آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 13، شماره 2 - ( 5-1402 )
جلد 13 شماره 2 صفحات 40-33 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Vahdi S, Mohammadinejad M, Salari M, Abbasian Mehr P, Taherzadeh M, Qadiri A. Investigation and comparison of self-esteem in warm and cold temperament (mizaj) groups of non-athletic male students of Ferdowsi University of Mashhad. cmja 2023; 13 (2) :33-40
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-932-fa.html
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-932-fa.html
واحدی سعید، محمدی نژاد مهدی، سالاری سید محمد، عباسیان مهر پیام، طاهرزاده محمد، قدیری علی. مقایسه عزت نفس با نوع مزاج در دانشجویان مرد غیر ورزشکار خوابگاهی دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه طب مکمل. 1402; 13 (2) :33-40
سعید واحدی1 
، مهدی محمدی نژاد 2، سید محمد سالاری3 ، پیام عباسیان مهر4 ، محمد طاهرزاده5 ، علی قدیری6
، مهدی محمدی نژاد 2، سید محمد سالاری3 ، پیام عباسیان مهر4 ، محمد طاهرزاده5 ، علی قدیری6
1- دانشجوی دکتری تخصصی فیزیولوژی ورزشی، گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2- استادیار گروه رفتار حرکتی و مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران ، pe14umz@gmail.com
3- کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشکده علوم تربیتی، موسسه حکمت رضوی، مشهد، ایران
4- دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
5- دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
6- دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران
2- استادیار گروه رفتار حرکتی و مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران ، pe14umz@gmail.com
3- کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشکده علوم تربیتی، موسسه حکمت رضوی، مشهد، ایران
4- دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
5- دانشجوی دکتری فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
6- دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران
متن کامل [PDF 474 kb]
(454 دریافت)
| چکیده (HTML) (607 مشاهده)
جدول 1. آمار توصیفی نمره‌های شاخص‌های عزت نفس در گروه گرم و سرد مزاج
جدول 2. تفاوت دو ویژگی احساس رضایتمندی و خود ارزشمندی با آزمون ناپارامتریک یوس من ویتنی در دو مزاج گرم و سرد
متن کامل: (414 مشاهده)
مقدمه
یکی از عواملی مؤثر بر کیفیت زندگی بشر، عزت نفس است. احساس مثبت عزت نفس یا خودارزشی یک بخش اساسی از توسعه‌ی اجتماعی- عاطفی سالم است و می‌تواند روی جنبه‌های دیگری از زندگی افراد نیز تأثیر بگذارد (1) و همچنین از اساسی‌ترین نیازهای شخصیت رشد یافته و سالم است و به مثابه دیدگاه فرد نسبت به خود از حمایت جسمانی، روانی و هیجانی یا همان رضایت از خویشتن است (2). به عقیده کوپر اسمیت، عزت نفس به قضاوت شخص در مورد ارزش خویشتن اطلاق می‌شود (3). کوپر اسمیت (1967) نیز عزت نفس را ارزش و احترامی می‌داند که فرد برای خویشتن قائل است و به قضاوت شخص در مورد میزان توانمندی‌ها اطلاق می‌شود (4). سونپا (1989) عزت نفس را به عنوان مفهومی شناختی و عاطفی که فرد درباره خود دارد و درک و توصیف خود و اینکه چقدر برای خودش احترام قائل است، تعریف کرد (5). عزت نفس نوعی جهت نگرش به خود است که می‌تواند یک باور مطلوب یا نا مطلوب از خود باشد (6). عزت-نفس احتمالاً یکی از گسترده‌ترین شاخص‌های سلامت هیجانی و بهزیستی روانی است (7)، به گونه‌ای که تأثیر زیادی بر شناخت، انگیزش، هیجانات و رفتار انسان داشته و با بهزیستی، موفقیت و توانایی مقابله با رویدادهای استرس زا زندگی ارتباط دارد (8, 9).
مطالعات نشان داده‌اند که افراد با عزت نفس بالا از لحاظ اعتماد به نفس در سطح بالایی قرار دارند و تلاش‌هایشان آنها را به سوی موفقیت بیشتر سوق می‌دهد (10). همچنین افرادی که از عزت نفس بیشتری برخوردارند، خیلی موثرتر و بهتر می‌آموزند، روابط سود بخش تری برقرار می‌کنند، بهتر از فرصت‌ها استفاده می‌کنند و می‌توانند خود کفا باشند و همچنین دیدگاه روشن‌تری به مسیر زندگی خود دارند (11). از طرفی با توجه به اینکه همبستگی مثبت بین عزت نفس و موفقیت ورزشی نیز به اثبات رسیده است، احتمالاً بالا بردن عزت نفس یکی از بهترین راه‌ها برای بیشتر کردن انگیزش پیشرفت ورزشکاران است (12). در افراد با اعتماد به نفس احساس شایستگی و لیاقت عاملی برای دستیابی به سطوح بالایی از انگیزش درونی است. انتظارات بالا موجب شکل‌گیری اهداف بزرگ می‌شود و اهداف بزرگ به برانگیختن تمرکز تلاش‌های مداوم کمک می‌کند که نتیجه آن پیشرفت تقویت عزت نفس است. اما افراد با عزت نفس پایین انتظارات پایینی را برای عملکردهای خود در موقعیت‌های گوناگون در نظر می‌گیرند و اغلب توانایی‌های اولیه خود را دست کم می‌گیرند. چرا که فاقد اعتماد به نفس هستند و از شکست می‌ترسند. به طور طبیعی نتیجه انتظارات پایین تلاش کمتر و شکل گیری اهداف نه چندان دشوار و متوسط است. هدف کوچک، عملکرد متوسط و تلاش کمتر را به دنبال دارد (13, 14).
مزاج به عنوان یک سازه کلی به دامنه گسترده‌ای از صفات رفتاری که ریشه زیستی دارند اشاره می‌کند (15). همچنین مزاج را گرایش بنیادی و نسبتاً ذاتی افراد که زیر بنا تنطیم کننده رفتار آنان به شمار می‌رود و اساس سرشتی دارد می‌دانند (16). بر اساس دیدگاه طب سنتی ایران به‌عنوان یک مکتب تاریخی، بسیاری از دستورهای حفظ سلامتی و روش‌های تشخیص و درمان بر اساس مزاج افراد تعیین می‌شود. مزاج هر فرد کیفیتی متشکل از بسیاری از ویژگی‌های جسمی و روان شناختی است و منابع طب سنتی ایران خصوصیات مذکور را در قالب شاخص‌های تعیین مزاج معرفی و به تشریح نحوۀ استدلال آنها در تعیین مزاج پرداخته‌اند (12). بر اساس نظریات طب سنتی ایران، مزاج می‌تواند تعیین‌کنندۀ خصوصیات جسمانی، روانی و عاطفی فرد باشد (17). اعمال بدنی و روانی هر فرد برای مقصد معینی که از زندگی می‌باشد، تنظیم شده است و دارای ساختمان و دستگاه هورمونی-عصبی و دارای امتیازاتی نیز هست که به‌طور ژنتیک به او به ارث می‌رسد و واکنش او را در مقابل عوامل محیطی بیرونی و درونی تنظیم می‌کند، این مشخصات را در اصطلاح طب قدیم مزاج گویند (14). در طب سنتی ایران نُه نوع مزاج در نظر گرفته می‌شود که عبارت است از سرد، گرم، تر، خشک (مزاج‌های مفرد)، سرد و تر، سرد و خشک، گرم و تر، گرم و خشک (مزاج‌های مرکب) و معتدل. انسان معتدل حقیقی به طور مطلق وجود ندارد و هر کس گرفتار غلبۀ کم و بیش یکی از این کیفیات است (18). همان‌طور که ذکر شد، بنا بر نظریات طب سنتی ایران، هر فرد با مزاجی متفاوت دارای ویژگی‌های جسمانی متفاوتی نیز می‌باشد.
در تفاوت‌های روانی مزاج‌ها می‌توان به وجود بیشتر ویژگی‌هایی همچون وسواس، دودلی، منفی گرایی، شکاک، درونگرایی، حساس، محتاط، یکدنده و بدون انعطاف در سودایی مزاج‌ها، درونگرایی، واقع گرایی، حساس بودن، احتیاط، خودخوری در بلغمی مزاج‌ها، خوشبینی، خنده رویی، شجاعت، جسارت، نشاط، راحتی و بی قیدی در دموی مزاج‌ها و تیزهوشی، حاضرجوابی، تهور، عصبانیت‌های آنی، کله شقی و یکدندگی، حسن ظن، امیدواری، جوانمردی و غیرت در صفرایی مزاج اشاره داشت (19).
در پژوهشی صفری و همکاران (۱۳۹۶) به بررسی رابطه پنج عامل شخصیت با گرمی و سردی مزاج دختران پرداختند که این پنج عامل در دو گروه مزاجی تفاوت معنادار داشت اما بر حسب اطلاعات ضریب گرسیون تنها برای برون گرایی معنادار بود و با افزایش گرمای مزاجی میزان برون گرایی بیشتر می‌شد (20).
باتوجه میزان ضریب تأثیر عزت نفس در موفقیت افراد، که عموماً سنجش آن می‌تواند برای پیش بینی میزان موفقیت آنها مؤثر باشد، ارتباطش با مزاج به عنوان نقطه عطف در تجویزات و پرهیزات طب ایرانی می‌تواند حائز اهمیت باشد.
اهمیت عزت نفس در میان افراد به خصوص جوانان و از طرفی تاثیری که مزاج بر عوامل سلامت روان ممکن است بگذارد می‌تواند زمینه ساز پژوهش‌هایی مفید در این علوم باشد و همچنین ارتباط عزت نفس با متغیرهای پیرامون در حوزه‌های متفاوت با علوم کاربردی می‌تواند قدرت تشخیص و تحلیل نقاط ضعف و قوت افراد را افزایش دهد. علاوه بر آن، پژوهشی با عنوان بررسی و مقایسه عزت نفس گروه‌های مزاجی مختلف یافت نشد.
لذا بر آن شدیم تا پژوهشی با عنوان بررسی و مقایسه عزت نفس در دانشجویان مرد جوان غیر ورزشکار با مزاج گرم و سرد تحقق یابد.
روش کار
به لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه‌ای و از نظر روش از نــوع مقطعی – تحلیلی اســت. در سال ۱۳۹۸ شروع این پژوهش آغاز گردید. این مطالعه ابتدا در شورای پژوهشی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه فردوسی مشهد و سپس در شورای پژوهشی دانشگاه و کمیته اخلاق دانشگاه فردوسی مشهد با دریافت کد اخلاق تأیید گردید. جامعه آماری شامل کلیه دانشـجویان پسر غیـر ورزشـکار شاغل به تحصیل و ساکن در خوابگاه داشجویی دانشگاه فردوسی بودند. بعد از فراخوان که در فصل پاییز سال 1398 بود، افراد علاقه مند رضایت نامه کتبی آگاهانه و در ادامه پرسشنامه‌های مد نظر را تکمیل کردند که از بین ۴۵۶ نفر، افرادی که در دامنه سنی ۱۸ الی ۲۴ سال و دارای یکی از مزاج‌های گرم و سرد بودند انتخاب شدند، که به روش تصادفی طبقه‌ای از دو طبقه گرم مزاج که دامنه نمرات مزاج آنها بین 19 تا 24 و سرد مزاج که دامنه نمرات مزاج آنها از بین 8 تا 14 بود و به صورت تصادفی از هر طبقه تعداد نمونه‌هایی که از طریق فرمول کوکران تعیین شد انتخاب شدند. با توجه به معیارهای ورود و خروج از تحقیق تعداد گروه سرد مزاج ۹۳ نفر و گروه گرم مزاج ۹۴ نفر به عنوان نمونه آماری تعیین شدند. معیار ورود به تحقیق شامل داشتن سن تقویمی ۱۸ الی ۲۴ سال بود که دانشجوی آقا، تجرد، سکونت در خواگاه، غیر ورزشکار بودن، عدم مصرف داروهای ضد افسردگی یا هر گونه داروی خاص، نداشتن اعتیاد و مصرف مواد الکلی، نداشتن سابقه بیماری‌های روانی سایر معیارهای ورود به تحقیق بود. معیار خروج از تحقیق شامل عدم رضایت به ادامه همکاری در نظر گرفته شد.
این پرسشنامه به صورت کمی نمرات سردی، گرمی، تری و خشکی را مشخص می‌کرد که بر اساس هدف پژوهشگران خروجی پرسشنامه به صورت کیفی لحاظ شد و گروه‌ها از لحاظ نمرات سردی با میانگین 21/2±34/11 و گرمی مزاجی با میانگین 09/2±34/22 به صورت کیفی در دو گروه خود قرار گرفتند. همچنین باتوجه به تعداد کم سؤالات در خصوص سنجش میزان تری و خشکی مزاج، و مشورت از متخصصین طب ایرانی صرفاً گروه‌های مورد مطالعه، به صورت کیفی در دو گروه سرد و گروه گرم مزاج قرار گرفتند. میانگین سنی نمونه‌ها ۲۳/۲ ± ۱۴/۲۳ سال بود. مزاج آزمودنی‌ها بوسیله پرسشنامه استاندارد مزاج دکتر مجاهدی و دو متخصص طب سنتی ایرانی مشخص گردید. پرسشنامه مزاج دکتر مجاهدی ماحصل پایان نامه دکترای تخصصی ایشان در زمینه طب ایرانی می‌باشد که روایی و پایایی آن انجام شده است. روایی و پایایی این پرسشنامه با ضریب کاپا ۴/۰ تا ۸۲/۰ و ضریب کرونباخ ۷۱/۰ مورد تأیید قرار گرفته است (21). جهت اندازه‌گیری میزان عزت نفس از پرسشنامه مقیاس عزت نفس روزنبرگ (1965) که شامل دو قسمت احساس رضایتمندی و خود-ارزشمندی بود، استفاده شد (22). این پرسشنامه عزت نفس کلی و ارزش شخصی را اندازه گیری می‌گیرداین مقیاس شامل 10 عبارت کلی است که میزان رضایت از زندگی و داشتم احساس خوب در مورد خود را می‌سنجد. به نظر بورت و رایت (2002) مقیاس عزت نفس روزنبرگ (SES) یکی از رایج‌ترین مقیاس‌های اندازه گیری عزت نفس بوده و مقیاس معتبری در نظر گرفته می‌شود. زیرا برای عزت نفس از مفهومب مشابه با مفهوم ارائه شده در نظریه‌های روانشناختی درباره «خود» استفاده می‌کند. این پرسشنامه ضریب همبستگی بالاتری نسبت به پرسشنامه عزت مفس کوپراسمیت (SEI) دارد و در سنجش سطوح عزت نفس روایی بالاتری دارد. مقیاس عزت نفس روزنبرگ، عزت نفس کلی و ارزش شخصی را در نظر می‌گیرد. این مقیاس شامل 10 عبارت کلی است که میزان رضایت از زندگی و داشتن احساس خوب در مورد خود را می‌سنجد. به نظر بورت و رایت (2002) مقیاس عزت نفس روزنبرگ (22) یکی از رایج‌ترین مقیاس‌های اندازه گیری عزت نفس بوده و مقیاس معتبری در نظر گرفته می‌شود زیرا برای عزت نفس از مفهومی مشابه با مفهوم ارائه شده در نظریه‌های روانشناختی درباره خود استفاده می‌کند. این مقیاس ضریب همبستگی بالاتری نسبت به پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (4) دارد و در سنجش سطوح عزت نفس روایی بالاتری دارد. شیوه نمره گذاری پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ به گونه است که از 10 ماده تشکیل شده که در آن از آزمودنی خواسته می‌شود تا بر اساس مقیاس لیکرت چهار درجه‌ای از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف به دقت به آنها پاسخ دهد. دامنه نمرات این مقیاس از 10 تا 40 بوده که نمرات بالاتر نشان دهنده عزت نفس بالاتر است. پرسشنامه‌های تحقیق و اطلاعات دموگرافیک در اتاق خوابگاه دانشجویان توسط گروه تحقیقی در حالی که در شرایط طبیعی و بدون هر گونه اجبار بودند در همان مکان و زمان طی 2 هفته توسط دانشجویان تکمیل گردید. غیر طبیعی بودن داده‌ها توسط آزمون شاپیرویلک مشخص گردید و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به منظور بررسی تفاوت بین گروهی از آزمون یومن ویتنی در نرم افزار spss نسخه ۲۱ استفاده شد و سطح معنی داری برای انجام محاسبات 0.05 ≤ P در نظر گرفته شده است.
یافته‌ها
آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار، میانه، بیشینه و کمینه متغیرهای احساس رضایت مندی و خود ارزشمندی در دو گروه گرم و سرد مزاج در جدول ۱ و توزیع فراوانی نمونه‌ها بر حسب گرمی و سردی مزاج در جدول ۲ درج شده است. تفاوت‌های بین گروهی با آزمون ناپارامتریک یوی من ویتنی در گروه مزاج گرم و سرد در متغیر خود-ارزشمندی (۰۰۶/0P=) و متغیر احساس رضایتمندی (۰۰1/0P=) معنادار شد. به گونه‌ای که میانگین رتبه‌های نمرات در متغیر احساس رضایت مندی و متغیر خود ارزشمندی در افراد گرم مزاج بیشتر از افراد سرد مزاج مشاهده شد.
مطالعات نشان داده‌اند که افراد با عزت نفس بالا از لحاظ اعتماد به نفس در سطح بالایی قرار دارند و تلاش‌هایشان آنها را به سوی موفقیت بیشتر سوق می‌دهد (10). همچنین افرادی که از عزت نفس بیشتری برخوردارند، خیلی موثرتر و بهتر می‌آموزند، روابط سود بخش تری برقرار می‌کنند، بهتر از فرصت‌ها استفاده می‌کنند و می‌توانند خود کفا باشند و همچنین دیدگاه روشن‌تری به مسیر زندگی خود دارند (11). از طرفی با توجه به اینکه همبستگی مثبت بین عزت نفس و موفقیت ورزشی نیز به اثبات رسیده است، احتمالاً بالا بردن عزت نفس یکی از بهترین راه‌ها برای بیشتر کردن انگیزش پیشرفت ورزشکاران است (12). در افراد با اعتماد به نفس احساس شایستگی و لیاقت عاملی برای دستیابی به سطوح بالایی از انگیزش درونی است. انتظارات بالا موجب شکل‌گیری اهداف بزرگ می‌شود و اهداف بزرگ به برانگیختن تمرکز تلاش‌های مداوم کمک می‌کند که نتیجه آن پیشرفت تقویت عزت نفس است. اما افراد با عزت نفس پایین انتظارات پایینی را برای عملکردهای خود در موقعیت‌های گوناگون در نظر می‌گیرند و اغلب توانایی‌های اولیه خود را دست کم می‌گیرند. چرا که فاقد اعتماد به نفس هستند و از شکست می‌ترسند. به طور طبیعی نتیجه انتظارات پایین تلاش کمتر و شکل گیری اهداف نه چندان دشوار و متوسط است. هدف کوچک، عملکرد متوسط و تلاش کمتر را به دنبال دارد (13, 14).
مزاج به عنوان یک سازه کلی به دامنه گسترده‌ای از صفات رفتاری که ریشه زیستی دارند اشاره می‌کند (15). همچنین مزاج را گرایش بنیادی و نسبتاً ذاتی افراد که زیر بنا تنطیم کننده رفتار آنان به شمار می‌رود و اساس سرشتی دارد می‌دانند (16). بر اساس دیدگاه طب سنتی ایران به‌عنوان یک مکتب تاریخی، بسیاری از دستورهای حفظ سلامتی و روش‌های تشخیص و درمان بر اساس مزاج افراد تعیین می‌شود. مزاج هر فرد کیفیتی متشکل از بسیاری از ویژگی‌های جسمی و روان شناختی است و منابع طب سنتی ایران خصوصیات مذکور را در قالب شاخص‌های تعیین مزاج معرفی و به تشریح نحوۀ استدلال آنها در تعیین مزاج پرداخته‌اند (12). بر اساس نظریات طب سنتی ایران، مزاج می‌تواند تعیین‌کنندۀ خصوصیات جسمانی، روانی و عاطفی فرد باشد (17). اعمال بدنی و روانی هر فرد برای مقصد معینی که از زندگی می‌باشد، تنظیم شده است و دارای ساختمان و دستگاه هورمونی-عصبی و دارای امتیازاتی نیز هست که به‌طور ژنتیک به او به ارث می‌رسد و واکنش او را در مقابل عوامل محیطی بیرونی و درونی تنظیم می‌کند، این مشخصات را در اصطلاح طب قدیم مزاج گویند (14). در طب سنتی ایران نُه نوع مزاج در نظر گرفته می‌شود که عبارت است از سرد، گرم، تر، خشک (مزاج‌های مفرد)، سرد و تر، سرد و خشک، گرم و تر، گرم و خشک (مزاج‌های مرکب) و معتدل. انسان معتدل حقیقی به طور مطلق وجود ندارد و هر کس گرفتار غلبۀ کم و بیش یکی از این کیفیات است (18). همان‌طور که ذکر شد، بنا بر نظریات طب سنتی ایران، هر فرد با مزاجی متفاوت دارای ویژگی‌های جسمانی متفاوتی نیز می‌باشد.
در تفاوت‌های روانی مزاج‌ها می‌توان به وجود بیشتر ویژگی‌هایی همچون وسواس، دودلی، منفی گرایی، شکاک، درونگرایی، حساس، محتاط، یکدنده و بدون انعطاف در سودایی مزاج‌ها، درونگرایی، واقع گرایی، حساس بودن، احتیاط، خودخوری در بلغمی مزاج‌ها، خوشبینی، خنده رویی، شجاعت، جسارت، نشاط، راحتی و بی قیدی در دموی مزاج‌ها و تیزهوشی، حاضرجوابی، تهور، عصبانیت‌های آنی، کله شقی و یکدندگی، حسن ظن، امیدواری، جوانمردی و غیرت در صفرایی مزاج اشاره داشت (19).
در پژوهشی صفری و همکاران (۱۳۹۶) به بررسی رابطه پنج عامل شخصیت با گرمی و سردی مزاج دختران پرداختند که این پنج عامل در دو گروه مزاجی تفاوت معنادار داشت اما بر حسب اطلاعات ضریب گرسیون تنها برای برون گرایی معنادار بود و با افزایش گرمای مزاجی میزان برون گرایی بیشتر می‌شد (20).
باتوجه میزان ضریب تأثیر عزت نفس در موفقیت افراد، که عموماً سنجش آن می‌تواند برای پیش بینی میزان موفقیت آنها مؤثر باشد، ارتباطش با مزاج به عنوان نقطه عطف در تجویزات و پرهیزات طب ایرانی می‌تواند حائز اهمیت باشد.
اهمیت عزت نفس در میان افراد به خصوص جوانان و از طرفی تاثیری که مزاج بر عوامل سلامت روان ممکن است بگذارد می‌تواند زمینه ساز پژوهش‌هایی مفید در این علوم باشد و همچنین ارتباط عزت نفس با متغیرهای پیرامون در حوزه‌های متفاوت با علوم کاربردی می‌تواند قدرت تشخیص و تحلیل نقاط ضعف و قوت افراد را افزایش دهد. علاوه بر آن، پژوهشی با عنوان بررسی و مقایسه عزت نفس گروه‌های مزاجی مختلف یافت نشد.
لذا بر آن شدیم تا پژوهشی با عنوان بررسی و مقایسه عزت نفس در دانشجویان مرد جوان غیر ورزشکار با مزاج گرم و سرد تحقق یابد.
روش کار
به لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه‌ای و از نظر روش از نــوع مقطعی – تحلیلی اســت. در سال ۱۳۹۸ شروع این پژوهش آغاز گردید. این مطالعه ابتدا در شورای پژوهشی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه فردوسی مشهد و سپس در شورای پژوهشی دانشگاه و کمیته اخلاق دانشگاه فردوسی مشهد با دریافت کد اخلاق تأیید گردید. جامعه آماری شامل کلیه دانشـجویان پسر غیـر ورزشـکار شاغل به تحصیل و ساکن در خوابگاه داشجویی دانشگاه فردوسی بودند. بعد از فراخوان که در فصل پاییز سال 1398 بود، افراد علاقه مند رضایت نامه کتبی آگاهانه و در ادامه پرسشنامه‌های مد نظر را تکمیل کردند که از بین ۴۵۶ نفر، افرادی که در دامنه سنی ۱۸ الی ۲۴ سال و دارای یکی از مزاج‌های گرم و سرد بودند انتخاب شدند، که به روش تصادفی طبقه‌ای از دو طبقه گرم مزاج که دامنه نمرات مزاج آنها بین 19 تا 24 و سرد مزاج که دامنه نمرات مزاج آنها از بین 8 تا 14 بود و به صورت تصادفی از هر طبقه تعداد نمونه‌هایی که از طریق فرمول کوکران تعیین شد انتخاب شدند. با توجه به معیارهای ورود و خروج از تحقیق تعداد گروه سرد مزاج ۹۳ نفر و گروه گرم مزاج ۹۴ نفر به عنوان نمونه آماری تعیین شدند. معیار ورود به تحقیق شامل داشتن سن تقویمی ۱۸ الی ۲۴ سال بود که دانشجوی آقا، تجرد، سکونت در خواگاه، غیر ورزشکار بودن، عدم مصرف داروهای ضد افسردگی یا هر گونه داروی خاص، نداشتن اعتیاد و مصرف مواد الکلی، نداشتن سابقه بیماری‌های روانی سایر معیارهای ورود به تحقیق بود. معیار خروج از تحقیق شامل عدم رضایت به ادامه همکاری در نظر گرفته شد.
این پرسشنامه به صورت کمی نمرات سردی، گرمی، تری و خشکی را مشخص می‌کرد که بر اساس هدف پژوهشگران خروجی پرسشنامه به صورت کیفی لحاظ شد و گروه‌ها از لحاظ نمرات سردی با میانگین 21/2±34/11 و گرمی مزاجی با میانگین 09/2±34/22 به صورت کیفی در دو گروه خود قرار گرفتند. همچنین باتوجه به تعداد کم سؤالات در خصوص سنجش میزان تری و خشکی مزاج، و مشورت از متخصصین طب ایرانی صرفاً گروه‌های مورد مطالعه، به صورت کیفی در دو گروه سرد و گروه گرم مزاج قرار گرفتند. میانگین سنی نمونه‌ها ۲۳/۲ ± ۱۴/۲۳ سال بود. مزاج آزمودنی‌ها بوسیله پرسشنامه استاندارد مزاج دکتر مجاهدی و دو متخصص طب سنتی ایرانی مشخص گردید. پرسشنامه مزاج دکتر مجاهدی ماحصل پایان نامه دکترای تخصصی ایشان در زمینه طب ایرانی می‌باشد که روایی و پایایی آن انجام شده است. روایی و پایایی این پرسشنامه با ضریب کاپا ۴/۰ تا ۸۲/۰ و ضریب کرونباخ ۷۱/۰ مورد تأیید قرار گرفته است (21). جهت اندازه‌گیری میزان عزت نفس از پرسشنامه مقیاس عزت نفس روزنبرگ (1965) که شامل دو قسمت احساس رضایتمندی و خود-ارزشمندی بود، استفاده شد (22). این پرسشنامه عزت نفس کلی و ارزش شخصی را اندازه گیری می‌گیرداین مقیاس شامل 10 عبارت کلی است که میزان رضایت از زندگی و داشتم احساس خوب در مورد خود را می‌سنجد. به نظر بورت و رایت (2002) مقیاس عزت نفس روزنبرگ (SES) یکی از رایج‌ترین مقیاس‌های اندازه گیری عزت نفس بوده و مقیاس معتبری در نظر گرفته می‌شود. زیرا برای عزت نفس از مفهومب مشابه با مفهوم ارائه شده در نظریه‌های روانشناختی درباره «خود» استفاده می‌کند. این پرسشنامه ضریب همبستگی بالاتری نسبت به پرسشنامه عزت مفس کوپراسمیت (SEI) دارد و در سنجش سطوح عزت نفس روایی بالاتری دارد. مقیاس عزت نفس روزنبرگ، عزت نفس کلی و ارزش شخصی را در نظر می‌گیرد. این مقیاس شامل 10 عبارت کلی است که میزان رضایت از زندگی و داشتن احساس خوب در مورد خود را می‌سنجد. به نظر بورت و رایت (2002) مقیاس عزت نفس روزنبرگ (22) یکی از رایج‌ترین مقیاس‌های اندازه گیری عزت نفس بوده و مقیاس معتبری در نظر گرفته می‌شود زیرا برای عزت نفس از مفهومی مشابه با مفهوم ارائه شده در نظریه‌های روانشناختی درباره خود استفاده می‌کند. این مقیاس ضریب همبستگی بالاتری نسبت به پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت (4) دارد و در سنجش سطوح عزت نفس روایی بالاتری دارد. شیوه نمره گذاری پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ به گونه است که از 10 ماده تشکیل شده که در آن از آزمودنی خواسته می‌شود تا بر اساس مقیاس لیکرت چهار درجه‌ای از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف به دقت به آنها پاسخ دهد. دامنه نمرات این مقیاس از 10 تا 40 بوده که نمرات بالاتر نشان دهنده عزت نفس بالاتر است. پرسشنامه‌های تحقیق و اطلاعات دموگرافیک در اتاق خوابگاه دانشجویان توسط گروه تحقیقی در حالی که در شرایط طبیعی و بدون هر گونه اجبار بودند در همان مکان و زمان طی 2 هفته توسط دانشجویان تکمیل گردید. غیر طبیعی بودن داده‌ها توسط آزمون شاپیرویلک مشخص گردید و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به منظور بررسی تفاوت بین گروهی از آزمون یومن ویتنی در نرم افزار spss نسخه ۲۱ استفاده شد و سطح معنی داری برای انجام محاسبات 0.05 ≤ P در نظر گرفته شده است.
یافته‌ها
آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار، میانه، بیشینه و کمینه متغیرهای احساس رضایت مندی و خود ارزشمندی در دو گروه گرم و سرد مزاج در جدول ۱ و توزیع فراوانی نمونه‌ها بر حسب گرمی و سردی مزاج در جدول ۲ درج شده است. تفاوت‌های بین گروهی با آزمون ناپارامتریک یوی من ویتنی در گروه مزاج گرم و سرد در متغیر خود-ارزشمندی (۰۰۶/0P=) و متغیر احساس رضایتمندی (۰۰1/0P=) معنادار شد. به گونه‌ای که میانگین رتبه‌های نمرات در متغیر احساس رضایت مندی و متغیر خود ارزشمندی در افراد گرم مزاج بیشتر از افراد سرد مزاج مشاهده شد.
جدول 1. آمار توصیفی نمره‌های شاخص‌های عزت نفس در گروه گرم و سرد مزاج
| عزت نفس | میانگین | انحراف معیار | کمینه | بیشینه | میانگین سن |
| احساس رضایت مندی | |||||
| مزاج گرم | ۸۱/25 | 4۲/2 | 21 | ۳۱ | ۷۲/۲۲ ± ۰۵/۲ |
| مزاج سرد | 27/۱5 | 85/2 | 6 | 19 | ۰۷/۲۳ ± ۱۶/۱ |
| خود-ارزشمندی | |||||
| مزاج گرم | ۱۳/۱3 | 2۹/2 | 9 | ۱۶ | ۷۲/۲۲ ± ۰۵/۲ |
| مزاج سرد | 62/8 | 4۲/2 | 4 | 10 | ۰۷/۲۳ ± ۱۶/۱ |
جدول 2. تفاوت دو ویژگی احساس رضایتمندی و خود ارزشمندی با آزمون ناپارامتریک یوس من ویتنی در دو مزاج گرم و سرد
| عزت نفس | میانگین رتبه‌ها | آماره U | نمره Z | P |
| احساس رضایت مندی | ||||
| گروه سرد (۹۳n=) | ۲۳/۷۷ | ۷۹۴/۲ | ۳۷۵/۳- | ۰۰۱/0* |
| گروه گرم (۹۴n=) | ۲۳/۱۰۳ | |||
| خود-ارزشمندی | ||||
| گروه سرد (93n=) | ۶۰/۷۹ | ۰۱۸/۳ | ۷۴۲/۲- | ۰۰۶/0* |
| گروه گرم (94n=) | ۵۸/۱۰۰ |
بحث
طبق یافته‌های این مطالعه، نمره احساس رضایت مندی و خودارزشمندی به صورت معناداری در افراد گرم مزاج نسبت به افراد سرد مزاج بیشتر بود.
توجیه احتمالی بالابودن سطح عزت نفس در گرم‌مزاج‌ها احتمالاً به خاطر برون‌گرایی و فعال بودن این افراد باشد. چرا که فعال بودن افراد در تحقیقات انجام شده، برخی از شاخص‌های روانی را بهبود می‌بخشد (12). انسان در تعامل با دیگران، همواره با سنخ‌های شخصیتی متفاوتی مواجه می‌شود و در این مواجه همواره با بازخوردهای گوناگون روبه‌رو می‌شود. دریافت این اطلاعات به ویژه اگر در خصوص خود فرد باشد می‌تواند سبب تنظیم در جهت بهبود و ارتقاء روابط شود. بهبود و ارتقاء روابط، عاملی می‌تواند باشد که حس رضایتمندی و شایستگی را در فرد افزایش دهد. از سوی‌دیگر، اگر افراد سرد مزاج را درون‌گرا بدانیم، احتمال زیاد سطح پایینی از مهارت‌های ارتباطی (23) که به کاهش روابط اجتماعی منجر می‌شود را می‌توان از درونگرایی آنها پیش بینی کرد. این سطح احتمالی پایین روابط اجتماعی سبب کاهش بازخوردهای بیرونی می‌شود و در نهایت احتمالاً اثر نامطلوب بر حس رضایتمندی و شایستگی ماحصل آن باشد. اگر این فرایند را متأثر از برون گرایی بدانیم. چون افراد گرم مزاج برون‌گرا معرفی شده‌اند، می‌توان فرایند بیان شده را در بالا بودن عزت نفس در مزاج گرم توجیهی قابل تأمل دانست. در منابع طب سنتی ایران، از ممزوج شدن اخلاط سه ویژگی جسمانی، فیزیولوژیکی و روانشناختی منحصر برای صاحب مزاج تعریف کرده‌اند که در تشخیص مزاج از آن استفاده می‌شود (21, 24). برای مثال در بخش اَعراض نفسانی (حالات روانی)، ویژگی‌های روان شناختی را دارای مزاج معرفی کردند. بگونه ای که خشم دارای مزاج گرم است و حرارت بدن را بالا می‌برد و یا اندوه و حزن دارای مزاج سرد است که در نهایت منجر به ازدیاد خلط سودا می‌شود و سوء مزاج سرد و خشک را برای صاحب اندوه ایجاد می‌کند. همچنین شادی و فرح را موجب گرمی مزاج می‌دانند و افراد گرم مزاج را پر انرژی، فعال و برون گرا بیان کرده‌اند، طوری که احساسات خود را سریع نشان می‌دهند و تحریک‌پذیری فوق العاده ای دارند و افراد سرد مزاج را سست و کم توان و انرژی، دارای حس ضعف، کم حوصله و کند معرفی کرده‌اند (25-27). تطبیق متغیرهای روانشناختی با کیفیت‌های مزاجی می‌تواند در هر چه بهتر شدن سبک زندگی افراد کمک نماید. چرا که دانشمندان کهن این مرز و بوم بر حسب دسته بندی نمودن افراد در حوزه‌های مختلف فیزیکی، فیزیولوژیکی و روانی با ابزار مزاج، دستور العمل های منحصری با تدبیر و دانش خود در جهت حفظ سلامتی و درمان جامعه ارائه دادند که نیازمند تطبیق و توسعه مفاهیم برگرفته از طب ایرانی با طب رایج است. هر میزان معنا، مفهوم و گستره مزاج به زبان امروزی افزون گردد نقش اثرگذاری آن در جهت دهی آرا و نظرات تجویزی در حیطه پیشگیری و درمان محسوس‌تر خواهد شد و سلامت روان بخش مهمی از این تندرستی می‌باشد که هدف پژوهش مد نظر می‌باشد.
در بیشینه تجربی حوزه شاخص‌های روان شناختی و مزاج می‌توان به پژوهش صفری و همکاران (۱۳۹۷) اشاره کرد که طی آن به بررسی رابطه پنج عامل شخصیت با گرمی و سردی مزاج دختران پرداختند. آنها گزارش نمودند که پنج عامل شخصیت در دو گروه مزاجی تفاوت معنادار داشت اما بر حسب اطلاعات ضریب رگرسیونی تنها برون‌گرایی معنادار بود و با افزایش گرمای مزاجی میزان برون گرایی بیشتر نیز می‌شد (20).
در جمع بندی نهایی باید اشاره نمود که مزاج به عنوان عاملی غیر قابل انکار در حوزه تفاوت‌های فردی، می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. وجود تفاوت‌های جسمانی، فیزیولوژیکی و عملکردی متأثر از مزاج‌های متفاوت (28-31)، می‌تواند موضوعی مناسب و جذاب برای مقایسه مزاج‌ها با رویکرد طب ایرانی و ویژگی‌های روان شناختی و صفت‌های شخصیتی مرسوم در حوزه روانشناسی علمی باشد. با توجه به بدیع بودن حیطه مطالعاتی مزاج با شاخص‌های روانشناختی، انجام پژوهش‌های بیشتری در جمعیت‌های گوناگون را می‌طلبد. همچنین فعالیت بدنی مستمر و ورزش نیز حوزه‌ای است که می‌تواند در بحث تفاوت مزاج‌ها در پژوهش‌های آتی مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. یکی نقاط ضعف این پژوهش را می‌توان تعیین دو گروه با مزاج‌های منفرد و ارتباط آن با عزت نفس بیان کرد. پرسشنامه تعیین مزاج در خصوص سنجش میزان رطوبت و یبوست مزاج تنها با دو سؤال ارزیابی می‌گردید که نسبت به سنجش گرمی و سردی مزاج سؤالات تشخیصی آن کمتر بود.
نتیجه گیری
مزاج به عنوان شاخص مهمی در تقسیم بندی‌های افراد در طب سنتی ایران می‌تواند یکی از عوامل مهم مؤثر در عزت نفس افراد با دو زیر مؤلفه خود ارزشمندی و رضایت مندی باشد. بگونه ای که در افراد گرم مزاج به صورت معنی دار میزان خود ارزشمندی و رضایت مندی نسبت به افراد سرد مزاج بیشتر بود و به صورت کلی شاخص عزت نفس به عنوان یکی متغیرهای علوم روانشناسی در افراد گرم مزاج بالاتر بود.
تشکر و قدردانی
این پژوهش مستخرج از طرح پژوهشی مصوب در دانشگاه فردوسی مشهد با کد اخلاق IR.UM.REC.1399.073 می‌باشد که از تمامی افرادی که جهت به پایان رساندنان ما را یاری کردند تشکر می‌نماییم.
طبق یافته‌های این مطالعه، نمره احساس رضایت مندی و خودارزشمندی به صورت معناداری در افراد گرم مزاج نسبت به افراد سرد مزاج بیشتر بود.
توجیه احتمالی بالابودن سطح عزت نفس در گرم‌مزاج‌ها احتمالاً به خاطر برون‌گرایی و فعال بودن این افراد باشد. چرا که فعال بودن افراد در تحقیقات انجام شده، برخی از شاخص‌های روانی را بهبود می‌بخشد (12). انسان در تعامل با دیگران، همواره با سنخ‌های شخصیتی متفاوتی مواجه می‌شود و در این مواجه همواره با بازخوردهای گوناگون روبه‌رو می‌شود. دریافت این اطلاعات به ویژه اگر در خصوص خود فرد باشد می‌تواند سبب تنظیم در جهت بهبود و ارتقاء روابط شود. بهبود و ارتقاء روابط، عاملی می‌تواند باشد که حس رضایتمندی و شایستگی را در فرد افزایش دهد. از سوی‌دیگر، اگر افراد سرد مزاج را درون‌گرا بدانیم، احتمال زیاد سطح پایینی از مهارت‌های ارتباطی (23) که به کاهش روابط اجتماعی منجر می‌شود را می‌توان از درونگرایی آنها پیش بینی کرد. این سطح احتمالی پایین روابط اجتماعی سبب کاهش بازخوردهای بیرونی می‌شود و در نهایت احتمالاً اثر نامطلوب بر حس رضایتمندی و شایستگی ماحصل آن باشد. اگر این فرایند را متأثر از برون گرایی بدانیم. چون افراد گرم مزاج برون‌گرا معرفی شده‌اند، می‌توان فرایند بیان شده را در بالا بودن عزت نفس در مزاج گرم توجیهی قابل تأمل دانست. در منابع طب سنتی ایران، از ممزوج شدن اخلاط سه ویژگی جسمانی، فیزیولوژیکی و روانشناختی منحصر برای صاحب مزاج تعریف کرده‌اند که در تشخیص مزاج از آن استفاده می‌شود (21, 24). برای مثال در بخش اَعراض نفسانی (حالات روانی)، ویژگی‌های روان شناختی را دارای مزاج معرفی کردند. بگونه ای که خشم دارای مزاج گرم است و حرارت بدن را بالا می‌برد و یا اندوه و حزن دارای مزاج سرد است که در نهایت منجر به ازدیاد خلط سودا می‌شود و سوء مزاج سرد و خشک را برای صاحب اندوه ایجاد می‌کند. همچنین شادی و فرح را موجب گرمی مزاج می‌دانند و افراد گرم مزاج را پر انرژی، فعال و برون گرا بیان کرده‌اند، طوری که احساسات خود را سریع نشان می‌دهند و تحریک‌پذیری فوق العاده ای دارند و افراد سرد مزاج را سست و کم توان و انرژی، دارای حس ضعف، کم حوصله و کند معرفی کرده‌اند (25-27). تطبیق متغیرهای روانشناختی با کیفیت‌های مزاجی می‌تواند در هر چه بهتر شدن سبک زندگی افراد کمک نماید. چرا که دانشمندان کهن این مرز و بوم بر حسب دسته بندی نمودن افراد در حوزه‌های مختلف فیزیکی، فیزیولوژیکی و روانی با ابزار مزاج، دستور العمل های منحصری با تدبیر و دانش خود در جهت حفظ سلامتی و درمان جامعه ارائه دادند که نیازمند تطبیق و توسعه مفاهیم برگرفته از طب ایرانی با طب رایج است. هر میزان معنا، مفهوم و گستره مزاج به زبان امروزی افزون گردد نقش اثرگذاری آن در جهت دهی آرا و نظرات تجویزی در حیطه پیشگیری و درمان محسوس‌تر خواهد شد و سلامت روان بخش مهمی از این تندرستی می‌باشد که هدف پژوهش مد نظر می‌باشد.
در بیشینه تجربی حوزه شاخص‌های روان شناختی و مزاج می‌توان به پژوهش صفری و همکاران (۱۳۹۷) اشاره کرد که طی آن به بررسی رابطه پنج عامل شخصیت با گرمی و سردی مزاج دختران پرداختند. آنها گزارش نمودند که پنج عامل شخصیت در دو گروه مزاجی تفاوت معنادار داشت اما بر حسب اطلاعات ضریب رگرسیونی تنها برون‌گرایی معنادار بود و با افزایش گرمای مزاجی میزان برون گرایی بیشتر نیز می‌شد (20).
در جمع بندی نهایی باید اشاره نمود که مزاج به عنوان عاملی غیر قابل انکار در حوزه تفاوت‌های فردی، می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. وجود تفاوت‌های جسمانی، فیزیولوژیکی و عملکردی متأثر از مزاج‌های متفاوت (28-31)، می‌تواند موضوعی مناسب و جذاب برای مقایسه مزاج‌ها با رویکرد طب ایرانی و ویژگی‌های روان شناختی و صفت‌های شخصیتی مرسوم در حوزه روانشناسی علمی باشد. با توجه به بدیع بودن حیطه مطالعاتی مزاج با شاخص‌های روانشناختی، انجام پژوهش‌های بیشتری در جمعیت‌های گوناگون را می‌طلبد. همچنین فعالیت بدنی مستمر و ورزش نیز حوزه‌ای است که می‌تواند در بحث تفاوت مزاج‌ها در پژوهش‌های آتی مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. یکی نقاط ضعف این پژوهش را می‌توان تعیین دو گروه با مزاج‌های منفرد و ارتباط آن با عزت نفس بیان کرد. پرسشنامه تعیین مزاج در خصوص سنجش میزان رطوبت و یبوست مزاج تنها با دو سؤال ارزیابی می‌گردید که نسبت به سنجش گرمی و سردی مزاج سؤالات تشخیصی آن کمتر بود.
نتیجه گیری
مزاج به عنوان شاخص مهمی در تقسیم بندی‌های افراد در طب سنتی ایران می‌تواند یکی از عوامل مهم مؤثر در عزت نفس افراد با دو زیر مؤلفه خود ارزشمندی و رضایت مندی باشد. بگونه ای که در افراد گرم مزاج به صورت معنی دار میزان خود ارزشمندی و رضایت مندی نسبت به افراد سرد مزاج بیشتر بود و به صورت کلی شاخص عزت نفس به عنوان یکی متغیرهای علوم روانشناسی در افراد گرم مزاج بالاتر بود.
تشکر و قدردانی
این پژوهش مستخرج از طرح پژوهشی مصوب در دانشگاه فردوسی مشهد با کد اخلاق IR.UM.REC.1399.073 می‌باشد که از تمامی افرادی که جهت به پایان رساندنان ما را یاری کردند تشکر می‌نماییم.
References
1. Keshavarz Afshar HZ, Hodhodi T. "The Role of Self-Esteem, Parenting Styles and Family Cohesion and Flexibility in Predicting Fmale Students' Depression.". J School Psychol. 2019;8(1):149-172.
2. Harris MA, Orth U. The link between self-esteem and social relationships: A meta-analysis of longitudinal studies. J Pers Soc Psychol. 2020;119(6):1459-1477. doi: 10.1037/pspp0000265 pmid: 31556680
3. Moosivand M, Bagian M. The role of perception of gender inequality, self-discipline and social responsibility in predicting academic achievement of female students in Tehran universities. Soc Psychol Res. 2020;10(39):141-162. doi: 10.22034/spr.2020.234479.1497
4. Guillén Montañez F. "Influencia de un programa de atención en la autoestima, en Villa María del Triunfo2018.
5. Vinni-Laakso J, Guo J, Juuti K, Loukomies A, Lavonen J, Salmela-Aro K. The Relations of Science Task Values, Self-Concept of Ability, and STEM Aspirations Among Finnish Students From First to Second Grade. Front Psychol. 2019;10:1449. doi: 10.3389/fpsyg.2019.01449 pmid: 31312153
6. Karagozoglu S, Kahve E, Koc O, Adamisoglu D. Self esteem and assertiveness of final year Turkish university students. Nurse Educ Today. 2008;28(5):641-649. doi: 10.1016/j.nedt.2007.09.010 pmid: 17964696
7. Mohammadi-nezhad M, Nordentoft M, Sadeghpour B, Stelter R. Validation of the Physical Self-Perception Profile (PSPP) in a Sample of Depressed Danish Psychiatric Patients: Applying Factor Analyses. Iran J Health Physic Activ (IJHPA). 2011;2(1):34-45.
8. Barutcu Yildirim F, Demir A. Self-Handicapping Among University Students: The Role of Procrastination, Test Anxiety, Self-Esteem, and Self-Compassion. Psychol Rep. 2020;123(3):825-843. doi: 10.1177/0033294118825099 pmid: 30665332
9. Ma TL, Bell K, Dong T, Durning SJ, Soh M. Military Medical Students' Coping With Stress to Maintain Well-being. Mil Med. 2023;188(Suppl 2):26-34. doi: 10.1093/milmed/usac292 pmid: 37201497
10. Maliki BM, H., Seyed Amiri M, Zamani Thani SH. Investigating the Relationship between Self-Esteem and Motivation for Progress in Successful and Unsuccessful Athletes of West Azerbaijan Province. J Res Rehabilit Sci. 2011;7(1).
11. Zaki MA. Quality of life and its relationship with self-esteem among male and female students of Isfahan University. master thesis. University of Isfahan.2007.
12. Ozrudi M, Forghani B, Abbasi Matmask E. "A Survey of Self-esteem among Successful and Unsuccessful Student Athletes and this relationship by Achievement Motivation.". Asia Exercise Sport Sci J. 2019;3(1):1-7.
13. Koozeh Chian H, Nowruz Seyed Hosseini R, Moradi H. Comparison of self-esteem and life satisfaction of athlete and non-athlete students of Tarbiat Modares University. Winter 2012 Sport Manage Stud. 2012;4(16):1-242.
14. Ozrudi M, Forghani B, Abbasi Matmask E. "A Survey of Self-esteem among Successful and Unsuccessful Student Athletes and this relationship by Achievement Motivation.". Asia Exercise Sport Sci J. 2019:1-7.
15. Azimpour A, Nemati Habil F, Hadianfard H. "Predicting the university student's Aggression according to Intelligence, Temperament and Attachment.". Quarter Soc Psychol Res. 2020;10(37):65-86.
16. Harrington EM, Trevino SD, Lopez S, Giuliani NR. Emotion regulation in early childhood: Implications for socioemotional and academic components of school readiness. Emotion. 2020;20(1):48-53. doi: 10.1037/emo0000667 pmid: 31961177
17. Naseri M. "Traditional Iranian Medicine and its development using the WHO guidelines,". Daneshvar Med J. 2009;52:5-71.
18. Ibn S. "The canon of medicine." Sharafkandi A, trans), [in Persian] Tehran 712010.
19. Shirkhodai M, Khalili Palandi F. Explaining the role of temperaments in customers' impulse buying behavior. New Market Res. 2019;10(3):41-56. doi: 10.22108/nmrj.2020.122052.2059
20. Safari MA, Koushkie Jahromi M, Zar AS, Khormai F. Relationship between hot and cold mizaj and Big-Five factor structure in Young girls. JIITM. 2017;8(2):147-154.
21. Mojahedi M, Naseri M, Majdzadeh R, Keshavarz M, Ebadini M, Nazem E, et al. Reliability and Validity Assessment of Mizaj Questionnaire: A Novel Self-report Scale in Iranian Traditional Medicine. Iran Red Crescent Med J. 2014;16(3):e15924. doi: 10.5812/ircmj.15924 pmid: 24829785
22. Rosenberg M. Society and the adolescent selfimage. Princeton, NJ: Princeton University Press.1965.
23. Banaee E, Pouladi S, Bahreini M, R. T. Relationship between temperament and communication skills of nursing and midwifery student of Bushehr University. JIITM. 2019;9(4):297-307.
24. Jorjani H, ZakhireyeKharazmshahi SI. Publication of Academy of Medical Sciences, correction: doctor Mohamad Reza Mohareri, Book III2003. 107-110 p.
25. Khosravi M. Traditional medicine Sinai. Tehran: Mohammad Publication.1997.
26. Azizi M. "Higher Education in Iran: Evolution and Challenges." Handbook of Contemporary Islam and Muslim Lives. Cham: Springer International Publishing2021. 395-417 p.
27. Jorjani A. Remember Kharazmshahi. Tehran: Academy of Medical Sciences, Iran.2001.
28. Vahedi S, Rahati M, Attarzadeh Hoseini SR, Fathei M. Study of physiological indices in non-athletic men with different temperaments. JIITM. 2018;9(3):263-276.
29. Attarzade Hoseyni R, Vahedi S, Rahati M, Fathi M. Investigating the role of temperaments in aerobic power of non-athlete. JIITM. 2018;9(1):63-71.
30. Rahati M, Vahedi S, Attarzadeh Hosseini S, Fathi M. Comparison of some of the performance indicators of physical fitness in warm and cold temperament men. JIITM. 2018;9(2):143-150.
31. Rahati M, Fathei M, Attarzadeh hoseini R. Investigating the effect of temperament on the indices of muscle damage after acute resistance exercise in non-athletic men. CMJA. 2018;8(3):2364-2373.
2. Harris MA, Orth U. The link between self-esteem and social relationships: A meta-analysis of longitudinal studies. J Pers Soc Psychol. 2020;119(6):1459-1477. doi: 10.1037/pspp0000265 pmid: 31556680
3. Moosivand M, Bagian M. The role of perception of gender inequality, self-discipline and social responsibility in predicting academic achievement of female students in Tehran universities. Soc Psychol Res. 2020;10(39):141-162. doi: 10.22034/spr.2020.234479.1497
4. Guillén Montañez F. "Influencia de un programa de atención en la autoestima, en Villa María del Triunfo2018.
5. Vinni-Laakso J, Guo J, Juuti K, Loukomies A, Lavonen J, Salmela-Aro K. The Relations of Science Task Values, Self-Concept of Ability, and STEM Aspirations Among Finnish Students From First to Second Grade. Front Psychol. 2019;10:1449. doi: 10.3389/fpsyg.2019.01449 pmid: 31312153
6. Karagozoglu S, Kahve E, Koc O, Adamisoglu D. Self esteem and assertiveness of final year Turkish university students. Nurse Educ Today. 2008;28(5):641-649. doi: 10.1016/j.nedt.2007.09.010 pmid: 17964696
7. Mohammadi-nezhad M, Nordentoft M, Sadeghpour B, Stelter R. Validation of the Physical Self-Perception Profile (PSPP) in a Sample of Depressed Danish Psychiatric Patients: Applying Factor Analyses. Iran J Health Physic Activ (IJHPA). 2011;2(1):34-45.
8. Barutcu Yildirim F, Demir A. Self-Handicapping Among University Students: The Role of Procrastination, Test Anxiety, Self-Esteem, and Self-Compassion. Psychol Rep. 2020;123(3):825-843. doi: 10.1177/0033294118825099 pmid: 30665332
9. Ma TL, Bell K, Dong T, Durning SJ, Soh M. Military Medical Students' Coping With Stress to Maintain Well-being. Mil Med. 2023;188(Suppl 2):26-34. doi: 10.1093/milmed/usac292 pmid: 37201497
10. Maliki BM, H., Seyed Amiri M, Zamani Thani SH. Investigating the Relationship between Self-Esteem and Motivation for Progress in Successful and Unsuccessful Athletes of West Azerbaijan Province. J Res Rehabilit Sci. 2011;7(1).
11. Zaki MA. Quality of life and its relationship with self-esteem among male and female students of Isfahan University. master thesis. University of Isfahan.2007.
12. Ozrudi M, Forghani B, Abbasi Matmask E. "A Survey of Self-esteem among Successful and Unsuccessful Student Athletes and this relationship by Achievement Motivation.". Asia Exercise Sport Sci J. 2019;3(1):1-7.
13. Koozeh Chian H, Nowruz Seyed Hosseini R, Moradi H. Comparison of self-esteem and life satisfaction of athlete and non-athlete students of Tarbiat Modares University. Winter 2012 Sport Manage Stud. 2012;4(16):1-242.
14. Ozrudi M, Forghani B, Abbasi Matmask E. "A Survey of Self-esteem among Successful and Unsuccessful Student Athletes and this relationship by Achievement Motivation.". Asia Exercise Sport Sci J. 2019:1-7.
15. Azimpour A, Nemati Habil F, Hadianfard H. "Predicting the university student's Aggression according to Intelligence, Temperament and Attachment.". Quarter Soc Psychol Res. 2020;10(37):65-86.
16. Harrington EM, Trevino SD, Lopez S, Giuliani NR. Emotion regulation in early childhood: Implications for socioemotional and academic components of school readiness. Emotion. 2020;20(1):48-53. doi: 10.1037/emo0000667 pmid: 31961177
17. Naseri M. "Traditional Iranian Medicine and its development using the WHO guidelines,". Daneshvar Med J. 2009;52:5-71.
18. Ibn S. "The canon of medicine." Sharafkandi A, trans), [in Persian] Tehran 712010.
19. Shirkhodai M, Khalili Palandi F. Explaining the role of temperaments in customers' impulse buying behavior. New Market Res. 2019;10(3):41-56. doi: 10.22108/nmrj.2020.122052.2059
20. Safari MA, Koushkie Jahromi M, Zar AS, Khormai F. Relationship between hot and cold mizaj and Big-Five factor structure in Young girls. JIITM. 2017;8(2):147-154.
21. Mojahedi M, Naseri M, Majdzadeh R, Keshavarz M, Ebadini M, Nazem E, et al. Reliability and Validity Assessment of Mizaj Questionnaire: A Novel Self-report Scale in Iranian Traditional Medicine. Iran Red Crescent Med J. 2014;16(3):e15924. doi: 10.5812/ircmj.15924 pmid: 24829785
22. Rosenberg M. Society and the adolescent selfimage. Princeton, NJ: Princeton University Press.1965.
23. Banaee E, Pouladi S, Bahreini M, R. T. Relationship between temperament and communication skills of nursing and midwifery student of Bushehr University. JIITM. 2019;9(4):297-307.
24. Jorjani H, ZakhireyeKharazmshahi SI. Publication of Academy of Medical Sciences, correction: doctor Mohamad Reza Mohareri, Book III2003. 107-110 p.
25. Khosravi M. Traditional medicine Sinai. Tehran: Mohammad Publication.1997.
26. Azizi M. "Higher Education in Iran: Evolution and Challenges." Handbook of Contemporary Islam and Muslim Lives. Cham: Springer International Publishing2021. 395-417 p.
27. Jorjani A. Remember Kharazmshahi. Tehran: Academy of Medical Sciences, Iran.2001.
28. Vahedi S, Rahati M, Attarzadeh Hoseini SR, Fathei M. Study of physiological indices in non-athletic men with different temperaments. JIITM. 2018;9(3):263-276.
29. Attarzade Hoseyni R, Vahedi S, Rahati M, Fathi M. Investigating the role of temperaments in aerobic power of non-athlete. JIITM. 2018;9(1):63-71.
30. Rahati M, Vahedi S, Attarzadeh Hosseini S, Fathi M. Comparison of some of the performance indicators of physical fitness in warm and cold temperament men. JIITM. 2018;9(2):143-150.
31. Rahati M, Fathei M, Attarzadeh hoseini R. Investigating the effect of temperament on the indices of muscle damage after acute resistance exercise in non-athletic men. CMJA. 2018;8(3):2364-2373.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله طب مکمل
اراک، سردشت، میدان بسیج، مجتمع دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی اراک، بال آبی، دفتر مجله طب مکمل
تلفن دفتر نشریه: 08634173524
ایمیل: journalcmjaarakmu.ac.ir
