آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 14، شماره 3 - ( 9-1403 )
جلد 14 شماره 3 صفحات 26-21 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mobaraki N, Amani F, Najafi E, Gamisi J. Comparison of the Effect of Coffee and Chewing Gum on the Return of Gastrointestinal Motility in Patients Undergoing Cesarean Section. cmja 2024; 14 (3) :21-26
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-1001-fa.html
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-1001-fa.html
مبارکی نوشین، امانی فیروز، نجفی الهام، قمیصی ژینوس. مقایسه تاثیر قهوه و جویدن آدامس بر برگشت حرکات دودی دستگاه گوارش در بیماران تحت جراحی سزارین. فصلنامه طب مکمل. 1403; 14 (3) :21-26
نوشین مبارکی1 
، فیروز امانی2 ، الهام نجفی3 ، ژینوس قمیصی*4 
، فیروز امانی2 ، الهام نجفی3 ، ژینوس قمیصی*4
1- استادیار،گروه زنان و زایمان بیمارستان علوی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران
2- دانشیار، مرکز توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان علوی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران
3- مربی، گروه بهداشت، بیمارستان علوی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران
4- مربی، گروه زنان و زایمان بیمارستان علوی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران ،gamissijinous@gmail.com
2- دانشیار، مرکز توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان علوی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران
3- مربی، گروه بهداشت، بیمارستان علوی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران
4- مربی، گروه زنان و زایمان بیمارستان علوی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، اردبیل، ایران ،
متن کامل [PDF 948 kb]
(274 دریافت)
| چکیده (HTML) (663 مشاهده)
بعد از گرفتن مجوز کتبی از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و ثبت آن در کمیته اخلاق زیستی دانشگاه با کد IR.ARUMS.
جدول 1: مقایسه متغیرهای دموگرافیک بین سه گروه
متن کامل: (275 مشاهده)
ﻣﻘﺪﻣﻪ
میزان سزارین در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای در حال توسعه در حال افزایش است. در سراسر جهان نرخ سزارین رشد چند برابری طی سال‌های اخیر داشته است (1). سزارین یک عمل جراحی معمول زنان با حداقل عارضه در سال‌های اخیر است. عوارض بعد از جراحی یکی از جنبه‌های دشوار و مختل‌کننده درمان جراحی در بیماران به شمار می‌رود که هزینه درمانی بعد عمل را به شدت افزایش می‌دهد. غالبا، عوارض بعد از عمل بر نتایج عملکردی عمل جراحی تاثیر دارد. در برخی موارد بهبودی بیمار هرگز به سطح عملکرد قبل از عمل برنمی‌گردد. عوارض بعد از عمل باعث افزایش طول مدت اقامت در بیمارستان می‌شود. با این حال، تشخیص اولیه و درمان، اغلب مانع از پیشرفت مشکلات بیشتر خواهد شد. از جمله عوارض معدی روده‌ای، می‌توان ایلئوس و چسبندگی روده و انسداد زودهنگام روده بعد از عمل، سندرم کمپارتمان شکمی حاد، خونریزی معدی روده‌ای بعد از عمل، فیستول رترو واژینال، اسهال وابسته به آنتی‌بیوتیک و تهوع بعد از عمل را نام برد (2). عوارض شامل تعادل نداشتن مایعات و الکترولیت‌ها، ایمنی بدن، پنومونی، ترومبوآمبولی وریدی و بهبود ضعیف زخم است (3).
درد یکی از عوارض اصلی سزارین است که معمولا به دلیل تاخیر در عبور گاز شکم بعد از عمل سزارین، شدت درد بیشتر می‌شود؛ بنابراین، برای کنترل درد زنان بعد از عمل سزارین، مدیریت زمان عبور از اولین گاز روده و کارکرد روده دو عامل اصلی تعیین‌کننده راحتی بیمار بعد از عمل هستند. تغییرات سیستم عصبی اتونومیک که باعث کاهش حرکات روده بعد از عمل می‌شود، بیشتر در جراحی سزارین مشاهده می‌شود. اختلال عملکرد دستگاه گوارش باعث تجمع گاز و ترشحات در روده می‌شود که منجر به حالت تهوع، استفراغ، تحریک شکم، درد و ایلئوس می‌شود (4). بیماران پس از بازگشت عملکرد روده که با سمع صداهای روده‌ای و دفع گاز و مدفوع مشخص می‌شود، مجاز به شروع تغذیه خوراکی هستند. تاخیر طولانی‌مدت در شروع تغذیه خوراکی بعد از عمل جراحی منجر به افزایش شکستگی سلول، کاهش بهبود زخم و افزایش مدت بستری در بیمارستان می‌شود. هرقدر مدت زمان ایلئوس بعد از عمل کاهش یابد، نه تنها هزینه مراقبت از بیمار کاهش می‌یابد، بلکه راحتی بیمار و رضایت بعد از عمل را نیز به همراه دارد (3). اگرچه تحرک زودرس و دریافت خوراکی زودتر باعث کاهش این مشکلات می‌شود، اما تاکنون عامل و روشی که به خوبی تحمل شده و بی‌ضرر باشد، یافته نشده است.
ایلئوس بعد از عمل، اختلال موقت در حرکات معدی روده‌ای است و معمولا پس از جراحی‌ها رخ می‌دهد (4). از عوامل موثر می‌توان به آماده‌سازی مکانیکی قبل از عمل روده، دستکاری روده‌ها هنگام عمل، ترومای جراحی، اضافه‌بار مایعات، نوع بیهوشی، نوع بی‌دردی، شاخص توده بدنی، سن، جنس و قومیت اشاره کرد (3). ایلئوس بعد از اعمال جراحی، بیماران را در معرض خطر‌ها و عوارض نگران‌کننده‌ای قرار می‌دهد. این حالت با علایمی از قبیل درد شکمی، نفخ، نبود صداهای شکمی و دفع تاخیری مشخص می‌شود و می‌تواند به تهوع و استفراغ منجر شود و باعث کاهش تحرک، تاخیر در شروع تغذیه دهانی و در نهایت طولانی شدن اقامت در بیمارستان و افزایش هزینه‌های سیستم مراقبت سلامت شود. ایلئوس بعد از عمل بیشتر مواقع معده و کولون را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پس از اعمال جراحی، حرکت روده کوچک در طول چندین ساعت، حرکت معده در طول 24 تا 48 ساعت و حرکت کولون در طول 48 تا 72 ساعت برمی‌گردد (1). تغذیه کاذب بر طبق تحقیقات باعث تحریک حرکات روده در انسان می‌شود (5) و از طریق تحریک رفلکس‌های روده‌ای میزان بروز ایلئوس را کاهش می‌دهد (6).
جویدن آدامس نوعی تغذیه کاذب است که حرکات معدی روده‌ای را بعد از جراحی باز شکمی تحریک کرده و به برگشت عملکرد طبیعی روده کمک می‌کند (7). مکانیسم فیزیولوژیکی که از طریق آن جویدن آدامس باعث افزایش حرکات دودی روده می‌شود شامل تحریک مستقیم سیستم عصبی واگ است که منجر به افزایش سطوح هورمو‌ن‌های عصبی هومورال معده، روده کوچک و کولون می‌شود. با توجه به تاثیر آدامس بر حرکات معده - روده، می‌توان استفاده از آن را روشی بی‌خطر و مقرون به صرفه جهت تحریک مسیر روده و معده در نظر داشت. همچنین نتایج به‌دست‌آمده از کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهد که مصرف قهوه بعد از جراحی باز شکم روشی ساده و ارزان و قابل تحمل بر ایلئوس در بیماران زنان و زایمان است (8). تاثیر قهوه بر ایلئوس بعد از جراحی را به اثر آن بر افزایش تحرک روده و تسریع تحمل غذای جامد نسبت می‌دهند. کافئین موجود در قهوه باعث افزایش فشار خون، سطح کاتکول‌آمین پلاسما، فعالیت رنین پلاسما، سطح اسیدهای چرب بدون سرم، تولید ادرار و ترشح اسید معده می‌شود. کافئین متیل گزانتین است که اثر بیولوژیکی اصلی آن آنتاگونیست گیرنده آدنوزین است (9). این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر قهوه و جویدن آدامس بر روی برگشت حرکات دودی دستگاه گوارش در بیماران تحت سزارین در بیمارستان علوی اردبیل انجام شد.
روش ﮐﺎر
این پژوهش نیمه‌تجربی بر روی زنان نخست‌زای که در بیمارستان علوی سزارین شده و به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. روش نمونه‌گیری بدون صورت بود که زنان مورد مطالعه با انتخاب یکی از سه رنگ کارت آبی، قرمز و سبز از داخل یک فضای بسته و تحویل آن به پژوهشگر در گروه مربوطه توزیع می‌شدند. این فرایند تا انتخاب 50 نفر در هر گروه ادامه داشت. نمونه‌گیری و انجام مطالعه و ثبت اطلاعات را پژوهشگر که یک متخصص مامایی ماهر بود، انجام داد. تعداد نمونه بر اساس مطالعه پایلوت (جهت به دست آوردن میانگین و انحراف معیار جمعیت مورد پژوهش) و فرمول آماری 150 نفر برآورد شد که در سه گروه 50 نفری تقسیم شدند. در این مطالعه زنان نخست‌زا با سن بین 35 - 18 سال، شاخص توده بدنی در محدوده طبیعی، سن حاملگی بین ۴۲ - ۳۷ هفته کامل، سزارین انتخابی، استفاده نکردن از داروی خاص و نداشتن سابقه بیماری‌های مزمن سیستمیک، دیابت، قلبی، کلیوی، ریوی، گوارشی و همچنین زنان دارای زایمان زودرس، حاملگی‌های متعدد، پارگی زودرس غشاها، سزارین اورژانس (به دلیل مشکلات جفت، کوریوآمونیونیت، دیسترس جنینی، ناهنجاری جفت، خونریزی و غیره)، درجه حرارت بدن بالای 38 درجه، کم‌خونی شدید، سابقه جراحی شکم به غیر از سزارین، و بدون واکنش آلرژیک به مواد مورد استفاده که تمایل به شرکت در مطالعه داشتند، بعد از کسب رضایت آگاهانه وارد مطالعه شدند.
میزان سزارین در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای در حال توسعه در حال افزایش است. در سراسر جهان نرخ سزارین رشد چند برابری طی سال‌های اخیر داشته است (1). سزارین یک عمل جراحی معمول زنان با حداقل عارضه در سال‌های اخیر است. عوارض بعد از جراحی یکی از جنبه‌های دشوار و مختل‌کننده درمان جراحی در بیماران به شمار می‌رود که هزینه درمانی بعد عمل را به شدت افزایش می‌دهد. غالبا، عوارض بعد از عمل بر نتایج عملکردی عمل جراحی تاثیر دارد. در برخی موارد بهبودی بیمار هرگز به سطح عملکرد قبل از عمل برنمی‌گردد. عوارض بعد از عمل باعث افزایش طول مدت اقامت در بیمارستان می‌شود. با این حال، تشخیص اولیه و درمان، اغلب مانع از پیشرفت مشکلات بیشتر خواهد شد. از جمله عوارض معدی روده‌ای، می‌توان ایلئوس و چسبندگی روده و انسداد زودهنگام روده بعد از عمل، سندرم کمپارتمان شکمی حاد، خونریزی معدی روده‌ای بعد از عمل، فیستول رترو واژینال، اسهال وابسته به آنتی‌بیوتیک و تهوع بعد از عمل را نام برد (2). عوارض شامل تعادل نداشتن مایعات و الکترولیت‌ها، ایمنی بدن، پنومونی، ترومبوآمبولی وریدی و بهبود ضعیف زخم است (3).
درد یکی از عوارض اصلی سزارین است که معمولا به دلیل تاخیر در عبور گاز شکم بعد از عمل سزارین، شدت درد بیشتر می‌شود؛ بنابراین، برای کنترل درد زنان بعد از عمل سزارین، مدیریت زمان عبور از اولین گاز روده و کارکرد روده دو عامل اصلی تعیین‌کننده راحتی بیمار بعد از عمل هستند. تغییرات سیستم عصبی اتونومیک که باعث کاهش حرکات روده بعد از عمل می‌شود، بیشتر در جراحی سزارین مشاهده می‌شود. اختلال عملکرد دستگاه گوارش باعث تجمع گاز و ترشحات در روده می‌شود که منجر به حالت تهوع، استفراغ، تحریک شکم، درد و ایلئوس می‌شود (4). بیماران پس از بازگشت عملکرد روده که با سمع صداهای روده‌ای و دفع گاز و مدفوع مشخص می‌شود، مجاز به شروع تغذیه خوراکی هستند. تاخیر طولانی‌مدت در شروع تغذیه خوراکی بعد از عمل جراحی منجر به افزایش شکستگی سلول، کاهش بهبود زخم و افزایش مدت بستری در بیمارستان می‌شود. هرقدر مدت زمان ایلئوس بعد از عمل کاهش یابد، نه تنها هزینه مراقبت از بیمار کاهش می‌یابد، بلکه راحتی بیمار و رضایت بعد از عمل را نیز به همراه دارد (3). اگرچه تحرک زودرس و دریافت خوراکی زودتر باعث کاهش این مشکلات می‌شود، اما تاکنون عامل و روشی که به خوبی تحمل شده و بی‌ضرر باشد، یافته نشده است.
ایلئوس بعد از عمل، اختلال موقت در حرکات معدی روده‌ای است و معمولا پس از جراحی‌ها رخ می‌دهد (4). از عوامل موثر می‌توان به آماده‌سازی مکانیکی قبل از عمل روده، دستکاری روده‌ها هنگام عمل، ترومای جراحی، اضافه‌بار مایعات، نوع بیهوشی، نوع بی‌دردی، شاخص توده بدنی، سن، جنس و قومیت اشاره کرد (3). ایلئوس بعد از اعمال جراحی، بیماران را در معرض خطر‌ها و عوارض نگران‌کننده‌ای قرار می‌دهد. این حالت با علایمی از قبیل درد شکمی، نفخ، نبود صداهای شکمی و دفع تاخیری مشخص می‌شود و می‌تواند به تهوع و استفراغ منجر شود و باعث کاهش تحرک، تاخیر در شروع تغذیه دهانی و در نهایت طولانی شدن اقامت در بیمارستان و افزایش هزینه‌های سیستم مراقبت سلامت شود. ایلئوس بعد از عمل بیشتر مواقع معده و کولون را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پس از اعمال جراحی، حرکت روده کوچک در طول چندین ساعت، حرکت معده در طول 24 تا 48 ساعت و حرکت کولون در طول 48 تا 72 ساعت برمی‌گردد (1). تغذیه کاذب بر طبق تحقیقات باعث تحریک حرکات روده در انسان می‌شود (5) و از طریق تحریک رفلکس‌های روده‌ای میزان بروز ایلئوس را کاهش می‌دهد (6).
جویدن آدامس نوعی تغذیه کاذب است که حرکات معدی روده‌ای را بعد از جراحی باز شکمی تحریک کرده و به برگشت عملکرد طبیعی روده کمک می‌کند (7). مکانیسم فیزیولوژیکی که از طریق آن جویدن آدامس باعث افزایش حرکات دودی روده می‌شود شامل تحریک مستقیم سیستم عصبی واگ است که منجر به افزایش سطوح هورمو‌ن‌های عصبی هومورال معده، روده کوچک و کولون می‌شود. با توجه به تاثیر آدامس بر حرکات معده - روده، می‌توان استفاده از آن را روشی بی‌خطر و مقرون به صرفه جهت تحریک مسیر روده و معده در نظر داشت. همچنین نتایج به‌دست‌آمده از کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهد که مصرف قهوه بعد از جراحی باز شکم روشی ساده و ارزان و قابل تحمل بر ایلئوس در بیماران زنان و زایمان است (8). تاثیر قهوه بر ایلئوس بعد از جراحی را به اثر آن بر افزایش تحرک روده و تسریع تحمل غذای جامد نسبت می‌دهند. کافئین موجود در قهوه باعث افزایش فشار خون، سطح کاتکول‌آمین پلاسما، فعالیت رنین پلاسما، سطح اسیدهای چرب بدون سرم، تولید ادرار و ترشح اسید معده می‌شود. کافئین متیل گزانتین است که اثر بیولوژیکی اصلی آن آنتاگونیست گیرنده آدنوزین است (9). این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر قهوه و جویدن آدامس بر روی برگشت حرکات دودی دستگاه گوارش در بیماران تحت سزارین در بیمارستان علوی اردبیل انجام شد.
روش ﮐﺎر
این پژوهش نیمه‌تجربی بر روی زنان نخست‌زای که در بیمارستان علوی سزارین شده و به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. روش نمونه‌گیری بدون صورت بود که زنان مورد مطالعه با انتخاب یکی از سه رنگ کارت آبی، قرمز و سبز از داخل یک فضای بسته و تحویل آن به پژوهشگر در گروه مربوطه توزیع می‌شدند. این فرایند تا انتخاب 50 نفر در هر گروه ادامه داشت. نمونه‌گیری و انجام مطالعه و ثبت اطلاعات را پژوهشگر که یک متخصص مامایی ماهر بود، انجام داد. تعداد نمونه بر اساس مطالعه پایلوت (جهت به دست آوردن میانگین و انحراف معیار جمعیت مورد پژوهش) و فرمول آماری 150 نفر برآورد شد که در سه گروه 50 نفری تقسیم شدند. در این مطالعه زنان نخست‌زا با سن بین 35 - 18 سال، شاخص توده بدنی در محدوده طبیعی، سن حاملگی بین ۴۲ - ۳۷ هفته کامل، سزارین انتخابی، استفاده نکردن از داروی خاص و نداشتن سابقه بیماری‌های مزمن سیستمیک، دیابت، قلبی، کلیوی، ریوی، گوارشی و همچنین زنان دارای زایمان زودرس، حاملگی‌های متعدد، پارگی زودرس غشاها، سزارین اورژانس (به دلیل مشکلات جفت، کوریوآمونیونیت، دیسترس جنینی، ناهنجاری جفت، خونریزی و غیره)، درجه حرارت بدن بالای 38 درجه، کم‌خونی شدید، سابقه جراحی شکم به غیر از سزارین، و بدون واکنش آلرژیک به مواد مورد استفاده که تمایل به شرکت در مطالعه داشتند، بعد از کسب رضایت آگاهانه وارد مطالعه شدند.
بعد از گرفتن مجوز کتبی از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و ثبت آن در کمیته اخلاق زیستی دانشگاه با کد IR.ARUMS.
REC.1399.420، قهوه و آدامس سقز تهیه شد و پس از گرفتن رضایت آگاهانه از زنان واجد شرایط شرکت در پژوهش مطالعه انجام شد. به گروه زنان دارای کارت آبی، از 2 ساعت بعد از جراحی، به فواصل 3 ساعت، آدامس تا زمان اولین دفع داده شد؛ به گروه زنان دارای کارت قرمز، 100 میلی‌لیتر قهوه در فواصل 4 ساعته با شروع از ساعت دوم بعد از جراحی تا اولین دفع 3 بار در روز داده شد و به گروه کارت سبز (گروه کنترل) مراقبت‌های روتین داده شد. بی‌حسی نخاعی برای همه بیماران در این مطالعه انجام شد. برای هیچ بیماری آرامش‌بخش تزریق نشد. جراحی پس از قرار دادن سوند مثانه و دستیابی به سطح کافی بلوک آغاز شد. سزارین برای همه بیماران مورد مطالعه با همان تیم جراحی با برش استاندارد Pfannenstiel برای دسترسی به حفره شکمی با میانگین زمان عمل 30 دقیقه انجام شد. تمام زنان باردار در یک وضعیت ناشتا 8 ساعته وارد مطالعه شدند. هیچ دارویی به جز بی‌حسی نخاعی و آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه قبل از عمل تجویز نشد. از زمان ورود زنان به اتاق عمل تا زمان خروج از آن، دمای اتاق ثابت نگه داشته شد. تمام بیماران مورد بررسی (از جمله گروه کنترل) مراقبت معمول رژیم غذایی روتین و مایعات بعد از عمل دریافت کردند. سوند ادرار در 6 ساعت بعد از عمل و هنگامی که مقدار ادرار به بیش از 1000 میلی‌لیتر رسید، خارج شد. مصرف خوراکی با مقدار کمی آب در 2 ساعت بعد از عمل شروع شد. سپس، برنامه تغذیه به یک رژیم غذایی مایعات برای وعده بعدی ادامه یافت. رژیم غذایی نرم برای روز بعد از تحمل خوب رژیم غذایی مایعات برنامه‌ریزی شد. فعالیت فیزیکی روتین بعد از از بین رفتن اثرات بی‌حسی حدودا 8 ساعت بعد آغاز شد.
برای انجام مداخله از بیماران در گروه آبی، خواسته شد که 2 تکه آدامس سقز باز 3 بار در روز (با فاصله حداقل 3 ساعت، صبح، ظهر، شب) برای یک دوره 15 دقیقه‌ای از 2 ساعت بعد از عمل جراحی تا زمان دفع مدفوع بجوند. به بیماران گروه قرمز، 100 میلی‌لیتر قهوه مارک علی کافی سه بار در روز و حداقل 4 ساعت با فواصل زمانی تا زمان دفع مدفوع بعد از شروع رژیم خوراکی داده شد. به بیماران 2 گرم (1 قاشق چای‌خوری) قهوه بدون کافئین تهیه‌شده، داده شد و هیچ مکمل (شیر یا شکر) اضافه نشد. پژوهشگر اصلی طرح به همراه یک نفر از رزیدنت‌ها به طور مرتب، هر ساعت بیماران را ویزیت می‌کردند و زمان شروع اولین حرکات روده، عبور از نفخ شکم و دفع آن را یک ساعت بعد از عمل تا 6 ساعت بعد با استفاده از گوشی پزشکی در فرم‌های جمع‌آوری داده ثبت می‌کردند. بیماران گروه کنترل بعد از عمل مراقبت معمول شامل رژیم غذایی مایعات و در صورت نیاز مصرف مسکن را دریافت کردند. همچنین برای بی‌دردی در زنان هر سه گروه بنا به درخواست آن‌ها بعد از عمل، شیاف دیکلوفناک سدیم 100میلی‌گرم، حداکثر 2 دوز در 24 ساعت، تجویز شد. پس از آن، در صورت نیاز از مفنامیک‌اسید خوراکی استفاده شد. تمام موارد برای هر سه گروه شامل مصرف آنتی بیوتیک و مسکن روتین در بخش، جراحی، مراقبت و آمادگی قبل جراحی و مراقبت بعد از جراحی بین گروه‌ها مشترک بود. بیماران در گروه های مداخله معمولا 6 ساعت بعد از عمل و برگشت عادی روده به روند نرمال سابق و همچنین برگشت بیماران به رژیم غذایی معمول و گاهی تا زمان ترخیص پیگیری می‌شدند. پس از جمع‌آوری اطلاعات و کدگذاری داده‌ها، تجزیه و تحلیل داده‌ها در نرم‌افزار SPSS نسخه 21 با استفاده از روش‌های آمار توصیفی و استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس یک‌طرفه برای مقایسه متغیرهای کمی بین سه گروه آنالیز شدند. میزان p کمتر از 05/0 معنادار در نظر گرفته شد.
یافته ها
در این مطالعه میانگین سن مادران مورد مطالعه 33/6 ± 2/25 سال و دامنه سنی 32-18 سال بود، زنان در هر سه گروه مورد مطالعه از نظر سن، شاخص توده بدنی و سن بارداری همسان بودند (جدول 1). بر اساس جدول (۲)، میانگین زمان اولین دفع گاز و اولین دفع مدفوع بین سه گروه معنادار نبود. همچنین میانگین زمان اولین صدای روده در گروه قهوه با ۴/۶ ± ۳۶/۷ ساعت بیشتر از گروه آدامس با ۴۲/۳ ± ۹۸/۴ و کمتر ازگروه کنترل با ۵۴/۳ ± ۶۴/۸ ساعت بود و تفاوت معناداری آماری بین سه گروه از نظر میانگین زمان اولین صدای روده وجود داشت (۰۴۸/۰ = p).
جدول 1: مقایسه متغیرهای دموگرافیک بین سه گروه
| گروه مشخصات دمگرافیک |
آدامس | قهوه | کنترل | P* |
| سن | 2/6 ± 02/25 | 5/6 ± 03/25 | 3/6 ± 01/25 | 09/0 |
| BMI | 1/3 ± 33/30 | 4/3 ± 44/30 | 6/3 ± 52/30 | 48/0 |
| سن بارداری | 35/1 ± 75/38 | 34/1 ± 7/38 | 32/1 ± 8/38 | 71/0 |
*تحلیل واریانس یک‌طرفه
جدول ۲: مقایسه میانگین برگشت حرکات روده بین سه گروه
جدول ۲: مقایسه میانگین برگشت حرکات روده بین سه گروه
| گروه متغیرهای برگشت حرکات روده |
آدامس | قهوه | کنترل | P* |
| میانگین زمان اولین دفع گاز (ساعت) | 34/2 ± 13/2 | 2/3 ± 98/2 | 33/1 ± 99/3 | 326/0 |
| میانگین زمان اولین دفع مدفوع (ساعت) | 42/4 ± 44/22 | 12/6 ± 8/24 | 09/5 ± 9/24 | 674/0 |
| میانگین زمان اولین صدای روده (ساعت) | 42/3 ± 98/4 | 4/6 ± 36/7 | 54/3 ± 64/8 | 048/0 |
* تحلیل واریانس یک‌طرفه
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که جویدن آدامس در میانگین زمان اولین صدای روده بعد از سزارین موثر است. در مقایسه دو تایی بین گروه‌ها با استفاده از آزمون توکی از نظر زمان اولین صدای روده بعد از عمل مشخص شد که میانگین زمان اولین صدای روده در بیماران با مصرف آدامس به طور معناداری کمتر از گروه قهوه بود (۰۲۳/۰ = p) همچنین تفاوت گروه قهوه با کنترل معنادار نبود؛ ولی تفاوت بین قهوه با گروه کنترل معنادار بود (۰۳۴/۰ = p). با توجه به اینکه جویدن آدامس نوعی تغذیه کاذب است و از طریق تحریک مستقیم سیستم عصبی واگ باعث افزایش سطوح هورمو‌ن‌های عصبی هومورال معده، روده کوچک و کولون می‌شود، بهبود عملکرد روده در گروه آدامس را می‌توان به مکانیسم عمل آدامس نسبت داد (9).
محسن‌زاده و همکاران در یک کارآزمایی بالینی کاهش ایلئوس بعد از سزارین در زنان نخست‌زا را با جویدن آدامس بدون قند بررسی کردند و نشان دادند که آدامس باعث تحرک روده بعد از سزارین در زنان نخست‌زا شده است که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشت (10).
هاسلر و همکاران تاثیر قهوه بر مدت زمان ایلئوس بعد از عمل بعد از کلکتومی لاپاروسکوپی انتخابی را در یک پژوهش تصادفی آینده‌نگر بررسی کردند و نتیجه گرفتند که مصرف قهوه پس از کلکتومی بی‌خطر بوده و با تحریک کولینرژیک واگال (پاراسمپاتیک) دستگاه گوارش باعث کاهش زمان اولین عملکرد روده می‌شود. همچنین بر اساس نتایج این مطالعه، مصرف کافئین باعث کاهش طول زمان ایلئوس بعد از عمل در مقایسه با سایر گروه‌ها نشده بود که با نتایج مطالعه حاضر از نظر تاثیر مثبت آدامس در بهبود حرکات روده و تاثیر نداشتن قهوه بر حرکات روده همسویی داشت (11). یانگ و همکاران تاثیر آدامس، عصاره سیمو و طب سوزنی را در کاهش بروز ایلئوس بعد از عمل پس از برداشتن سرطان کولورکتال مقایسه کردند و نتیجه گرفتند که در بیماران تحت درمان با آدامس و طب سوزنی مدت اقامت در بیمارستان و زمان اولین دفع گاز و مدفوع در مقایسه با بیماران گروه دیگر به طور قابل توجهی کوتاه‌تر بوده است. بروز عوارض نیز در بیماران تحت درمان با آدامس و طب سوزنی به طور قابل توجهی پایین بود که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت (12). Ciardulli و همکاران که در یک مرور سیستماتیک تاثیر آدامس را بر بهبودی عملکرد دستگاه گوارش بعد از سزارین بررسی کردند، به این نتیجه رسیدند که جویدن آدامس، بلافاصله پس از سزارین سه بار در روز به مدت 30 دقیقه تا زمان اولین دفع گاز روده با بهبودی زودرس تحرک روده همراه است. از آنجا که این روش یک مداخله ساده و معمولا ارزان است، می‌توان برای مراقبت از عمل سزارین جویدن آدامس را توصیه کرد و مطابق با نتایج مطالعه ما نیز این نتیجه تایید شد (13).
گونگوردوک و همکاران در یک کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده تاثیر مصرف قهوه در بهبود حرکت روده پس از جراحی بیماران مبتلا به سرطان ژنیکولوژیک را بررسی کردند و نتیجه گرفتند که مصرف قهوه پس از جراحی‌های ژنیکولوژیک زمان تحرک روده و توانایی تحمل غذا را تسریع می‌کند (9)، که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی نداشت. در واقع آنچه در نتیجه مطالعه حاضر به دست آمد، تا حدودی با پیش‌فرض‌های ما متفاوت بود. استفاده از قهوه تاثیری در بهبود حرکات روده‌ای نداشت. مطالعات انجام‌شده مکانیسم اثر قهوه بر عملکرد روده را مشخص نکرده‌اند. قهوه به دلیل دارا بودن کافئین می‌تواند در افزایش سطح کاتکول‌آمین پلاسما، فعالیت رنین پلاسما، سطح اسیدهای چرب بدون سرم، تولید ادرار و ترشح اسید معده موثر باشد (8). انجام مطالعات بیشتر جهت تایید یا رد نتایج این مطالعه می‌تواند در شناسایی روشی موثر، با حداقل عوارض جانبی و مقرون به صرفه برای زمان اولین صدای حرکات روده بعد از سزارین موثر باشد. همچنین طراحی مطالعه حاضر می‌تواست به صورت یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده نیز باشد که به دلیل ثبت نشدن و نگرفتن کد IRCT، این مطالعه در قالب مطالعه نیمه‌تجربی انجام شد.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه نشان داد که جویدن آدامس بعد از عمل جراحی سزارین تا زمان دفع مدفوع توسط بیماران به راحتی تحمل شده و باعث تسریع بهبود عملکرد روده می‌شود و در مقایسه با سایر گزینه‌ها، یک روش ایمن، سالم و ارزان‌قیمت، با کیفیت بالا است.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که جویدن آدامس در میانگین زمان اولین صدای روده بعد از سزارین موثر است. در مقایسه دو تایی بین گروه‌ها با استفاده از آزمون توکی از نظر زمان اولین صدای روده بعد از عمل مشخص شد که میانگین زمان اولین صدای روده در بیماران با مصرف آدامس به طور معناداری کمتر از گروه قهوه بود (۰۲۳/۰ = p) همچنین تفاوت گروه قهوه با کنترل معنادار نبود؛ ولی تفاوت بین قهوه با گروه کنترل معنادار بود (۰۳۴/۰ = p). با توجه به اینکه جویدن آدامس نوعی تغذیه کاذب است و از طریق تحریک مستقیم سیستم عصبی واگ باعث افزایش سطوح هورمو‌ن‌های عصبی هومورال معده، روده کوچک و کولون می‌شود، بهبود عملکرد روده در گروه آدامس را می‌توان به مکانیسم عمل آدامس نسبت داد (9).
محسن‌زاده و همکاران در یک کارآزمایی بالینی کاهش ایلئوس بعد از سزارین در زنان نخست‌زا را با جویدن آدامس بدون قند بررسی کردند و نشان دادند که آدامس باعث تحرک روده بعد از سزارین در زنان نخست‌زا شده است که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشت (10).
هاسلر و همکاران تاثیر قهوه بر مدت زمان ایلئوس بعد از عمل بعد از کلکتومی لاپاروسکوپی انتخابی را در یک پژوهش تصادفی آینده‌نگر بررسی کردند و نتیجه گرفتند که مصرف قهوه پس از کلکتومی بی‌خطر بوده و با تحریک کولینرژیک واگال (پاراسمپاتیک) دستگاه گوارش باعث کاهش زمان اولین عملکرد روده می‌شود. همچنین بر اساس نتایج این مطالعه، مصرف کافئین باعث کاهش طول زمان ایلئوس بعد از عمل در مقایسه با سایر گروه‌ها نشده بود که با نتایج مطالعه حاضر از نظر تاثیر مثبت آدامس در بهبود حرکات روده و تاثیر نداشتن قهوه بر حرکات روده همسویی داشت (11). یانگ و همکاران تاثیر آدامس، عصاره سیمو و طب سوزنی را در کاهش بروز ایلئوس بعد از عمل پس از برداشتن سرطان کولورکتال مقایسه کردند و نتیجه گرفتند که در بیماران تحت درمان با آدامس و طب سوزنی مدت اقامت در بیمارستان و زمان اولین دفع گاز و مدفوع در مقایسه با بیماران گروه دیگر به طور قابل توجهی کوتاه‌تر بوده است. بروز عوارض نیز در بیماران تحت درمان با آدامس و طب سوزنی به طور قابل توجهی پایین بود که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت (12). Ciardulli و همکاران که در یک مرور سیستماتیک تاثیر آدامس را بر بهبودی عملکرد دستگاه گوارش بعد از سزارین بررسی کردند، به این نتیجه رسیدند که جویدن آدامس، بلافاصله پس از سزارین سه بار در روز به مدت 30 دقیقه تا زمان اولین دفع گاز روده با بهبودی زودرس تحرک روده همراه است. از آنجا که این روش یک مداخله ساده و معمولا ارزان است، می‌توان برای مراقبت از عمل سزارین جویدن آدامس را توصیه کرد و مطابق با نتایج مطالعه ما نیز این نتیجه تایید شد (13).
گونگوردوک و همکاران در یک کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده تاثیر مصرف قهوه در بهبود حرکت روده پس از جراحی بیماران مبتلا به سرطان ژنیکولوژیک را بررسی کردند و نتیجه گرفتند که مصرف قهوه پس از جراحی‌های ژنیکولوژیک زمان تحرک روده و توانایی تحمل غذا را تسریع می‌کند (9)، که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی نداشت. در واقع آنچه در نتیجه مطالعه حاضر به دست آمد، تا حدودی با پیش‌فرض‌های ما متفاوت بود. استفاده از قهوه تاثیری در بهبود حرکات روده‌ای نداشت. مطالعات انجام‌شده مکانیسم اثر قهوه بر عملکرد روده را مشخص نکرده‌اند. قهوه به دلیل دارا بودن کافئین می‌تواند در افزایش سطح کاتکول‌آمین پلاسما، فعالیت رنین پلاسما، سطح اسیدهای چرب بدون سرم، تولید ادرار و ترشح اسید معده موثر باشد (8). انجام مطالعات بیشتر جهت تایید یا رد نتایج این مطالعه می‌تواند در شناسایی روشی موثر، با حداقل عوارض جانبی و مقرون به صرفه برای زمان اولین صدای حرکات روده بعد از سزارین موثر باشد. همچنین طراحی مطالعه حاضر می‌تواست به صورت یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده نیز باشد که به دلیل ثبت نشدن و نگرفتن کد IRCT، این مطالعه در قالب مطالعه نیمه‌تجربی انجام شد.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه نشان داد که جویدن آدامس بعد از عمل جراحی سزارین تا زمان دفع مدفوع توسط بیماران به راحتی تحمل شده و باعث تسریع بهبود عملکرد روده می‌شود و در مقایسه با سایر گزینه‌ها، یک روش ایمن، سالم و ارزان‌قیمت، با کیفیت بالا است.
ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ
این مقاله منتج از طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل با کد طرح 1003257 است. از همکاری دانشکده پرستاری مامایی اردبیل، مدیریت محترم و همکاران بیمارستان علوی و تمام واحدهای پژوهش که در این طرح مشارکت داشتند، تشکر و قدردانی می‌شود.
حامی مالی
ندارد.
سهم نویسندگان
طراحی مطالعه: نوشین مبارکـی و ژینوس قمیصی، طـراحی، تـهیـه پیش‌نویس و جمع آوری داده ها: ژینوس قمیصی، الهام نجفی. تجزیه و تحلیل داده ها و تفسیر نتایج: فیروز امانی. ویرایش، تائید نهایی، کنترل و نظارت: نوشین مبارکی و فیروز امانی. و مسئولیت پاسخگویی: فیروز امانی و ژینوس قمیصی.
تضاد منافع
هیچگونه تعارض منافعی در مقاله حاضر وجود نداشته است.
References
- Dadipoor, S., Madani, A., Alavi, A., Roozbeh, N., Safari Moradabadi, A. A survey of the growing trend of caesarian section in Iran and the world: a review article. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility. 2016; 19(27): 8-17. doi: 10.22038/ijogi.2016.7847
- Short V, Herbert G, Perry R, Atkinson C, Ness AR, Penfold C, Thomas S, Andersen HK, Lewis SJ. Chewing gum for postoperative recovery of gastrointestinal function. Cochrane Database Syst Rev. 2015;2015(2):CD006506. doi: 10.1002/1465
1858.CD006506.pub3 pmid: 25914904 - Cornwall HL, Edwards BA, Curran JF, Boyce S. Coffee to go? The effect of coffee on resolution of ileus following abdominal surgery: A systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Clin Nutr. 2020;39(5):1385-1394. doi: 10.1016/j.clnu.2019.06.003 pmid: 31253438
- Pereira Gomes Morais E, Riera R, Porfírio GJ, Macedo CR, Sarmento Vasconcelos V, de Souza Pedrosa A, Torloni MR. Chewing gum for enhancing early recovery of bowel function after caesarean section. Cochrane Database Syst Rev. 2016;10(10):CD011562. doi: 10.1002/
14651858.CD011562.pub2 pmid: 27747876 - Fitzgerald JE, Ahmed I. Systematic review and meta-analysis of chewing-gum therapy in the reduction of postoperative paralytic ileus following gastrointestinal surgery. World J Surg. 2009;33(12):2557-66. doi: 10.1007/
s00268-009-0104-5 pmid: 19763686 - Watanabe J, Miki A, Koizumi M, Kotani K, Sata N. Effect of Postoperative Coffee Consumption on Postoperative Ileus after Abdominal Surgery: An Updated Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2021;13(12):4394. doi: 10.3390/nu13124394 pmid: 34959946
- Ajuzieogu OV, Amucheazi A, Ezike HA, Achi J, Abam DS. The efficacy of chewing gum on postoperative ileus following cesarean section in Enugu, South East Nigeria: A randomized controlled clinical trial. Niger J Clin Pract. 2014;17(6):739-42. doi: 10.4103/1119-3077.144388 pmid: 25385912
- Dulskas A, Klimovskij M, Vitkauskiene M, Samalavicius NE. Effect of Coffee on the Length of Postoperative Ileus After Elective Laparoscopic Left-Sided Colectomy: A Randomized, Prospective Single-Center Study. Dis Colon Rectum. 2015;58(11):1064-9. doi: 10.1097/DCR.0000000000000449 pmid: 26445179
- Güngördük K, Özdemir İA, Güngördük Ö, Gülseren V, Gokçü M, Sancı M. Effects of coffee consumption on gut recovery after surgery of gynecological cancer patients: a randomized controlled trial. Am J Obstet Gynecol. 2017;216(2): 145.e1-145.e7. doi: 10.1016/
j.ajog.2016.10.019 pmid: 27780709 - Mohsenzadeh Ledari F, Barat S, Delavar MA, Banihosini SZ, Khafri S. Chewing sugar-free gum reduces ileus after cesarean section in nulliparous women: a randomized clinical trial. Iran Red Crescent Med J. 2013;15(4):330-4. doi: 10.5812/ircmj.6458 pmid: 24083008
- Hasler-Gehrer S, Linecker M, Keerl A, Slieker J, Descloux A, Rosenberg R, Seifert B, Nocito A. Does Coffee Intake Reduce Postoperative Ileus After Laparoscopic Elective Colorectal Surgery? A Prospective, Randomized Controlled Study: The Coffee Study. Dis Colon Rectum. 2019;62(8):997-1004. doi: 10.1097/DCR.0000000000001405 pmid: 30998528
- Yang Y, Zuo HQ, Li Z, Qin YZ, Mo XW, Huang MW, Lai H, Wu LC, Chen JS. Comparison of efficacy of simo decoction and acupuncture or chewing gum alone on postoperative ileus in colorectal cancer resection: a randomized trial. Sci Rep. 2017; 7:37826. doi: 10.1038/srep37826 pmid: 28102199
- Ciardulli A, Saccone G, Di Mascio D, Caissutti C, Berghella V. Chewing gum improves postoperative recovery of gastrointestinal function after cesarean delivery: a systematic review and meta-analysis of randomized trials. J Matern Fetal Neonatal Med. 2018;31(14):1924-1932. doi:10.1080/14767058.2017.1330883 pmid: 28502203
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله طب مکمل
اراک، سردشت، میدان بسیج، مجتمع دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی اراک، بال آبی، دفتر مجله طب مکمل
تلفن دفتر نشریه: 08634173524
ایمیل: journalcmjaarakmu.ac.ir
