مقدمه
بهینه‌سازی عملکرد ورزشی از گذشته مورد توجه ورزشکاران بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد توجه به بعضی موارد مانند تغذیه ورزشی و برگشت به حالت اولیه ورزشکاران بین مرحله‌های پرفشار مسابقات رقابتی و سرعتی می‌تواند به همان میزان تمرینات بلندمدت ورزشکاران در رسیدن به هدف‌های ورزش حرفه‌ای و سلامت ورزشکاران مورد توجه باشد [1 ,2 ,3]. 
با توجه‌ به نقش مرحله بازیافت در سازگاری‌های دستگاه‌های مختلف بدن علاقه‌مندی زیادی برای تحقیقات در این ‌باره وجود دارد تا سازوکارهای بازگشت به حالت اولیه و زمان شروع جلسه تمرینی بعدی پی ببرند. درواقع، چنانچه مدت و شدت دوره بازیافت کافی نباشد، ممکن است ورزشکار به عوارضی از قبیل خستگی مزمن، بیماری و بیش‌تمرینی دچار شود که غالباً بر کیفیت، کمیت اجرا و در‌نهایت، عملکرد ورزشکاران اثر منفی می‌گذارد [4]. 
از آنجا که عضلات اسکلتی اصلی‌ترین بافت درگیر در فعالیت‌های بدنی است، مطالعات درباره تغییرات و آسیب‌های ناشی از فعالیت بدنی همیشه انجام ‌شده است. طبق مطالعات مختلف، آسیب‌های عضلانی می‌تواند موجب اختلال در فعالیت آنزیم پلاسما شود. چندین مطالعه رابطه آسیب عضلانی و آزاد شدن آنزیم‌های عضلانی را تأیید کرده است [5, 6]. آسیب عضلانی ممکن است در پاسخ به محرک‌های مختلف ناشی از ورزش‌های خسته‌کننده ایجاد شود. تحقیقات نشان می‌دهند روش‌های مختلف بازگشت به حالت اولیه نیز بر بازسازی منابع انرژی تأثیرگذار است [7, 8]. 
به همین دلیل، اقدامات مربوط به ریکاوری به میزان فعالیت بدنی حائز اهمیت هستند، چراکه بازسازی کمتر از ظرفیت‌های عملکردی بدن در میان فعالیت‌های تمرینی یا مسابقات، باعث کاهش ظرفیت عملکردی ورزشکار می‌شود [9]. مطالعات گواه بر این است که بازیافت فعال (راه رفتن) نسبت به بازیافت غیرفعال (نشستن) در کاهش سطح لاکتات خون و دیگر شرایط فیزیولوژیک بدن تأثیرگذارتر است [10]. در این بین، در مطالعات زیادی از شاخص کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز به ‌عنوان شاخص‌های ارزیابی آسیب سلولی استفاده ‌شده است [11].
آسیب و درد عضلانی یک تجربه شایع بعد از انجام فعالیت‌های جسمانی است. شاخص‌های آسیب سلولی شامل بروز تغییرات ریخت‌شناسی در بافت‌ها، کاهش سطوح عملکرد، التهاب، بروز کوفتگی تأخیری و از همه مهم‌تر فعالیت‌های آنزیم کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز است [12]. کراتین کیناز از آن دسته آنزیم‌هایی است که افزایش آن به دنبال فعالیت‌های سنگین باعث پیدایش آسیب سلولی می‌شود. همچنین کراتین کیناز، آنزیم مهمی برای متابولیسم سلول عضلانی است [13]. 
از طرفی لاکتات دهیدروژناز آنزیمی است که سبب تبدیل لاکتات به پیروات می‌شود و در این تبدیل، کوآنزیم نیکوتین‌آمید آدنین دی‌نوکلئوتید به نیکوتین‌آمید آدنین دی‌نوکلئوتید فسفات تبدیل می‌شود که با سنجش سرعت تبدیل، فعالیت آنزیمی را اندازه‌گیری می‌کنند. این آنزیم به میزان بالا در سیتوپلاسم تمام بافت‌های بدن با غلظت‌های گوناگون و همچنین در گلبول قرمز انتشار می‌یابد. افزایش میزان تولید لاکتات دهیدروژناز و لاکتات هنگام ورزش در اشخاص بدون تمرین نسبت به اشخاص تمرین‌کرده نکته‌ حائز اهمیتی است [14]. استفاده از مکمل‌های ورزشی می‌تواند با به تأخیر انداختن خستگی و افزایش تحمل لاکتات، سرعت عملکرد ورزشی را بهبود ببخشد [15]. همچنین مکمل کراتین به منظور پیشگیری از آسیب‌های عضلانی نیز استفاده می‌شود [1، 16]. 
طبق تحقیقات، مکمل‌یاری کراتین باعث افزایش حضور کراتین می‌شود که در انباشتگی سریع ADP تولیدی از هیدرولیز ATP مخصوصاً در تارهای نوع دوم نقش مهمی دارد و به افزایش در مقدار دوباره‌سازی فسفوکراتین طی دوره‌های ریکاوری در فعالیت‌های مکرر شدید و همچنین سطوح بالای فسفوکراتین در آغاز تمرین و کاهش زمان موردنیاز برای استراحت عضله بعد از انقباض نسبت داده‌اند [1]. با این حال، نظریات ضد و نقیضی در رابطه با آثار مکمل‌سازی کراتین مونوهیدرات بر شاخص‌های سلامت افراد وجود دارد. برخی مطالعات در این زمینه هیچ خطری برای سلامت افراد گزارش نکرده‌اند. 
کوک و همکاران نشان دادند با مکمل‌سازی کراتین مونوهیدرات میزان آنزیم کراتین کیناز کاهش معناداری می‌یابد [17]، اما روسن و همکاران نشان دادند با مکمل‌یاری کراتین هیچ‌یک از شاخص‌های آسیب سلولی (کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز) افزایش نمی‌یابد [18]. همچنین فرناندز و همکاران گزارش کردند مکمل‌سازی کراتین تأثیر متفاوتی بر شاخص‌های آسیب سلولی مردان و زنان دارد [14]. از طرفی برخی از تحقیقات نشان می‌دهد تمرینات ورزشی برای سازگاری بدن، باید به‌گونه‌ای باشد که با افزایش توان هوازی، از سرعت و میزان تولید لاکتات کاسته شود و با توجه ‌به اینکه از نظر آماری، بین لاکتات خون در بازیافت فعال و ضربان قلب، رابطه معناداری وجود دارد [7].
ریکاوری سریع‌تر ضربان قلب باعث ریکاوری سریع‌تر لاکتات خون می‌شود. با وجود شیوه‌های مختلف مدرن، همچنان سبک‌های سنتی نقش تأثیرگذاری در کاهش موانع ورزشکاران دارد. یکی از آن‌ها بادکش درمانی است. بادکش درمانی شیوه‌ای سنتی برای کاهش درد عضلانی و خستگی ورزشکاران است [19]. همچنین از بادکش درمانی برای بازسازی و بازگرداندن تعادل بدن ورزشکاران استفاده می‌شود. در‌واقع، بادکش‌ درمانی نام یک شیوه درمانی است که با ایجاد مکش در قسمت‌های خاص از بدن و خون‌گیری از آن‌ها انجام می‌شود [20]. 
هنگامی‌که بادکش به ‌تنهایی استفاده می‌شود، بادکش گرم و خشک نام دارد. هنگامی‌ که بعد از بادکش با ایجاد خراشی سطحی و بادکش مجدد از بدن خون‌ گرفته می‌شود، بادکش تر یا مرطوب نامیده می‌شود. بادکش درمانی سبب حذف مایعات مازاد، انتقال جریان خون به ‌طرف پوست و عضلات و محرک سازوکار عصبی محیطی است و همچنین باعث کاهش میزان درد می‌شود. مقصود اصلی از این شیوه درمان، افزایش گردش خون و دفع مواد زائد از بدن است [21]. هدف از تحقیق حاضر، تأثیر بادکش درمانی خشک و مکمل کراتین بر اسیدلاکتیک و لاکتات دهیدروژناز و کراتین کیناز پلاسما به دنبال آزمون بی‌هوازی وینگیت در مردان هندبالیست است.
مواد و روش‌ها
این تحقیق از نوع نیمه‌تجربی است که توسط کمیته اخلاق دانشگاه بین‌المللی امام خمینی با کد IKIU. 1399-17682 تأیید شده است. در این تحقیق 12 آزمودنی از بین تیم منتخب هندبال مردان استان قزوین اعزامی به مسابقات قهرمانی کشور بین سنین 18 تا 25 سال به‌ صورت تصادفی انتخاب شدند. پس از پیش‌آزمون، آزمودنی‌ها در ۴ گروه (12=n) به صورت تصادفی منظم (سیستماتیک) قرار گرفتند. عدم مصرف مکمل‌های ارگوژنیک و داروهای ضد‌التهاب جزو متغیرهای ورود بود. هرگونه آسیب بدنی در طول مدت زمان پژوهش از متغیرهای خروج از مطالعه بود (جدول شماره 1).


پس از انتخاب آزمودنی‌ها، ابتدا اطلاعات لازم درباره چگونگی انجام پژوهش و مراحل آن به آزمودنی‌ها داده شد. سپس فرم رضایت‌نامه شرکت در آزمون به آزمودنی‌ها ارائه شد. به‌ وسیله پرسش‌نامه‌های جمعیت‌شناختی و آمادگی شرکت در فعالیت‌های ورزشی اطلاعاتی راجع به میزان فعالیت بدنی و سلامت آزمودنی‌ها به دست آمد. 1 هفتـه قبـل از شـروع آزمایش، داده‌های پایه شامل قـد، وزن، شاخص توده بدن، محیط‌های بدن و ترکیب بدن در اوایل صبح بین ساعت 9 تا 12 اندازه‌گیری شد. برای اندازه‌گیری وزن، از دستگاه ترکیب بدنی InBody مدل GS6.5B استفاده شد. 
میزان ضربان قبل و فشار خون افراد با استفاده از دستگاه فشارسنج دیجیتالی در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون اندازه‌گیری شد. برای اندازه‌گیری سطوح لاکتات دهیدروژناز و کراتین کیناز پیش و پس از آزمایش از آزمودنی‌ها با استفاده از نمونه خونی از کیت شرکت زیست‌گستران کوشا (DGKC) برای سنجش لاکتات دهیدروژناز، کیت شرکت زیست‌گستران کوشا (CK-nac) برای سنجش کراتین کیناز، برای اندازه‌گیری توان بی‌هوازی از دوچرخه مونارک و برای کنترل غذایی نیز از پرسش‌نامه یادآمد تغذیه‌ای 3 روزه گیبسون استفاده شد. 1 روز بعد با مراجعه‌ آزمودنی‌ها در محل آزمون، نمونه‌های خونی آن‌ها توسط تکنسین باتجربه جمع‌آوری شد.
 

روش اجرای آزمایشات 
پس از انجام تمام اندازه‌گیری‌ها دوره آزمایش آغاز شد که مطابق طرح پژوهش در گروه‌های 4 گانه آزمایشات اعمال و پس از آزمایشات مجدداً اندازه‌گیری‌های پس‌آزمون 1 هفته انجام شد (جدول شماره 2).


پروتکل بادکش طبق دستورالعمل مطالعات پیشین درباره پارامترهای بهینه اجرای بادکش [21] در آزمایشگاه دانشگاه بین‌المللی قزوین توسط تکنسین بادکش درمانی انجام شد. برای اعمال بادکش از فنجان‌های شیشه‌ای مخصوص با قطر 3/5 تا 5/5 سانتی‌متر استفاده شد که بعد از هر بار مصرف با مواد ضدعفونی کاملاً تمیز می‌شدند. ملاک درستی بادکش، برجستگی حدود 2 سانتی‌متری روی سطح بادکش شده بود. بادکش‌ها حدود 15 دقیقه در عضله تحت تمرین باقی ماند.
مکمل‌دهی کراتین
آزمودنی‌ها به مدت 4 روز، روزانه 20 گرم در 4 وعده 5 گرمی با 6 ساعت فاصله بین وعده‌ها با مکمل کراتین منوهیدرات مکمل‌یاری شدند [15].
تحلیل داده‌ها: سپس داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از ابزارهای آماری تحلیل و سپس فرضیه‌ها آزمون و تفسیر شد. با استفاده از آزمون شاپیرو ویلک نرمال بودن توزیع داده‌ها بررسی شد. همگنی واریانس‌ها با استفاده از آزمون لِوِن بررسی شد. بررسی اختلاف بین گروه‌ها در سطح پایه با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه آنووا انجام شد. پس از برقراری پیش‌شرط‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس آنکووا برای بررسی تغییرات بین‌گروهی استفاده شد. برای بررسی تغییرات درون‌گروهی از آزمون تی‌همبسته استفاده شد. سطح معناداری برای آزمودن‌های آماری 0/005≥‌P در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
بادکش خشک و کراتین‌+‌بادکش توانست تأثیر معناداری بر کاهش کراتین کیناز در مردان هندبالیست جوان به دنبال آزمون هوازی وینگیت داشته باشد. (0/005>P). با این حال، به دنبال آزمون هوازی وینگیت در هیچ‌کدام از گروه‌ها تأثیر معناداری بر لاکتات دهیدروژناز مردان هندبالیست جوان وجود نداشت.
بحث
هدف از پژوهش حاضر، تأثیر بادکش درمانی خشک و مکمل کراتین بر اسیدلاکتیک و لاکتات دهیدروژناز و کراتین کیناز پلاسما به دنبال آزمون بی‌هوازی وینگیت در مردان هندبالیست بود. نتایج نشان داد بادکش درمانی خشک و مکمل کراتین بر ضربان قلب مردان جوان هندبالیست به دنبال آزمون هوازی وینگیت تأثیر داشته است. در این بین، برخی مطالعات نشان داده‌اند بادکش موجب افزایش معنا‌دار توان میانگین در مقایسه با شرایط بدون آزمایش شده است [22]. هرچند نظرات ضد و نقیضی در رابطه با اثرات مکمل‌یاری کراتین مونوهیدرات بر شاخص‌های سلامتی افراد وجود دارد، برخی مطالعات انجام‌شده در این زمینه هیچ خطری بر سلامت افراد گزارش نکرده‌اند. کوک و همکاران نشان دادند با مکمل‌یاری کراتین مونوهیدرات میزان آنزیم کراتین کیناز کاهش معناداری پیدا می‌کند [23]. 
روسن و همکاران نشان دادند با مکمل‌یاری کراتین هیچ‌یک از شاخص‌های سرمی آسیب سلولی (کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز) افزایش پیدا نمی‌کند [18]. در حالی ‌که آتشک و همکاران گزارش کردند مکمل‌یاری کراتین همراه با تمرین مقاومتی تأثیر معناداری بر فعالیت کراتین کیناز خواهد داشت [24]، اما والنت و همکاران گزارش کردند مکمل‌سازی کراتین اثر معناداری بر شاخص‌های آسیب سلولی (کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز) نداشت [25]. 
لین‌ وان ‌تنگ با بررسی و مقایسه زن‌های تمرین‌نکرده و تمرین‌کرده (دویدن روی تردمیل با 70 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی)، افزایش معنا‌دار مقادیر کراتین کیناز، لاکتات دهیدروژناز، لاکتات و اسیداوریک را در آزمودنی‌های تمرین‌کرده نشان داد [26]. درنهایت، می‌توان گفت که نتایج حاصله از این تحقیق با توجه ‌به اینکه کراتین احتمالاً با افزایش پایداری غشا از نشر آنزیم‌ها به بیرون از غشای سلول ممانعت می‌کند، به این معنا که بارگیری و مصرف کراتین احتمالاً می‌تواند از افزایش میزان فعالیت آنزیم کراتین کیناز جلوگیری کند، قابل توجیه است. 
در رابطه با اثرات بادکش می‌توان اظهار کرد در اغلب رشته‌‌های ورزشی، حجم و شدت فشارهای وارده به ورزشکاران به ‌اندازه‌ای است که باعث پیدایش ریزآسیب‌های اسکلتی‌عضلانی، جمع شدن مواد زائد، تخلیه انرژی و همچنین ایجاد اختلال در سازوکار سیستم ایمنی بدن می‌شود [27]. خستگی به‌وجود‌آمده از ورزش، توانایی فیزیولوژیکی بدن در حفظ عملکرد و شدت ورزش را کاهش دهد [28]. در این بین، ناکافی بودن بازسازی ظرفیت‌های عملکردی بدن در میان، باعث کاهش توانایی کاری ورزشکار در تمرین‌ها و به‌خصوص در مسابقات می‌شود [9]. 
همچنین یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد بادکش درمانی خشک بر کراتین کیناز مردان جوان هندبالیست به دنبال آزمون هوازی وینگیت تأثیر معناداری دارد. در پژوهشی که روی 30 ژیمناستیک کار انجام شد، نتایج نشان داد 30 دقیقه بادکش و فتیله‌گذاری به‌ صورت ترکیبی موجب بازگشت سریع‌تر در سطوح افزایش‌یافته کراتین کیناز می‌شود [28]. 
به ‌طور کلی با توجه به معدود مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است، اما به نظر می‌رسد استفاده هم‌زمان بادکش و مکمل کراتین موجب ریکاوری بهتر و درنهایت، موجب بهبود عملکرد ورزشکاران می‌بخشد. هرچند اظهارنظرها در این مورد قطعی نیست و ممکن است در آینده تغییر کند. با در نظر گرفتن همه جوانب موضوع، در تحقیقات تاکنون اثرات جانبی برای استفاده توأم بادکش و مکمل کراتین نیافته‌اند [21]. اگرچه همان‌طور که قبلاً گفته ‌شده این تحقیقات محدودیت‌هایی، از‌جمله میزان دُزهای مصرفی، جنسیت، سطح آمادگی بدنی افراد، عدم کنترل دقیق میزان استراحت و عدم کنترل شرایط روحی و روانی داشت و برای نتیجه‌گیری قطعی باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود. 
درنهایت، با استناد به یافته‌های این پژوش می‌توان اظهار کرد که بادکش درمانی و مکمل کراتین می‌توانند به ‌عنوان یک روش ریکاوری در کاهش شاخص‌های آسیب سلولی و همچنین روشی که فواید فیزیولوژیکی و روانی مثبتی دارد، استفاده شود. بادکش درمانی خشک و مکمل کراتین بر فشار خون و لاکتات دهیدروژناز مردان جوان هندبالیست به دنبال آزمون هوازی وینگیت از نظر آماری تأثیر معناداری نداشت. 
همسو با مطالعه حاضر، نتایج پژوهش صداقت و رشیدی نشان داد مصرف مکمل کراتین بر آنزیم کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز متعاقب 1 جلسه انقباض‌های شدید عضلانی در دختران ورزشکاران تأثیری ندارد. در این بین بادکش درمانی هم نتوانست اثر هم‌افزایی ایجاد کند. به نظر می‌رسد فعالیت ورزشی پرشدت، موجب پارگی سارکولم و افزایش نفوذپذیری آن و درنهایت، بعد از ترشح بیشتر آنزیم لاکتات دهیدروژناز به درون خون می‌شود و احتمالاً کراتین بر تثبیت غشای سلول عضلانی تأثیر مثبتی نداشته و نمی‌تواند از افزایش میزان فعالیت لاکتات دهیدروژناز در اثر ورزش جلوگیری کند. در نتیجه میزان ترشح آنزیم به درون خون پس از ورزش کاهش نمی‌یابد [29]. 
هرچند این احتمال وجود دارد که دُزهای مصرفی کراتین بتواند اثر متفاوتی را بر جای بگذارد، با این حال و به‌ طور کلی مصرف مکمل کراتین همراه با بادکش درمانی می‌تواند اثرات مثبتی بر ریکاوری ورزشکاران پس از تمرینات ورزشی پر‌شدت داشته باشد.
نتیجه‌گیری
به نظر می‌رسد بادکش درمانی خشک و مکمل کراتین بتواند در فعالیت‌های بی‌هوازی با اسید لاکتیک بر ضربان قلب و کراتین کیناز تأثیر معنادار داشته باشد. با این حال، ریکاوری به واسطه بادکش درمانی خشک و مکمل کراتین بر فشار خون و لاکتات دهیدروژناز تأثیر معناداری بر جای نمی‌گذارد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تمام اصول اخلاقی پژوهش در این مقاله رعایت شده و با کد IKIU. 1399-17682 به تصویب دانشگاه بین‌المللی امام خمینی رسیده است.

حامی مالی
این تحقیق هیچ کمک مالی از سازمان های مالی در بخش های عمومی، تجاری یا غیر انتفاعی دریافت نکرد.

مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش مشارکت داشته‌اند.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از افراد شرکت‌کننده در این پژوهش و همچنین معاونت پژوهشی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی تشکر و قدردانی می‌شود.
 

References
1.Deminice R, Rosa FT, Franco GS, Jordao AA, de Freitas EC. Effects of creatine supplementation on oxidative stress and inflammatory markers after repeated-sprint exercise in humans. Nutrition. 2013; 29(9):1127-32. [PMID]
2.Motavari M, Seifi-Skishahr F, Nabilpour M, Mayhew J, Mamshali E, Afroundeh R. The effect of vitamin D supplementation after resistance training on physiological characteristics in futsal players with vitamin D deficiency. International Journal of Sport Studies for Health. 2022; 5(1):e126610. [DOI:10.5812/intjssh-126610]
3.Jahani M, Nabilpour M, Campillo RR. Effects of L-arginine supplementation and aerobic training on hemodynamic indices of obese men. International Journal of Sport Studies for Health. 2019; 2(1):e88017. [DOI:10.5812/intjssh.88017]
4.Cadegiani FA, Kater CE. Novel insights of overtraining syndrome discovered from the EROS study. BMJ Open Sport & Exercise Medicine. 2019; 5(1):e000542. [DOI:10.1136/bmjsem-2019-000542] [PMID] [PMCID]
5.Jafari A, Jahani M, NabilPour M. جThe effect of aerobic exercise combined with supplementation of l-arginine on the response of c-reactive protein in obese men(Persian)] . Journal of Applied Health Studies in Sport Physiology. 2016; 3(2):17-23. [Link]
6.Nabilpour M, Sadeghi A, Seifi F. [The effect of two months of chia supplementation on inflammatory and anti-inflammatory responses in wistar diabetic male rats (Persian)]. Studies in Medical Sciences. 2021; 32(2):116-23. [Link]
7.Jafari RA. Responses of blood lactate concentration, heart rate, and blood pressure using three active recovery methods versus passive recovery after an exhaustive exercise in young elite wrestlers. Journal of Exercise and Health Science. 2021; 1(2):35-54. [Link]
8.Nabilpour M, Sadeghi A. [Effect of eight-week aerobic moderate-intensity continuous training on Il-1β and Il-13 levels of soleus muscle tissue in male diabetic rats (Persian)]. Iranian Journal of Diabetes and Lipid Disorders. 2021; 21(3):129-38. [Link]
9.Goodwin J. A comparison of massage and sub-maximal exercise as warm-up protocols combined with a stretch for vertical jump performance. Journal of Sports Sciences. 2002; 20(1):48-9. [Link]
10.Rajabi H, Keyhanian A. [Comparison of resistance trainings with active and passive rest on changes level of lactate blood activity of soccer players (Persian)]. Sport Physiology. 2014; 6(23):15-28. [Link]
11.Balogh N, Gaal T, Ribiczeyné PS, Petri A. Biochemical and antioxidant changes in plasma and erythrocytes of pentathlon horses before and after exercise. Veterinary Clinical Pathology. 2001; 30(4):214-8. [DOI:10.1111/j.1939-165X.2001.tb00434.x] [PMID]
12.Albano CB, Muralikrishnan D, Ebadi M. Distribution of coenzyme Q homologues in brain. Neurochemical Research. 2002; 27(5):359-68. [DOI:10.1023/A:1015591628503] [PMID]
13.O’Brien J, Kla KM, Hopkins IB, Malecki EA, McKenna MC. Kinetic parameters and lactate dehydrogenase isozyme activities support possible lactate utilization by neurons. Neurochemical Research. 2007; 32(4-5):597-607. [DOI:10.1007/s11064-006-9132-9] [PMID]
14.González Fernández Á, de la Rubia Ortí JE, Franco-Martinez L, Ceron JJ, Mariscal G, Barrios C. Changes in salivary levels of creatine kinase, lactate dehydrogenase, and aspartate aminotransferase after playing rugby sevens: The influence of gender. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(21):8165. [PMID] [PMCID]
15.Amirsasan R, Nabilpour M, Pourraze H, Curby D. Effect of 8-week resistance training with creatine supplementation on body composition and physical fitness indexes in male futsal players. International Journal Of Sport Studies For Health. 2018; 1(3):e83810. [DOI:10.5812/intjssh.83810]
16.Silva LA, Tromm CB, Da Rosa G, Bom K, Luciano TF, Tuon T, et al. Creatine supplementation does not decrease oxidative stress and inflammation in skeletal muscle after eccentric exercise. Journal of Sports Sciences. 2013; 31(11):1164-76. [DOI:10.1080/02640414.2013.773403] [PMID]
17.Cooke M, Iosia M, Buford T, Shelmadine B, Hudson G, Kerksick C, et al. Effects of acute and 14-day coenzyme Q10 supplementation on exercise performance in both trained and untrained individuals. Journal of the International Society of Sports Nutrition. 2008; 5:8. [DOI:10.1186/1550-2783-5-8] [PMID] [PMCID]
18.Rosene J, Matthews T, Ryan C, Belmore K, Bergsten A, Blaisdell J, et al. Short and longer-term effects of creatine supplementation on exercise induced muscle damage. Journal of Sports Science & Medicine. 2009; 8(1):89-96. [PMID]
19.Aboushanab TS, AlSanad S. Cupping therapy: An overview from a modern medicine perspective. Journal of Acupuncture and Meridian Studies. 2018; 11(3):83-7. [PMID]
20.Michalsen A, Bock S, Lüdtke R, Rampp T, Baecker M, Bachmann J, et al. Effects of traditional cupping therapy in patients with carpal tunnel syndrome: A randomized controlled trial. The Journal of Pain. 2009; 10(6):601-8. [DOI:10.1016/j.jpain.2008.12.013] [PMID]
21.Xing M, Yan X, Yang S, Li L, Gong L, Liu H, et al. Effects of moving cupping therapy for plaque psoriasis: Study protocol for a randomized multicenter clinical trial. Trials. 2020; 21(1):229. [DOI:10.1186/s13063-020-4155-0] [PMID] [PMCID]
22.Afsharnezhad T, Khaleghi M. [Effect of dry cupping on muscle strength, anaerobic power, cognitive function and mood states of athletes (Persian)]. Complementary Medicine Journal. 2021; 11(3):268-79. [DOI:10.32598/cmja.11.3.1085.1]
23.Cooke MB, Rybalka E, Williams AD, Cribb PJ, Hayes A. Creatine supplementation enhances muscle force recovery after eccentrically-induced muscle damage in healthy individuals. Journal of the International Society of Sports Nutrition. 2009; 6:13. [DOI:10.1186/1550-2783-6-13] [PMID] [PMCID]
24.Atashak S, Jafari A. Effect of short-term creatine monohydrate supplementation on indirect markers of cellular damage in young soccer players. Science & sports. 2012; 27(2):88-93. [DOI:10.1016/j.scispo.2011.06.001]
25.Valenta S, Psotta R, Hrabal J. The effects of creatine supplementation on single and intermittent anaerobic exercises and body composition during reduced training in soccer players. Acta Salus Vitae. 2022; 10(1):58-71. [Link]
26.Lin WT, Yang SC, Tsai SC, Huang CC, Lee NY. L-Arginine attenuates xanthine oxidase and myeloperoxidase activities in hearts of rats during exhaustive exercise. British Journal of Nutrition. 2006; 95(1):67-75. [DOI:10.1079/BJN20051602] [PMID]
27.Moraska A. Sports massage. A comprehensive review. The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness. 2005; 45(3):370-80. [PMID]
28.Sun Dl, Zhang Y, Chen Dl, Zhang AB, Xu M, Li ZJ, et al. Effect of moxibustion therapy plus cupping on exercise-induced fatigue in athletes. Journal of Acupuncture and Tuina Science. 2012; 10(5):281-6. [DOI:10.1007/s11726-012-0620-y]
29.McKinnon NB, Graham MT, Tiidus PM. Effect of creatine supplementation on muscle damage and repair following eccentrically-induced damage to the elbow flexor muscles. Journal of Sports Science & Medicine. 2012; 11(4):653-9. [PMID]