(6):411-20. [DOI:10.4103/ijnmr.IJNMR_173_17] [PMID] [PMCID]
20.Köhler F, Martin ZS, Hertrampf RS, Gäbel C, Kessler J, Ditzen B, et al. Music therapy in the psychosocial treatment of adult cancer patients: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Psychology. 2020; 11:651. [DOI:10.3389/fpsyg.2020.00651] [PMID] [PMCID]
21.Naseri P, Shirazi M, Sanagooi Moharr Gh. [To compare the effect of music therapy and writing on improving the life quality of students with cancer aged 8 to 14 years (Persian)]. Jundishapur Scientific Medical Journal. 2020; 19(3):327-36. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=809315
22.Dadkhah B, Anisi E, Mozaffari N, Pourghasemian M, Amani F. [Effect of music therapy on chemotherapy-induced nausea and vomiting among patients with gastrointestinal cancers (Persian)]. Journal of Health and Care. 2018; 19(4):204-11. http://hcjournal.arums.ac.ir/article-1-894-en.html
23.Najafi S, Zareipour H, Yektatalab SH, Moaref A. [The effect of music therapy on the level of anxiety and vital signs in patients undergoing trans-esophageal echocardiography(Persian)]. Journal Anesthesiology and Pain. 2018; 8(3):1-11. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=59451
24.Soleimani R, Jalali MM, Faghieh Habibi A. [Comparison of health related quality of life in patients with allergic nitisrhi and controls (Persian)]. Journal of Guilan University of Medical Sciences 2021; 29(4):134-45. [DOI:10.32598/JGUMS.29.4.220.3]
25.Amoori N, Mahdavi S, Enayatrad M. Epidemiology and trend of stomach cancer mortality in Iran. International Journal of Epidemiologic Research. 2016; 3(3):268-75. http://ijer.skums.ac.ir/article_19239.html
26.Mehrabi F, Hekmatpou D, Abolfathi A. [The relationship between demographic characteristics and quality of life in patients with cancer (Persian)]. Health Research Journal. 2019; 5(1):8-15. [DOI:10.29252/hrjbaq.5.1.8]
27.Bareh S, D’silva F. Effect of music therapy on pain and quality of life among cancer survivors. Nitte University Journal of Health Science. 2020; 7(3):25-9. [DOI:10.1055/s-0040-1708720]
1.Tahan M, Akherati Evari M, Ahangri E. [The effect of music therapy on stress, anxiety, and depression in patients with cancer in Valiasr Hospital in Birjand, 2017 (Persian)]. Journal of Clinical Nursing and Midwifery. 2018; 7(3):186-93. http://78.39.35.47/article-1-813-en.html
2.Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians. 2018; 68(6):394-424. [DOI:10.3322/caac.21492] [PMID]
3.Dean LT, Gehlert S, Neuhouser ML, Oh A, Zanetti K, Goodman M, et al. Social factors matter in cancer risk and survivorship. Cancer Causes & Control. 2018; 29(7):611-8. [DOI:10.1007/s10552-018-1043-y] [PMID] [PMCID]
4.Musarezaie A, Ebrahimi A, Karimian J. [The association of quality of life with cancer characteristics and demographic data in cancer patients (Persian)]. Journal of Health System Research. 2012; 8(4):650-662. http://hsr.mui.ac.ir/article-1-422-fa.html
5.Mahmoodi SA, Mirzaie K, Mahmoodi SM. [Determining the effective factors in the incidence of gastric cancer by using data mining approach (Persian)]. Journal of Payavard Salamat. 2017; 11(3):332-41. http://payavard.tums.ac.ir/article-1-6295-en.html
6.Ahmadi Hedayati M, Khani D. Relationship of social risk factors and helicobacter pylori infection with pathological characteristics of gastric carcinoma. ranian Journal of Medical Microbiology. 2020; 14(1):30-43. [DOI:10.30699/ijmm.14.1.43]
7.Marashi T, Taherianfar Z, Etemad k, Rakhsha A. [Survey of quality of life of patients with breast cancer among women at Shahid Beheshti University of Medical sciences and Health services 2017 (Persian)]. Journal of Health in the Field. 2018; 6(1):1-8. https://journals.sbmu.ac.ir/en-jhf/article/view/22060
8.Saroukhani D, Omidi Kh, Norouzi R, Zali H, Sayehmiri K, Forozeshfard M. [The quality of life in cancer patients in Iran: A systematic review by using meta-analysis (Persian)]. Koomesh. 2016; 18(1):1-12. http://koomeshjournal.semums.ac.ir/article-1-2947-en.html
9.Saeid M, Makarem A, Khanjani S, Bakhtyari V. [Comparison of social health and quality of life between the elderlies resident at nursing homes with non-resident counterparts in Tehran City, Iran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 14(2):178-87. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1143-en.html
10.Spilioti ED, Galanis PA, Konstantakopoulou OK, Kalokairinou AG. The effects of music on cancer patients submitted to chemotherapy treatment. International Journal of Caring Sciences. 2017; 10(3): 1465-77. http://www.internationaljournalofcaringsciences.org/docs/40_spilioti_original_10_3.pdf
11.Nodehi Moghadam A, Rashid N, Hosseini Ajdad Niaki SJ, Hosseinzadeh S. [Evaluation of quality of life and its related factors in elderly in Mashhad in 1396 (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 14(3):310-9. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1504-en.html
12.Fallahzadeh H, Forat Yazdi M, Rabie Faradonbeh M, Abedi kooshki S, Eidy F. [Quality of life and the related factors in patients with breast cancer in yazd city in 2016 (Persian)]. The Journal Urmia Nursing Midwifery Facalty. 2019; 17(8):667-73. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=775517
13.Lima TU, Moura ECR, Oliveira CMB, Leal RJDC, Nogueira Neto J, Pereira EC, et al. Impact of a music intervention on quality of life in breast cancer patients undergoing chemotherapy: A randomized clinical trial. Integrative Cancer Therapies. 2020; 19:1534735420938430.[DOI:10.1177/1534735420938430] [PMID] [PMCID]
14.Zarurati M, Pishgooie SAH, Farsi Z, Karbaschi K. [The effect of music therapy on comfort level and some vital signs of patients undergoing hemodialysis (Persian)]. Journal of Military Caring Sciences. 2017; 3(4):221-32. http://mcs.ajaums.ac.ir/article-1-149-en.html
15.Han L, Li JP, Sit JW, Chung L, Jiao ZY, Ma WG. Effects of music intervention on physiological stress response and anxiety level of mechanically ventilated patients in China: A randomised controlled trial. Journal of Clinical Nursing. 2010; 19(7-8):978-87. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2009.02845.x] [PMID]
16.Lin XM, Quan X, Lin Y, Hu G. [Effect of five-tone music therapy on anxiety, depression and quality of life of patients treated with chemotherapy after gastric cancer radical surgery (Chinese)].Journal of Guangzhou University of Traditional Chinese Medicine. 2017; 34:181-4. https://pesquisa.bvsalud.org/portal/resource/pt/wpr-510667
17.Yang T, Wang S, Wang R, Wei Y, Kang Y, Liu Y, et al. Effectiveness of five-element music therapy in cancer patients: A systematic review and meta-analysis. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2021; 44:101416. [PMID]
18.Chen X, Wei Q, Jing R, Fan Y. Effects of music therapy on cancer-related fatigue, anxiety, and depression in patients with digestive tumors: A protocol for systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2021; 100(22):e25681. [DOI:10.1097/MD.0000000000025681] [PMID] [PMCID]
19.Ghiasi A, Keramat A. The effect of listening to holy quran recitation on anxiety: A systematic review. Iranian Journal Nursing Midwifery Research. 2018; 23(6):411-20. [DOI:10.4103/ijnmr.IJNMR_173_17] [PMID] [PMCID]
20.Köhler F, Martin ZS, Hertrampf RS, Gäbel C, Kessler J, Ditzen B, et al. Music therapy in the psychosocial treatment of adult cancer patients: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Psychology. 2020; 11:651. [DOI:10.3389/fpsyg.2020.00651] [PMID] [PMCID]
21.Naseri P, Shirazi M, Sanagooi Moharr Gh. [To compare the effect of music therapy and writing on improving the life quality of students with cancer aged 8 to 14 years (Persian)]. Jundishapur Scientific Medical Journal. 2020; 19(3):327-36. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=809315
22.Dadkhah B, Anisi E, Mozaffari N, Pourghasemian M, Amani F. [Effect of music therapy on chemotherapy-induced nausea and vomiting among patients with gastrointestinal cancers (Persian)]. Journal of Health and Care. 2018; 19(4):204-11. http://hcjournal.arums.ac.ir/article-1-894-en.html
23.Najafi S, Zareipour H, Yektatalab SH, Moaref A. [The effect of music therapy on the level of anxiety and vital signs in patients undergoing trans-esophageal echocardiography(Persian)]. Journal Anesthesiology and Pain. 2018; 8(3):1-11. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=59451
24.Soleimani R, Jalali MM, Faghieh Habibi A. [Comparison of health related quality of life in patients with allergic nitisrhi and controls (Persian)]. Journal of Guilan University of Medical Sciences 2021; 29(4):134-45. [DOI:10.32598/JGUMS.29.4.220.3]
25.Amoori N, Mahdavi S, Enayatrad M. Epidemiology and trend of stomach cancer mortality in Iran. International Journal of Epidemiologic Research. 2016; 3(3):268-75. http://ijer.skums.ac.ir/article_19239.html
26.Mehrabi F, Hekmatpou D, Abolfathi A. [The relationship between demographic characteristics and quality of life in patients with cancer (Persian)]. Health Research Journal. 2019; 5(1):8-15. [DOI:10.29252/hrjbaq.5.1.8]
27.Bareh S, D’silva F. Effect of music therapy on pain and quality of life among cancer survivors. Nitte University Journal of Health Science. 2020; 7(3):25-9. [DOI:10.1055/s-0040-1708720]
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
پرستاری و مامایی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله طب مکمل
اراک، سردشت، میدان بسیج، مجتمع دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی اراک، بال آبی، دفتر مجله طب مکمل
تلفن دفتر نشریه: 08634173524
ایمیل: journalcmjaarakmu.ac.ir
