مقدمه
سالمندی یک فرآیند روانی است که با تولد شروع‌می شود و در طول زندگی ادامه می یابد [1]. افزایش امید به زندگی و افزایش جمعیت از جمله دستاوردهای قرن بیست و یکم بوده است. سالمندی پدیده‌ای است که جوامع بشری با آن مواجه بوده و یا خواهد شد [2]. حدود 60 درصد از سالمندان در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. پیش بینی می‌شود که این رقم تا سال 2050 تا حد زیادی افزایش یابد [3]. تأثیر افزایش جمعیت سالمندان پیامدهای متفاوتی بر ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی از جمله منابع مراقبت های بهداشتی داشته است [4]. سالمندی یک دوره حیاتی در زندگی فرد است که در آن عملکرد اندام ها کاهش می یابد [5] و آنها را در معرض خطر بیماری و بیماری قرار می دهد [6]. بنابراین، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، از جمله پرستاران، باید بتوانند نیازهای سالمندان را شناسایی کرده و نیازهای آنها را برآورده سازند [7].
خواب یکی از نیازهای اساسی انسان و بخش مهمی از زندگی است [12]. خواب کافی برای حفظ انرژی و رفاه جسمی و روانی لازم است [13]. اختلالات خواب در هر سنی رخ می دهد [14]. اما در سالمندان تغییراتی در کیفیت خواب و ریتم شبانه روزی رخ می‌دهد [15]. اختلالات خواب بر سلامت انسان، عملکرد شناختی، سطح تمرکز و توانایی فرد برای شرکت در فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. خطر افسردگی و اضطراب افزایش می‌یابد و توانایی مقابله با موقعیت های استرس زا کاهش می یابد [17]. اختلالات خواب نیز ارتباط نزدیکی با تغییر حالات روانی، افزایش مرگ و میر و کاهش کیفیت زندگی دارند [18].
روش
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی با استفاده از گروه‌های آزمایش و کنترل در سال 2012 بود. حجم نمونه با استفاده از این فرمول با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری S1=1.41، S2=1.4، µ1=1.4، µ2=2.4، 44 نفر برای هر گروه برآورد شد. 0.05، و نرخ فرسایش موضوع 10٪ (فرمول شماره 1).


 نمونه‌ها به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. سالمندان مبتلا به سندروم پای بی‌قرار که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند و رضایت به شرکت در مطالعه داشتند، انتخاب شدند. سپس 88 سالمند با استفاده از اعداد تصادفی تولید شده توسط کامپیوتر به طور تصادفی در دو گروه قرار گرفتند.معیارهای ورود به مطالعه به شرح زیر بود: داشتن حداقل سطح متوسط ابتلا به سندروم پای بی‌قرار، سن بالای 65 سال، وضعیت عصبی و عروقی نرمال، بدون اختلالات اسکلتی عضلانی عمده که فعالیت بدنی را مختل می‌کند، و بدون زخم و قرمزی اندام‌ها. معیارهای خروج از مطالعه عبارت بودند از: عدم حساسیت به گرما و وجود یک فرآیند کاتابولیک مانند سرطان، نوروپاتی دیابتی، بیهوشی، مصرف داروهای مخدر و روانگردان، سوء مصرف الکل، اختلالات عصبی عضلانی و آرتریت تحت درمان، و استفاده از گرم یا کیسه های آب سرد توسط افراد مسن در خانه در ابتدای مطالعه.
یافته‌‌‌ها
 این مطالعه بر روی 88 سالمند انجام شد. چهار نفر در هر دو گروه به دلیل عدم همکاری یا تکمیل ناتمام پرسشنامه از مطالعه حذف شدند. در نهایت، تجزیه و تحلیل بر روی 80 شرکت کننده‌انجام شد. گروه آزمایش و کنترل همگی متاهل بودند و میانگین سنی گروه آزمایش 4/34±69/34 سال و گروه کنترل 5/51±70/53 سال بود. با استفاده از آزمون t مستقل و آزمون خی تفاوت معنی‌داری در ویژگی‌های دموگرافیک وجود نداشت (جدول 1).


بحث
این مطالعه به منظور تعیین تأثیر کیسه آب گرم بر شدت ابتلا به سندروم پای بی‌قرار و کیفیت خواب بر روی 80 سالمند در گروه‌های آزمایش و کنترل انجام شد. اکثریت زنان بی سواد بودند و میانگین سنی افراد مسن شرکت کننده در محدوده 65 تا 75 سال بود. همه شرکت کنندگان متاهل بودند و اکثریت آنها از مسکن استفاده می کردند.
 در گروه آزمایش، میانگین نمره ابتلا به سندروم پای بی‌قرار قبل از مداخله متوسط بود اما پس از مداخله با اختلاف معنی‌دار به سطح خفیف تغییر کرد. اما شدت ابتلا به سندروم پای بی‌قرار در گروه کنترل قبل و بعد از مطالعه متوسط بود و تفاوت معنی‌داری نداشت. شدت ابتلا به سندروم پای بی‌قرار تفاوت معنی داری را بین گروه آزمایش و کنترل پس از مطالعه نشان داد. هیچ مطالعه مشابهی در ادبیات پیدا نشد. با این حال نصیرانی و افتخاری استفاده از کیسه آب گرم را به عنوان روشی موثر، ایمن، کم هزینه و به ویژه با قابلیت استفاده توسط بیماران و خانواده هایشان برای تسکین علائم بی‌قراری پاهای بیماران همودیالیزی پیشنهاد کردند [30]. یلدریم و همکاران نشان داد که استفاده از گرما به مدت یک روز باعث کاهش درد و ناتوانی در بیماران مبتلا به آرتروز زانو می شود [31]. لاکوتایی و همکاران در تایلند، کاهش نمره درد در دو روز اول گروه کمپرس گیاهی گرم با تفاوت آماری معنی‌دار و اثر سریع‌تر نسبت به دو گروه دیگر گزارش شد [32]. مطالعه دیگری مصرف آب (چه سرد و چه گرم) را در 80 زن باردار مبتلا به مشکلات کم خونی ارزیابی کرد و نتایج خوبی را نشان داد [33]. با توجه به یافته های مطالعه فوق و سایر مطالعات، استفاده از گرما درمانی می تواند از شدت سندرم پای بی‌قرار بکاهد.
سایر نتایج نشان داد که میانگین نمره کیفیت خواب قبل از مطالعه در گروه آزمایش و کنترل به طور معنی‌داری ضعیف بود. کیفیت خواب در گروه کنترل قبل و بعد از مطالعه به طور قابل توجهی ضعیف بود و تفاوتی مشاهده نشد. با این حال، پس از مداخله بین گروه آزمایش و کنترل از نظر کیفیت خواب تفاوت معنی‌داری مشاهده شد. بنابراین، یافته های این مطالعه تایید کرد که استفاده قبلی از کیسه آب گرم می‌تواند شدت ابتلا به سندروم پای بی‌قرار را کاهش دهد و کیفیت خواب را بهبود بخشد.
نتیجه‌‌‌گیری
طبق نتایج حاصل شده، استفاده از کیسه آب گرم به طور قابل توجهی میانگین شدت ابتلا به سندروم پای بی‌قرار را کاهش داد و کیفیت خواب را بهبود بخشید. از آنجایی که تسکین درد و ناراحتی سالمندان یکی از وظایف اصلی کارکنان مراقبت های بهداشتی است، استفاده از چنین مداخلاتی که برای سالمندان ارزان، آسان، در دسترس و قابل قبول بوده و برای بیماران مبتلا به سندروم پای بی‌قرار راحت باشد، ضروری است.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با عنایت به اعلامیه هلسینکی انجام شد. این پژوهش در تاریخ 2 مهر 1397 توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد تأیید شد (IR.SSU.REC.1397.089).

حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد (6037) یزد انجام شد

مشارکت نویسندگان
مشارکت مساوی در طراحی و اجرای پژوهش: حجت عزیزخانی، حسین نظمیه و خدیجه نصیرانی. مشارکت در تحلیل نتایج و نگارش نسخه خطی: عارفه دهقانی; مشارکت در اجرا و جمع‌آوری داده‌های پژوهش: حجت عزیزخانی; برای اطمینان از صحت مطالعه کاملاً پاسخگو بودند و دست‌نوشته نهایی را خوانده و تأیید کرده بودند: همه نویسندگان.

تعارض منافع
نویسندگان هیچ تضاد منافعی را اعلام نکردند.

تشکر و قدردانی
نویسندگان از مسئولین دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد تشکر و قدردانی می‌کنند. همچنین از مسئولین و کارکنان مراکز جامع سلامت جامعه و سالمندان شرکت‌کننده در مطالعه‌ی تشکر می نماییم.
 

References
1.Amarya S, Singh K, Sabharwal M. Ageing process and physiological changes. In: D’Onofrio G, Sancarlo D, GrecoGerontology A, editors.                      Norderstedt: BoD–Books on Demand; 2018. [DOI:10.5772/intechopen.76249]
2.Gulia KK, Kumar VM. Sleep disorders in the elderly: A growing challenge. Psychogeriatrics. 2018; 18(3):155-65. [DOI:10.1111/psyg.12319] [PMID]
3.Rakhshaninasab H, Hosseini S, Sattarzadeh N. Evaluation of indicators of a desirable city for the elderly (Study sample: Yasuj city). Geography and Urban Space Development. 2021; 1(1):1-5. [DOI:10.22067/JGUSD.2021.69614.1027]
4.Cristea M, Noja GG, Stefea P, Sala AL. The impact of population aging and public health support on EU labor markets. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(4):1439. [DOI:10.3390/ijerph17041439]
5.Sharafi H, Khonji A, Rooshenas Z, Rezaei F. [The attitude of nurses working in educational hospitals of Bandar Abbas university of medical sciences toward the elderly-2017 (Persian). Development Strategies in Medical Education. 2018; 5(1):34-41. [Link]
6.Laksmi, P.W., et al., Geriatric Medicine and Gerontology. 2018.
7.Bahrami M, Purfarzad Z, Keshvari M, Rafiei M. The components of nursing competence in caring for older people in Iranian hospitals: A qualitative study. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2019; 24(2):124-30. [DOI:10.4103/ijnmr.IJNMR_83_18] [PMID] [PMCID]
8.Sorbi MH, Issazadegan A, Soleimani E, Mirhosseini SH. Prevalence of restless legs syndrome in Iran: A systematic review and meta-analysis. Journal of Community Health Research. 2020; 9(3):191-202. [DOI:10.18502/jchr.v9i3.4262]
9.Ghasemi H, Khaledi-Paveh B, Abdi A, Jalali R, Salari N, Vaisi-Raygani A, et al. The prevalence of restless legs syndrome in patients with migraine: A systematic review and meta-analysis. Pain Research and Management. 2020; 2020:2763808. [DOI:10.1155/2020/2763808] [PMID] [PMCID]
10.Özkök S, Aydın ÇÖ, Saçar DE, Çatıkkaş NM, Erdoğan T, Kılıç C. A prevalent sleep disorder in older adults: Restless legs syndrome (Is there any association with other geriatric syndromes?). European Journal of Geriatrics and Gerontology. 2022. [DOI:10.4274/ejgg.galenos.2022.2022-4-7]
11.Ryden, A.M. and C. Alessi, Sleep in Older Patients. In: Essentials of Sleep Medicine. 2022, Springer. p. 495-513.
12.Azmi RN, Hanifa DN, Fernando NS, Putri MR. Description of the quality of pharmacy student sleep in the pandemic period of corona virus disease (covid-19). Jurnal Ilmu Kesehatan. 2021; 9(1):72-80. [DOI:10.30650/jik.v9i1.1649]
13.Thompson N. Sleep and association with obesity. Journal of Pediatric Surgical Nursing. 2018; 7(4):109-11. [DOI:10.1097/JPS.0000000000000187]
14.Farhang Sardrodi A, Hosseinian F, Kashanimovahhed B. The effect of aromatherapy on sleep quality in the older adults: A review study. American Journal of Essential Oils and Natural Products. 2019; 7(4):25-9. [Link]
15.Yaremchuk K. Sleep disorders in the elderly. Clinics in Geriatric Medicine. 2018; 34(2):205-16. [DOI:10.1016/j.cger.2018.01.008] [PMID]
16.Ferri R, DelRosso LM, Silvani A, Cosentino FII, Picchietti DL, Mogavero P, et al. Peculiar lifespan changes of periodic leg movements during sleep in restless legs syndrome. Journal of Sleep Research. 2020; 29(3):e12896. [DOI:10.1111/jsr.12896] [PMID]
17.Alidosti M, Hemate Z, Reisi M. [Investigating the relationship between sleep quality and restless leg syndrome in kidney patients undergoing hemodialysis in the hemodialysis centers of Chaharmahal and Bakhtiari provinces in the year 2011 (Persian)]. Journal of Kashan University of Medical Sciences. 2013; 17(1):85-90. [Link]
18.Barros MBA, Lima MG, Ceolim MF, Zancanella E, Cardoso TAMO. Quality of sleep, health and well-being in a population-based study. Rev Saude Publica. 2019; 53:82. [DOI:10.11606/s1518-8787.2019053001067]
19.Halvani A, Pourfarokh N, Nasiriani K. Quality of life and related factors in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Tanaffos. 2006; 5(4):53-58. [Link]
20.Craik F IM, Salthouse TA, The handbook of aging and cognition. New York: Psychology Press; 2007. [DOI:10.4324/9780203837665]
21.Chen JJ, Lee TH, Tu YK, Kuo G, Yang HY, Yen CL, et al. Pharmacological and nonpharmacological treatments for restless legs syndrome in end stage kidney disease: A systematic review and component network meta-analysis. Nephrology Dialysis Transplantation. 2021; gfab290. [DOI:10.1093/ndt/gfab290] [PMID]
22.Sarawad SS. Restless legs syndrome (RLS): An overview. International Journal of Advances in Nursing Management. 2022; 10(2):153-5. [DOI:10.52711/2454-2652.2022.00040]
23.Malanga GA, Yan N, Stark J. Mechanisms and efficacy of heat and cold therapies for musculoskeletal injury. Postgraduate Medicine 2015; 127(1):57-65. [DOI:10.1080/00325481.2015.992719] [PMID]
24.Freiwald J, Magni A, Fanlo-Mazas P, Paulino E, Sequeira de Medeiros L, Moretti B, et al. A role for superficial heat therapy in the management of non-specific, mild-to-moderate low back pain in current clinical practice: A narrative review. Life (Basel). 2021; 11(8):780. [DOI:10.3390/life11080780] [PMID] [PMCID]
25.Cheng JL, MacDonald MJ. Effect of heat stress on vascular outcomes in humans. Journal of Applied Physiology. 2019; 126(3):771-81. [DOI:10.1152/japplphysiol.00682.2018] [PMID] [PMCID]
26.Clijsen R, Stoop R, Hohenauer E, Aerenhouts D, Clarys P, Deflorin C, et al. Local heat applications as a treatment of physical and functional parameters in acute and chronic musculoskeletal disorders or pain. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2022; 103(3):505-22. [DOI:10.1016/j.apmr.2021.06.015] [PMID]
27.Wang Y, Lu H, Li S, Zhang Y, Yan F, Huang Y, et al. Effect of cold and heat therapies on pain relief in patients with delayed onset muscle soreness: A network meta-analysis. Journal of Rehabilitation Medicine. 2022; 54:jrm00258. [DOI:10.2340/jrm.v53.331] [PMID] [PMCID]
28.Perry, Potter, Βασική νοσηλευτική & κλινικές δεξιότητες. 2015.
29.Sharon D, Allen RP, Martinez-Martin P, Walters AS, Ferini Strambi L, Högl B, et al. Validation of the self-administered version of the international restless legs syndrome study group severity rating scale - The sIRLS. Sleep Medicine. 2019; 54:94-100. [DOI:10.1016/j.sleep.2018.10.014] [PMID]
30.Habibzadeh H, Lazari N, Ghanei Gheshlagh R. [Relationship between restless legs syndrome and sleep quality in hemodialysis patients (Persian). Medical-Surgical Nursing Journal. 2013; 2(1-2):57-62. [Link]
31.Zolfaghari M, Farokhnezhad Afshar P, Asadi Noghabi A A, Ajri Khameslou M. [Modification of environmental factors on quality of sleep among patients admitted to CCU (Persian). Journal of Hayat. 2013;18(4):61-68. [Link]
32.Buysse DJ, Reynolds III CF, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh sleep quality index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research. 1989; 28(2):193-213. [DOI:10.1016/0165-1781(89)90047-4]
33.Parker KP, Bailey JL, Rye DB, Bliwise DL, Van Someren EJ. Lowering dialysate temperature improves sleep and alters nocturnal skin temperature in patients on chronic hemodialysis. Journal of Sleep Research. 2007; 16(1):42-50. [DOI:10.1111/j.1365-2869.2007.00568.x] [PMID]
34.Bertolazi AN, Fagondes SC, Hoff LS, Dartora EG, Miozzo IC, de Barba ME, et al. Validation of the Brazilian Portuguese version of the Pittsburgh sleep quality index. Sleep Medicine. 2011; 12(1):70-5. [DOI:10.1016/j.sleep.2010.04.020] [PMID]
35.Hosseinabadi R, Norouzi K, Pouresmaeil Z, Karimlou M, Sadat Madah SB. [Acupoint massage in improving sleep quality of older adults (Persian)]. Archives of Rehabilitation. 2008; 9(2):34. [Link]
36.Nasiriani K, Eftekhari A. [Effect of hot water bag on severity of restless legs syndrome in hemodialysis patients (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2016; 26(142):23-30. [Link]
37.Jafarimanesh H, Vakilian K, Mobasseri S. [Effects of warm and cold footbath on sleep quality in pregnant women with restless legs syndrome (Persian)]. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility. 2020; 23(6):51-60. [DOI:10.22038/IJOGI.2020.16880]
38.Yildirim N, Filiz Ulusoy M, Bodur H. The effect of heat application on pain, stiffness, physical function and quality of life in patients with knee osteoarthritis. Journal of Clinical Nursing. 2010; 19(7-8):1113-20. [DOI:10.1111/j.1365-2702.2009.03070.x] [PMID]
39.Lekutai S. [Pain-relieving effects of hot herbal compress in patients with knee osteoarthritis (Thai)]. Journal of Thai Traditional and Alternative Medicine. 2008; 6(2). [Link]
40.Jafarimanesh H, Vakilian K, Mobasseri S. Thermo-therapy and cryotherapy to decrease the symptoms of restless leg syndrome during the pregnancy: A randomized clinical trial. Complementary Therapies in Medicine. 2020; 50:102409. [DOI:10.1016/j.ctim.2020.102409] [PMID]
41.Dadashpoor A, Mohammadi R, Dadashpoor A. [Investigating effect of a period of water exercise on sleep quality in male elders (Persian). Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2013; 21(3):300-10. [Link]
42.Valizadeh L, Seyyedrasooli A, Zamanazadeh V, Nasiri K. Comparing the effects of reflexology and footbath on sleep quality in the elderly: A controlled clinical trial. Iranian Red Crescent Medical Journal. 2015; 17(11):e20111. [DOI:10.5812/ircmj.20111] [PMID] [PMCID]