مقدمه
یائسگی به علت توقف ترشح هورمون محرک فولیکولی ایجاد شده و به عنوان قطع 12 ماهه قاعدگی بدون هیچ دلیل مشخص دیگری تعریف می‌شود که به طور متوسط در سنین 50 تا 51 سالگی رخ می‌دهـد [1]. در جهان سالانه 25 میلیون زن وارد دوره یائسگی می‌شوند و یک‌سوم آن‌ها علائم شدید یائسگی را تجربه می‌کنند [2]. پیش‌بینی شده این جمعیت در سال 2030 به میزان 1 میلیارد و 200 هزار نفر با افزایش سالانه 47 میلیون مورد جدید در سال خواهد رسید [3]. این مرحله با قطع تخمک‌گذاری، قطع قاعدگی، کاهش و سپس قطع قدرت باروری، ناپایداری وازوموتور، علائم روانی، گیجی، خستگی و تحریک‌پذیری همراه است [3]. 
در این میان، یکی از شایع‌ترین مشکلات، اختلال خواب است که می‌تواند به صورت ناراحتی جزئی تا بروز علائم شدید و ناتوان‌کننده در افراد مختلف ظهور یابد [4]. خواب از ضروریات حیات است که سبب تجدید قوای روحی، روانی و جسمی می‌شود. بی‌خوابی اثرات منفی عمده‌ای بر کیفیت زندگی افراد دارد و سبب کاهش میزان عملکرد روزانه از نظر جنبه‌های فیزیکی، روانی و اجتماعی می‌شود [5]. 
بر اساس گزارش مؤسسه بین‌المللی خواب، اختلال خواب مرتبط با یائسگی لزوماً میزان خواب را کاهش نمی‌دهد، بلکه به کیفیت خواب لطمه می‌زند. 61 درصد زنان علائمی همچون بیدار شدن مکرر، دیر به خواب رفتن و بیدار ماندن بیش از نیم ساعت در تختخواب را بعد از یائسگی گزارش کرده‌اند. همچنین گُر گرفتگی و تعریق شبانه نیز این مشکلات را تشدید می‌کند [6, 7].
درمان‌های طبی استفاده‌شده به 2 دسته هورمونی‌ها و آرام‌بخش‌ها تقسیم می‌شوند. هورمون‌درمانی می‌تواند سرطان پستان، ترومبوز، سکته و بیماری قلبی را به طور فزاینده‌ای افزایش دهد. همچنین این روش درمانی پیگیری‌های مداوم را می‌طلبد. هورمون‌درمانی نیز مانند تمام روش‌های درمانی با داروهای شیمیایی در عده‌ای منع مصرف داشته و گروهی راضی به مصرف آن نیستند [8]. داروهای خواب‌آور نیز به عنوان گزینه درمانی مطرح می‌شوند و عوارض زیان‌باری از قبیل تشدید اختلال خواب، خواب‌آلودگی، خشکی دهان و یبوست را در افراد میان‌سال و مسن به وجود می‌آورند [9].
این عوارض سبب شده که درمان‌های غیرهورمونی جایگزین این گونه درمان‌ها شوند [10]. علف چای [11]، بابونه [12]، بادرنجبوبه [13]، اسطوخودوس و بهار نارنج [14]، مریم گلی [15] از گیاهان مؤثر بر بهبود کیفیت خواب زنان یائسه بودند. نتایج حاصل از یک مطالعه مروری نشان داد دانه کتان، ویتاگنوس، شبدر قرمز، گل راعی و کوهوش سیاه با وجود مؤثر بودن بر اختلال خواب دوران یائسگی عوارض جانبی متعددی داشتند [16]. 
سنبل‌الطیب (والرین) گیاهی مسکن محسوب شده و از دیرباز ماهیت خواب‌آور بودن آن مورد حمایت بوده است. محتمل‌ترین سازوکار اثر این داروی گیاهی، اثر‌گذاری روی گیرنده‌های گابا است، زیرا در فرآورده‌های والرین، غلظت بالایی از گابا وجود دارد [17]. به علاوه باند شدن این ماده با گیرنده‌های A1 آدنوزین که گیرنده‌های تنظیم خواب هستند، می‌تواند توجیه‌کننده سازوکار اثر آن بر خواب باشد [18]. 
مطالعات مختلفی در زمینه تأثیر والرین بر اختلال خواب زنان یائسه انجام شده که نتایج متفاوتی دربرداشته است. در پژوهشی، مصرف کپسول خوراکی سدامین حاوی 530 میلی‌گرم ریشه والرین 2 بار در روز به مدت 1 ماه سبب افزایش کیفیت خواب در زنان یائسه شده بود [19]. در مطالعه دیگر، نتایج بیانگر تأثیر والرین بر کمیت و کیفیت خواب زنان یائسه نسبت به دارونما بود، هر‌چند بهبود کامل اختلالات خواب در درصد کمی از زنان یائسه ایجاد شده بود [20]. در پژوهشی، مصرف 450 میلی‌گرم والرین به مدت 52 روز قادر به ایجاد تغییری معنادار در کیفیت خواب افراد میان‌سال نبود [21].
در پژوهشی دیگر، مصرف 600 میلی‌گرم والرین در بهبود اختلال خواب افراد تأثیری نداشت [22]. مطالعات انجام‌شده در اروپا و ایالات متحده نشان می‌دهد تنها 10 تا 20 درصد زنان یائسه به صورت منظم از هورمون‌درمانی استفاده می‌کنند و کمتر از 40 درصد زنانی که هورمون‌درمانی را شروع کرده‌اند، مصرف آن را ادامه داده‌اند [23]. همچنین نتایج یک پژوهش در ایران نشان می‌دهد تنها 8/75 درصد زنان یائسه از روش‌های جایگزین هورمون استفاده می‌کنند [24]. 
با توجه به عوارض داروهای طبی معمول در درمان اختلالات خواب یائسگی، گرایش روزافزون به داروهای گیاهی و اینکه مطالعات متعددی با هدف مشخص کردن تأثیر والرین بر اختلال خواب زنان یائسه انجام شده و تاکنون مطالعه مروری انجام نشده است که موجب نتیجه‌گیری قطعی در این زمینه شود، مطالعه مروری حاضر با هدف ارزیابی و جمع‌بندی نتایج کارآزمایی‌های بالینی انجام‌شده درباره تأثیر والرین بر اختلال خواب زنان یائسه به روش مرور سیستماتیک انجام شد.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه به منظور دستیابی به مقالات مرتبط از پایگاه‌های اطلاعاتی کتابخانه کوهران، پاب‌مد، ایران مدکس، پایگاه اطلاعاتی علمی جهاد دانشگاهی، ساینس دایرکت، اسکوپوس، ام باس، ساینس و گوگل اسکالر استفاده ‌شد. کلیدواژه‌ها بر اساس پیکو ‌و برگرفته از MeSH انتخاب شدند. برای جست‌و‌جوی مقالات در منابع فارسی از کلیدواژه یائسگی، بی‌خوابی، کیفیت خواب، اختلالات خواب، والرین، داروهای گیاهی‌، کارآزمایی بالینی، طب مکمل و در منابع انگلیسی از کلیدواژه‌های, Insomnia, Menopause, Valerian ،Sleep Disorder و Herbal Medicine, Complementary Medicine و Clinical Trial همه ترکیبات احتمالی این کلمات با عملگرهای بولین OR, AND تا ‌دسامبر سال‎ 2021 ارزیابی شدند. 
سؤال پژوهش بر اساس پیکو تعیین شد. بر همین اساس جمعیت مطالعه‌شده زنان یائسه مبتلا به اختلال خواب بودند که از والرین جهت درمان و از شاخص کیفیت خواب پیتسبرگ جهت سنجش تأثیرات والرین بر اختلال و کیفیت خواب استفاده کرده بودند. جهت مقایسه و بررسی اثر‌بخشی از گروه کنترل با مصرف کپسول دارونما استفاده شده بود و پیامد بررسی‌شده بهبود کیفیت خواب افراد پس از مصرف دارو بود. 
معیار اصلی ورود مقالات به این مرور ساختار یافته، کارآزمایی‌های بالینی انسانی تصادفی‌شده اعم از مقالات و پایان‌نامه‌ها، انتشاریافته به زبان فارسی و انگلیسی بود که تأثیر والرین بر اختلال خواب زنان یائسه را بررسی کرده بودند. معیارهای خروج شامل مطالعات غیرمرتبط، تکراری و عدم تأمین هدف مطالعه و مطالعات مروری بود. روش ارائه مطالب اعم از تحلیل و تفسیر، تعیین مسئله مورد مطالعه، جمع‌آوری یافته‌ها بر اساس سیستم گزارش‌دهی مطالعات سیستمیک PRISMA بود [25]. 
به منظور انتخاب مقالات و استخراج داده‌ها، ابتدا تمام مقالاتی که در عنوان یا چکیده حاوی کلیدواژه‌های مورد نظر بود، وارد مطالعه شدند. بررسی کیفیت و استخراج مقالات توسط 2 نفر به طور مستقل (مجریان طرح با مدرک دکترای بهداشت باروری و ارشد مامایی) انجام شد. ابتدا نویسنده اول بخش‌های مختلف مقالات را مجزا مطالعه کرده و برداشت خود را در هر بخش یادداشت کرد. پژوهشگر دوم نیز به همین روش مقالات را بررسی و نتایج را در جدولی ثبت کرد. در صورت عدم توافق بین 2 پژوهشگر، پژوهشگر سوم (مجری طرح / مدیر طرح) به طور مستقل مورد را بررسی کرد. بررسی اولیه مقاله روی چکیده بود و موارد غیرمرتبط و تکراری حذف شدند. 
ارزیابی کیفیت مقالات توسط مقیاس جداد انجام شد. این مقیاس در ارتباط مستقیم با کنترل تورش در مطالعات کارآزمایی بالینی شامل 3 عبارت کلی تصادفی‌سازی و روش تصادفی‌سازی (نمره صفر (بدون تخصیص تصادفی) و نمره 2 (شرح کامل تخصیص تصادفی))، کورسازی ((نمره صفر (عدم کورسازی) و نمره 2 (کورسازی 2 و 3 سو کور)) و گزارش ریزش نمونه‌ها و ترک مطالعه (1 نمره) است. مقالاتی که نمره 3 یا بیشتر دریافت کردند، دارای متدولوژی مناسب محسوب شده و به مطالعه مرور سیستماتیک وارد شدند [26]. روند انتخاب مقالات و علل خروج آن‌ها از مطالعه در فلوچارت نمایش داده شد (تصویر شماره 1).

یافته‌ها
از بین 389 مقاله یافته‌شده در جست‌و‌جوی اولیه، 1مطالعه به دلیل غیر‌مرتبط بودن، 10 مطالعه به دلیل تکراری بودن، 3 مطالعه به دلیل عدم تأمین هدف مطالعه و 1 مطالعه به دلیل مروری بودن حذف شدند. در‌نهایت،‌ 6 مطالعه (با حجم نمونه 637 نفر)‌ بررسی شدند (تصویر شماره 1). از این تعداد، 3 مطالعه به بررسی تأثیر والرین بر اختلال خواب [27, 28, 29]، 2 مطالعه به بررسی تأثیر والرین بر کیفیت خواب [20، 30] و 1 مطالعه به بررسی تأثیر والرین بر حیطه‌های خواب زنان یائسه [31] پرداخته بودند. 
خصوصیات مطالعات وارد‌شده به مطالعه مرورسیستماتیک در جدول شماره 1 آورده شده‌اند.




واحد‌های پژوهش زنان یائسه 45 تا‌ 60 سال بودند که از پرسش‌نامه پیترزبرگ حداقل نمره 5 را کسب کرده بودند. افراد در گروه آزمایش 160 تا 530 میلی‌گرم والرین دریافت کرده و ‌در گروه کنترل نیز در 5 مطالعه کپسول پلاسبوی حاوی نشاسته [18, 19, 20, 22, 29, 30] دریافت کردند. 
مدت مصرف کپسول حاوی والرین در تمام مطالعات 1 ماه و 2 بار در روز بود. در تمام مقالاتی که تأثیر والرین بر اختلال و کیفیت خواب را بررسی کرده بودند، از شاخص کیفیت خواب پیترزبرگ استفاده شده بود. نتایج مطالعات مرور‌شده نشان می‌دهد مصرف روزانه والرین، کمیت و کیفیت خواب زنان یائسه را در مقایسه با گروه پلاسبو بهبود می‌بخشد. مطالعات هیچ عارضه‌ای برای والرین گزارش نکردند و همه ‌مقالات از نظر مقیاس جداد نمره بیشتر از 3 کسب کردند و متدولوژی مناسب داشتند. 
بحث
این مطالعه یک مرور سیستماتیک کارآزمایی‌های بالینی برای تعیین تأثیر والرین بر اختلال خواب زنان یائسه است. 6 مطالعه وارد مرور سیستماتیک شدند. نتایج مرور بیان‌کننده اثربخشی والرین بر کاهش علائم اختلال خواب و افزایش کیفیت خواب زنان یائسه بود. والرین یا سنبل‌الطیب فیتواستروژن‌هایی هستند که جهت درمان علائم یائسگی توصیه شده‌اند [32]. 
گیاه فیتواستروژنی والرین خواص آرام‌بخش و ضد‌اضطراب دارد و به طور وسیعی در فرانسه استفاده می‌شود. همچنین در کمیسیون E آلمان به عنوان سداتیو و خواب‌آور درباره تنش‌های عصبی و بی‌خوابی عصبی تأیید شده است [33]. محتمل‌ترین سازوکار اثر این داروی گیاهی، اثرگذاری بر گیرنده‌های گابا است، زیرا در فرآورده‌های والرین، غلظت بالایی از گابا وجود دارد. به علاوه باند شدن این ماده با گیرنده‌های A1 آدنوزین که گیرنده‌های تنظیم‌کننده خواب هستند، می‌تواند توجیه‌کننده سازوکار اثر آن بر خواب باشد.
نتایج حاصل از مرور نشان داد والرین باعث بهبود اخـتلال خـواب زنـان یائـسه می‌شود. در مطالعه اکباتانی و همکاران، مصرف کپسول خوراکی سدامین حاوی 530 میلی‌گرم عصاره والرین روزانه 2 بار به مدت 1 ماه سبب بهبود اختلال خواب در افراد شد، اما 1 ماه بعد از قطع مصرف و 6 ماه بعد بین 2 گروه آزمایش و کنترل هیچ تفاوتی آماری معناداری مشاهده نشد [29]. والرین تنها در زمان مصرف آن توانست علائم بی‌خوابی را تا حدودی کاهش دهد و در دراز مدت اثرات آن از بین رفته و وضعیت خواب به حالت قبل از مصرف این مکمل گیاهی بازگشت. 
در مطالعه تعاونی و همکاران، مصرف روزانه 2 کپسول حاوی 160 میلی‌گرم از اسانس والرین به مدت 1 ماه در کاهش علائم اختلال خواب مؤثر بود. بهبود در 36 درصد از افراد گروه آزمایش و تنها 8 درصد از گروه دارونما انجام شده بود [22]. در مطالعه جوکار و همکاران نیز مصرف والرین در گروه آزمایش دوم به مدت 1 ماه در بهبود بی‌خوابی یائسگی مؤثر بود و به افزایش کیفیت خواب زنان یائسه کمک کرد [20]. در مطالعه تعاونی و همکاران، تقریباً از نصف دُز مصرفی نسبت به 2 مطالعه اکباتانی و همکاران و جوکار و همکاران استفاده شد، اما با این حال والرین اثربخشی مناسبی بر اختلال خواب زنان یائسه داشت. 
اثربخشی والرین در 2 مطالعه بر کیفیت خواب بررسی شد. در مطالعه محمدعلی و همکاران، مصرف والرین در هر 2 گروه کنترل و آزمایش و در 2 فاز مستقل، علاوه بر اینکه موجب کاهش معنادار شدت بی‌خوابی شد، کیفیت خواب زنان یائسه را نیز بهبود بخشید [19]. در مطالعه تعاونی و همکاران، 30 درصد از شرکت‌کنندگان در گروه آزمایش و 4 درصد در گروه کنترل بهبود کیفیت خواب را نشان دادند [21]. 
مصرف دارونما نیز موجب بهبود مؤلفه‌های نشانگر وضعیت خواب در 2 مطالعه مذکور شده بود. شاید بتوان گفت مبتلایان به بی‌خوابی پس از شروع مصرف دارویی غیرشیمیایی که معتقد به تأثیرگذاری آن هستند، به واسطه تلقین و احساس آرامش روانی، خواب با‌کیفیت‌تری را تجربه می‌کنند. در گروه‌های آزمایش نیز که این تلقین با دُز کارآمد و مناسبی از والرین همراه شده، کیفیت خواب به میزان بیشتری بهبود می‌یابد. 
تأثیر والرین بر حیطه‌های خواب زنان یائسه تنها در یک مطالعه بررسی شد. مطالعه اکباتانی و همکاران، والرین سبب بهبود حیطه‌های مختلف اختلال خواب شد، به طوری که پس از 1 ماه مصرف دارو از نظر بهبود کیفیت خواب، تأخیر در به خواب رفتن، طول مدت خواب، کفایت خواب، اختلال خواب و عملکرد روزانه بین 2 گروه کنترل و آزمایش تفاوت معناداری مشاهده شد [30]. مطالعات مرور‌شده هیچ‌گونه عارضه‌ای برای والرین ذکر نکردند. 
تفاوت در دُز استفاده‌شده والرین و تفاوت در زمان انجام آزمایش لزوم انجام مطالعات بیشتر پیرامون شناسایی اثر‌بخشی مؤثرترین دُز کپسول والرین ‌و انجام مطالعات متاآنالیز بر اختلالات خواب زنان ‌یائسه را فراهم می‌کند.
نتیجه‌گیری 
مرور سیستماتیک حاضر روی 6 مطالعه نشان داد والرین را می‌توان به عنوان یک درمان مؤثر و ایمن برای اختلال خواب در زنان یائسه در نظر گرفت. مطالعات بیشتر برای ارائه شواهد علمی قوی‌تر درباره بهترین دُز مؤثر، کمترین عوارض جانبی و امکان متاآنالیز پیشنهاد می‌شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد و با کد طرح 4000803 و ثبت کمیته اخلاق IR.MUMS.NURSE.REC.1400.060 است. 

حامی مالی
دانشگاه علوم پزشکی مشهد از این پژوهش حمایت مالی کرده است.

مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان به طور یکسان در نوشتن این مقاله مشارکت داشتند.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از معاونت پژوهشی دانشگاه دعلوم پزشکی مشهد جهت حمایت مالی این تحقیق تشکر و قدردانی می‌شود.

References
1.Burkman RT. Berek & Novak’s gynecology. JAMA. 2020; 308(5):516-7. [DOI:10.1001/jama.308.5.516]
2.Moghadam R, Ozgoli G, Molayi B, Majid H, Soori H, Ghanati K. [Effect of omega3 on vasomotor disorders in menopausal women (Persian)]. Journal of Arak University of Medical Sciences. 2012; 15(1):116-26. [Link]
3.Geller SE, Studee L. Contemporary alternatives to plant estrogens for menopause. Maturitas. 2006; 55(Suppl 1):S3-13. [DOI:10.1016/j.maturitas.2006.06.012] [PMID] [PMCID]
4.Heydarpour S, Sharifipour F, Salari N. [Effect of aromatherapy using Salvia officinalis on sleep quality of postmenopausal women (Persian)]. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility. 2020; 23(3):50-7. [Link]
5.Ahn DH. Insomnia: Causes and diagnosis. Hanyang Medical Reviews. 2013; 33(4):203-9. [DOI:10.7599/hmr.2013.33.4.203]
6.Nedrow A, Miller J, Walker M, Nygren P, Huffman LH, Nelson HD. Complementary and alternative therapies for the management of menopause-related symptoms: A systematic evidence review. Archives of Internal Medicine. 2006; 166(14):1453-65. [DOI:10.1001/archinte.166.14.1453] [PMID]
7.Johnson A, Roberts L, Elkins G. Complementary and alternative medicine for menopause. Journal of Evidence-Based Integrative Medicine. 2019; 24:2515690X19829380. [DOI:10.1177/2515690X19829380] [PMID] [PMCID]
8.Cunningham FG, Williams JW, Leveno KJ, Bloom SL, Hauth JC, Gilstrap LC, et al. Williams obstetrics. New York: McGraw-Hill Education; 2005. [Link]
9.Sweetman A, Putland S, Lack L, McEvoy RD, Adams R, Grunstein R, et al. The effect of cognitive behavioural therapy for insomnia on sedative-hypnotic use: A narrative review. Sleep Medicine Reviews. 2021; 56:101404. [PMID]
10.Nahidi F, Zare E, Mojab F, Alavi H. [The effect of Licorice root extract on hot flashes in menopause (Persian)]. Pajoohande. 2011; 16(1):11-7. [Link]
11.Kheirkhah M, Hamzi S, Vahedi M, Sadeghi H. [Effect of Hypericum perforatum oral capsule on sleep problems during menopause (Persian)]. Complementary Medicine Journal. 2014; 4(3):935-43. [Link]
12.Abbasinia H, Alizadeh Z, Vakilian K, Jafari Z, Matoury poor P, Ranjbaran M. [Effect of Chamomile extract on sleep disorder in menopausal women (Persian)]. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility. 2016; 19(20):1-7. [Link]
13.Taavoni S, Nazem Ekbatani N, Haghani H. [The effect of lemon Balm on sleep disorder in menopausal women 60-50 years old (Persian)]. Complementary Medicine Journal. 2013; 2 (4):344-54. [Link]
14.Kamalifard M, Khalili AF, Namadian M, Herizchi S, Ranjbar Y. Comparison of the effect of lavender and bitter orange on depression in menopausal women: A triple-blind randomized controlled trial. International Journal of Women's Health and Reproduction Sciences. 2017; 5:224-30. [DOI:10.15296/ijwhr.2017.40]
15.Sadeghi AH, Bakhshi M, Behboodi Z, Goodarzi S, Haghani H. [Effect of sage extract on hot flashes in postmenopausal women (Persian)]. Complementary Medicine Journal. 2013; 2(4):324-35. [Link]
16.Wong AH, Smith M, Boon HS. Herbal remedies in psychiatric practice. Archives of General Psychiatry. 1998; 55(11):1033-44. [PMID]
17.Müller CE, Schumacher B, Brattström A, Abourashed EA, Koetter U. Interactions of valerian extracts and a fixed valerian-hop extract combination with adenosine receptors. Life Sciences. 2002; 71(16):1939-49. [PMID]
18.Taavoni S, Ekbatani N, Kashaniyan M, Haghani H. [Effect of sedamine capsules on sleep problems in postmenopausal women (Persian)]. Journal of Gorgan University of Medical Sciences .14(1):39-45. [Link]
19.Mirmohammadali M, Zendehdel-Rakhshandeh T, Sadeghniyat-Haghighi K, Faghihzadeh S, Taheri M. [Evaluation of valerians’ effect on sleep quantity and quality of menopausal women: Cross-over clinical trial (Persian)]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2014; 17(11):e74306. [Link]
20.Jokar A, Kargosha A, Akarzadeh M, Asadi N, Setoudeh Z. Comparing the influence of relaxation training and consumption of valerian on insomnia of menopause women: A randomized clinical trial. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines. 2016; 13(1):40-4. [DOI:10.21010/ajtcam.v13i1.6]
21.Taavoni S, Ekbatani N, Kashaniyan M, Haghani H. Effect of valerian on sleep quality in postmenopausal women: A randomized placebo-controlled clinical trial. Menopause. 2011; 18(9):951-5. [PMID]
22.Taavoni S, Nazem Ekbatani N, Haghani H. Valerian/lemon balm use for sleep disorders during menopause. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2013; 19(4):193-6. [PMID]
23.Coxeter PD, Schluter PJ, Eastwood HL, Nikles CJ, Glasziou PP. Valerian does not appear to reduce symptoms for patients with chronic insomnia in general practice using a series of randomised n-of-1 trials. Complementary Therapies in Medicine. 2003; 11(4):215-22. [PMID]
24.Taibi DM, Bourguignon C, Gill Taylor A. A feasibility study of valerian extract for sleep disturbance in person with arthritis. Biological Research for Nursing. 2009; 10(4):409-17. [DOI:10.1177/1099800408324252] [PMID]
25.Koetter U, Schrader E, Käufeler R, Brattström A. A randomized, double blind, placebo-controlled, prospective clinical study to demonstrate clinical efficacy of a fixed valerian hops extract combination (Ze 91019) in patients suffering from non-organic sleep disorder. Phytotherapy Research: An International Journal Devoted to Pharmacological and Toxicological Evaluation of Natural Product Derivatives. 2007; 21(9):847-51. [DOI:10.1002/ptr.2167] [PMID]
26.Shinjyo N, Waddell G, Green J. Valerian root in treating sleep problems and associated disorders-A systematic review and meta-analysis. Journal of Evidence-Based Integrative Medicine. 2020; 25:2515690X20967323. [DOI:10.1177/2515690X20967323] [PMID] [PMCID]
27.Moher D, Altman DG, Liberati A, Tetzlaff J. PRISMA statement. Epidemiology. 2011; 22(1):128. [PMID]
28.Higgins JP, Savović J, Page MJ, Elbers RG, Sterne JA. Assessing risk of bias in a randomized trial. In: Higgins JP, Thomas J, Chandler J, Cumpston M, Li T, Page MJ, editors. Cochrane handbook for systematic reviews of interventions. New Jersey: Wiley; 2019. [DOI:10.1002/9781119536604.ch8]
29.Nazem-Ekbatani N, Tavoni S, Haghani H, Gharayagh-Zandi S. [Evaluation of satisfaction fromvaleirain for treatment of menopause sleep disorder (Persian)]. Journal of Arak University of Medical Sciences. 2012; 15(5):49-57. [Link]
30.Ekbatani N, Taavoni S, Haghani H. [The effect of valerian on sleep disorders in postmenopausal women (Persian)]. Journal of Kerman University of Medical Sciences. 2012; 19(2):190-200. [Link]
31.Schenkel L, Simões-Wüst AP, Hösli I, von Mandach U. Drugs in pregnancy and lactation-medications used in Swiss obstetrics. Zeitschrift für Geburtshilfe und Neonatologie. 2018. [PMID]
32.Schaefer C, Peters PW, Miller RK. Drugs during pregnancy and lactation: treatment options and risk assessment. Massachusetts: Academic Press; 2014. [Link]
33.Choi HS, Ko BS, Kim HD, Hong KB, Suh HJ. Effect of valerian/hop mixture on sleep-related behaviors in Drosophila melanogaster. Biological and Pharmaceutical Bulletin. 2017; 40(7):1101-10. [DOI:10.1248/bpb.b17-00262] [PMID]