مقدمه
بهینهسازی عملکرد ورزشی از گذشته مورد توجه ورزشکاران بوده است. بررسیها نشان میدهد توجه به بعضی موارد مانند تغذیه ورزشی و برگشت به حالت اولیه ورزشکاران بین مرحلههای پرفشار مسابقات رقابتی و سرعتی میتواند به همان میزان تمرینات بلندمدت ورزشکاران در رسیدن به هدفهای ورزش حرفهای و سلامت ورزشکاران مورد توجه باشد [
1 ,2 ,3].
با توجه به نقش مرحله بازیافت در سازگاریهای دستگاههای مختلف بدن علاقهمندی زیادی برای تحقیقات در این باره وجود دارد تا سازوکارهای بازگشت به حالت اولیه و زمان شروع جلسه تمرینی بعدی پی ببرند. درواقع، چنانچه مدت و شدت دوره بازیافت کافی نباشد، ممکن است ورزشکار به عوارضی از قبیل خستگی مزمن، بیماری و بیشتمرینی دچار شود که غالباً بر کیفیت، کمیت اجرا و درنهایت، عملکرد ورزشکاران اثر منفی میگذارد [
4].
از آنجا که عضلات اسکلتی اصلیترین بافت درگیر در فعالیتهای بدنی است، مطالعات درباره تغییرات و آسیبهای ناشی از فعالیت بدنی همیشه انجام شده است. طبق مطالعات مختلف، آسیبهای عضلانی میتواند موجب اختلال در فعالیت آنزیم پلاسما شود. چندین مطالعه رابطه آسیب عضلانی و آزاد شدن آنزیمهای عضلانی را تأیید کرده است [
5, 6]. آسیب عضلانی ممکن است در پاسخ به محرکهای مختلف ناشی از ورزشهای خستهکننده ایجاد شود. تحقیقات نشان میدهند روشهای مختلف بازگشت به حالت اولیه نیز بر بازسازی منابع انرژی تأثیرگذار است [
7, 8].
به همین دلیل، اقدامات مربوط به ریکاوری به میزان فعالیت بدنی حائز اهمیت هستند، چراکه بازسازی کمتر از ظرفیتهای عملکردی بدن در میان فعالیتهای تمرینی یا مسابقات، باعث کاهش ظرفیت عملکردی ورزشکار میشود [
9]. مطالعات گواه بر این است که بازیافت فعال (راه رفتن) نسبت به بازیافت غیرفعال (نشستن) در کاهش سطح لاکتات خون و دیگر شرایط فیزیولوژیک بدن تأثیرگذارتر است [
10]. در این بین، در مطالعات زیادی از شاخص کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز به عنوان شاخصهای ارزیابی آسیب سلولی استفاده شده است [
11].
آسیب و درد عضلانی یک تجربه شایع بعد از انجام فعالیتهای جسمانی است. شاخصهای آسیب سلولی شامل بروز تغییرات ریختشناسی در بافتها، کاهش سطوح عملکرد، التهاب، بروز کوفتگی تأخیری و از همه مهمتر فعالیتهای آنزیم کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز است [
12]. کراتین کیناز از آن دسته آنزیمهایی است که افزایش آن به دنبال فعالیتهای سنگین باعث پیدایش آسیب سلولی میشود. همچنین کراتین کیناز، آنزیم مهمی برای متابولیسم سلول عضلانی است [
13].
از طرفی لاکتات دهیدروژناز آنزیمی است که سبب تبدیل لاکتات به پیروات میشود و در این تبدیل، کوآنزیم نیکوتینآمید آدنین دینوکلئوتید به نیکوتینآمید آدنین دینوکلئوتید فسفات تبدیل میشود که با سنجش سرعت تبدیل، فعالیت آنزیمی را اندازهگیری میکنند. این آنزیم به میزان بالا در سیتوپلاسم تمام بافتهای بدن با غلظتهای گوناگون و همچنین در گلبول قرمز انتشار مییابد. افزایش میزان تولید لاکتات دهیدروژناز و لاکتات هنگام ورزش در اشخاص بدون تمرین نسبت به اشخاص تمرینکرده نکته حائز اهمیتی است [
14]. استفاده از مکملهای ورزشی میتواند با به تأخیر انداختن خستگی و افزایش تحمل لاکتات، سرعت عملکرد ورزشی را بهبود ببخشد [
15]. همچنین مکمل کراتین به منظور پیشگیری از آسیبهای عضلانی نیز استفاده میشود [
1،
16].
طبق تحقیقات، مکملیاری کراتین باعث افزایش حضور کراتین میشود که در انباشتگی سریع ADP تولیدی از هیدرولیز ATP مخصوصاً در تارهای نوع دوم نقش مهمی دارد و به افزایش در مقدار دوبارهسازی فسفوکراتین طی دورههای ریکاوری در فعالیتهای مکرر شدید و همچنین سطوح بالای فسفوکراتین در آغاز تمرین و کاهش زمان موردنیاز برای استراحت عضله بعد از انقباض نسبت دادهاند [
1]. با این حال، نظریات ضد و نقیضی در رابطه با آثار مکملسازی کراتین مونوهیدرات بر شاخصهای سلامت افراد وجود دارد. برخی مطالعات در این زمینه هیچ خطری برای سلامت افراد گزارش نکردهاند.
کوک و همکاران نشان دادند با مکملسازی کراتین مونوهیدرات میزان آنزیم کراتین کیناز کاهش معناداری مییابد [
17]، اما روسن و همکاران نشان دادند با مکملیاری کراتین هیچیک از شاخصهای آسیب سلولی (کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز) افزایش نمییابد [
18]. همچنین فرناندز و همکاران گزارش کردند مکملسازی کراتین تأثیر متفاوتی بر شاخصهای آسیب سلولی مردان و زنان دارد [
14]. از طرفی برخی از تحقیقات نشان میدهد تمرینات ورزشی برای سازگاری بدن، باید بهگونهای باشد که با افزایش توان هوازی، از سرعت و میزان تولید لاکتات کاسته شود و با توجه به اینکه از نظر آماری، بین لاکتات خون در بازیافت فعال و ضربان قلب، رابطه معناداری وجود دارد [
7].
ریکاوری سریعتر ضربان قلب باعث ریکاوری سریعتر لاکتات خون میشود. با وجود شیوههای مختلف مدرن، همچنان سبکهای سنتی نقش تأثیرگذاری در کاهش موانع ورزشکاران دارد. یکی از آنها بادکش درمانی است. بادکش درمانی شیوهای سنتی برای کاهش درد عضلانی و خستگی ورزشکاران است [
19]. همچنین از بادکش درمانی برای بازسازی و بازگرداندن تعادل بدن ورزشکاران استفاده میشود. درواقع، بادکش درمانی نام یک شیوه درمانی است که با ایجاد مکش در قسمتهای خاص از بدن و خونگیری از آنها انجام میشود [
20].
هنگامیکه بادکش به تنهایی استفاده میشود، بادکش گرم و خشک نام دارد. هنگامی که بعد از بادکش با ایجاد خراشی سطحی و بادکش مجدد از بدن خون گرفته میشود، بادکش تر یا مرطوب نامیده میشود. بادکش درمانی سبب حذف مایعات مازاد، انتقال جریان خون به طرف پوست و عضلات و محرک سازوکار عصبی محیطی است و همچنین باعث کاهش میزان درد میشود. مقصود اصلی از این شیوه درمان، افزایش گردش خون و دفع مواد زائد از بدن است [
21]. هدف از تحقیق حاضر، تأثیر بادکش درمانی خشک و مکمل کراتین بر اسیدلاکتیک و لاکتات دهیدروژناز و کراتین کیناز پلاسما به دنبال آزمون بیهوازی وینگیت در مردان هندبالیست است.
مواد و روشها
این تحقیق از نوع نیمهتجربی است که توسط کمیته اخلاق دانشگاه بینالمللی امام خمینی با کد IKIU. 1399-17682 تأیید شده است. در این تحقیق 12 آزمودنی از بین تیم منتخب هندبال مردان استان قزوین اعزامی به مسابقات قهرمانی کشور بین سنین 18 تا 25 سال به صورت تصادفی انتخاب شدند. پس از پیشآزمون، آزمودنیها در ۴ گروه (12=n) به صورت تصادفی منظم (سیستماتیک) قرار گرفتند. عدم مصرف مکملهای ارگوژنیک و داروهای ضدالتهاب جزو متغیرهای ورود بود. هرگونه آسیب بدنی در طول مدت زمان پژوهش از متغیرهای خروج از مطالعه بود (
جدول شماره 1).
.jpg)
پس از انتخاب آزمودنیها، ابتدا اطلاعات لازم درباره چگونگی انجام پژوهش و مراحل آن به آزمودنیها داده شد. سپس فرم رضایتنامه شرکت در آزمون به آزمودنیها ارائه شد. به وسیله پرسشنامههای جمعیتشناختی و آمادگی شرکت در فعالیتهای ورزشی اطلاعاتی راجع به میزان فعالیت بدنی و سلامت آزمودنیها به دست آمد. 1 هفتـه قبـل از شـروع آزمایش، دادههای پایه شامل قـد، وزن، شاخص توده بدن، محیطهای بدن و ترکیب بدن در اوایل صبح بین ساعت 9 تا 12 اندازهگیری شد. برای اندازهگیری وزن، از دستگاه ترکیب بدنی InBody مدل GS6.5B استفاده شد.
میزان ضربان قبل و فشار خون افراد با استفاده از دستگاه فشارسنج دیجیتالی در مرحله پیشآزمون و پسآزمون اندازهگیری شد. برای اندازهگیری سطوح لاکتات دهیدروژناز و کراتین کیناز پیش و پس از آزمایش از آزمودنیها با استفاده از نمونه خونی از کیت شرکت زیستگستران کوشا (DGKC) برای سنجش لاکتات دهیدروژناز، کیت شرکت زیستگستران کوشا (CK-nac) برای سنجش کراتین کیناز، برای اندازهگیری توان بیهوازی از دوچرخه مونارک و برای کنترل غذایی نیز از پرسشنامه یادآمد تغذیهای 3 روزه گیبسون استفاده شد. 1 روز بعد با مراجعه آزمودنیها در محل آزمون، نمونههای خونی آنها توسط تکنسین باتجربه جمعآوری شد.
References
1.
Deminice R, Rosa FT, Franco GS, Jordao AA, de Freitas EC. Effects of creatine supplementation on oxidative stress and inflammatory markers after repeated-sprint exercise in humans. Nutrition. 2013; 29(9):1127-32. [PMID]
2.
Motavari M, Seifi-Skishahr F, Nabilpour M, Mayhew J, Mamshali E, Afroundeh R. The effect of vitamin D supplementation after resistance training on physiological characteristics in futsal players with vitamin D deficiency. International Journal of Sport Studies for Health. 2022; 5(1):e126610. [DOI:10.5812/intjssh-126610]
3.
Jahani M, Nabilpour M, Campillo RR. Effects of L-arginine supplementation and aerobic training on hemodynamic indices of obese men. International Journal of Sport Studies for Health. 2019; 2(1):e88017. [DOI:10.5812/intjssh.88017]
4.
Cadegiani FA, Kater CE. Novel insights of overtraining syndrome discovered from the EROS study. BMJ Open Sport & Exercise Medicine. 2019; 5(1):e000542. [DOI:10.1136/bmjsem-2019-000542] [PMID] [PMCID]
5.
Jafari A, Jahani M, NabilPour M. جThe effect of aerobic exercise combined with supplementation of l-arginine on the response of c-reactive protein in obese men(Persian)] . Journal of Applied Health Studies in Sport Physiology. 2016; 3(2):17-23. [Link]
6.
Nabilpour M, Sadeghi A, Seifi F. [The effect of two months of chia supplementation on inflammatory and anti-inflammatory responses in wistar diabetic male rats (Persian)]. Studies in Medical Sciences. 2021; 32(2):116-23. [Link]
7.
Jafari RA. Responses of blood lactate concentration, heart rate, and blood pressure using three active recovery methods versus passive recovery after an exhaustive exercise in young elite wrestlers. Journal of Exercise and Health Science. 2021; 1(2):35-54. [Link]
8.
Nabilpour M, Sadeghi A. [Effect of eight-week aerobic moderate-intensity continuous training on Il-1β and Il-13 levels of soleus muscle tissue in male diabetic rats (Persian)]. Iranian Journal of Diabetes and Lipid Disorders. 2021; 21(3):129-38. [Link]
9.
Goodwin J. A comparison of massage and sub-maximal exercise as warm-up protocols combined with a stretch for vertical jump performance. Journal of Sports Sciences. 2002; 20(1):48-9. [Link]
10.
Rajabi H, Keyhanian A. [Comparison of resistance trainings with active and passive rest on changes level of lactate blood activity of soccer players (Persian)]. Sport Physiology. 2014; 6(23):15-28. [Link]
11.
Balogh N, Gaal T, Ribiczeyné PS, Petri A. Biochemical and antioxidant changes in plasma and erythrocytes of pentathlon horses before and after exercise. Veterinary Clinical Pathology. 2001; 30(4):214-8. [DOI:10.1111/j.1939-165X.2001.tb00434.x] [PMID]
12.
Albano CB, Muralikrishnan D, Ebadi M. Distribution of coenzyme Q homologues in brain. Neurochemical Research. 2002; 27(5):359-68. [DOI:10.1023/A:1015591628503] [PMID]
13.
O’Brien J, Kla KM, Hopkins IB, Malecki EA, McKenna MC. Kinetic parameters and lactate dehydrogenase isozyme activities support possible lactate utilization by neurons. Neurochemical Research. 2007; 32(4-5):597-607. [DOI:10.1007/s11064-006-9132-9] [PMID]
14.
González Fernández Á, de la Rubia Ortí JE, Franco-Martinez L, Ceron JJ, Mariscal G, Barrios C. Changes in salivary levels of creatine kinase, lactate dehydrogenase, and aspartate aminotransferase after playing rugby sevens: The influence of gender. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(21):8165. [PMID] [PMCID]
15.
Amirsasan R, Nabilpour M, Pourraze H, Curby D. Effect of 8-week resistance training with creatine supplementation on body composition and physical fitness indexes in male futsal players. International Journal Of Sport Studies For Health. 2018; 1(3):e83810. [DOI:10.5812/intjssh.83810]
16.
Silva LA, Tromm CB, Da Rosa G, Bom K, Luciano TF, Tuon T, et al. Creatine supplementation does not decrease oxidative stress and inflammation in skeletal muscle after eccentric exercise. Journal of Sports Sciences. 2013; 31(11):1164-76. [DOI:10.1080/02640414.2013.773403] [PMID]
17.
Cooke M, Iosia M, Buford T, Shelmadine B, Hudson G, Kerksick C, et al. Effects of acute and 14-day coenzyme Q10 supplementation on exercise performance in both trained and untrained individuals. Journal of the International Society of Sports Nutrition. 2008; 5:8. [DOI:10.1186/1550-2783-5-8] [PMID] [PMCID]
18.
Rosene J, Matthews T, Ryan C, Belmore K, Bergsten A, Blaisdell J, et al. Short and longer-term effects of creatine supplementation on exercise induced muscle damage. Journal of Sports Science & Medicine. 2009; 8(1):89-96. [PMID]
19.
Aboushanab TS, AlSanad S. Cupping therapy: An overview from a modern medicine perspective. Journal of Acupuncture and Meridian Studies. 2018; 11(3):83-7. [PMID]
20.
Michalsen A, Bock S, Lüdtke R, Rampp T, Baecker M, Bachmann J, et al. Effects of traditional cupping therapy in patients with carpal tunnel syndrome: A randomized controlled trial. The Journal of Pain. 2009; 10(6):601-8. [DOI:10.1016/j.jpain.2008.12.013] [PMID]
21.
Xing M, Yan X, Yang S, Li L, Gong L, Liu H, et al. Effects of moving cupping therapy for plaque psoriasis: Study protocol for a randomized multicenter clinical trial. Trials. 2020; 21(1):229. [DOI:10.1186/s13063-020-4155-0] [PMID] [PMCID]
22.
Afsharnezhad T, Khaleghi M. [Effect of dry cupping on muscle strength, anaerobic power, cognitive function and mood states of athletes (Persian)]. Complementary Medicine Journal. 2021; 11(3):268-79. [DOI:10.32598/cmja.11.3.1085.1]
23.
Cooke MB, Rybalka E, Williams AD, Cribb PJ, Hayes A. Creatine supplementation enhances muscle force recovery after eccentrically-induced muscle damage in healthy individuals. Journal of the International Society of Sports Nutrition. 2009; 6:13. [DOI:10.1186/1550-2783-6-13] [PMID] [PMCID]
24.
Atashak S, Jafari A. Effect of short-term creatine monohydrate supplementation on indirect markers of cellular damage in young soccer players. Science & sports. 2012; 27(2):88-93. [DOI:10.1016/j.scispo.2011.06.001]
25.
Valenta S, Psotta R, Hrabal J. The effects of creatine supplementation on single and intermittent anaerobic exercises and body composition during reduced training in soccer players. Acta Salus Vitae. 2022; 10(1):58-71. [Link]
26.
Lin WT, Yang SC, Tsai SC, Huang CC, Lee NY. L-Arginine attenuates xanthine oxidase and myeloperoxidase activities in hearts of rats during exhaustive exercise. British Journal of Nutrition. 2006; 95(1):67-75. [DOI:10.1079/BJN20051602] [PMID]
27.
Moraska A. Sports massage. A comprehensive review. The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness. 2005; 45(3):370-80. [PMID]
28.
Sun Dl, Zhang Y, Chen Dl, Zhang AB, Xu M, Li ZJ, et al. Effect of moxibustion therapy plus cupping on exercise-induced fatigue in athletes. Journal of Acupuncture and Tuina Science. 2012; 10(5):281-6. [DOI:10.1007/s11726-012-0620-y]
29.
McKinnon NB, Graham MT, Tiidus PM. Effect of creatine supplementation on muscle damage and repair following eccentrically-induced damage to the elbow flexor muscles. Journal of Sports Science & Medicine. 2012; 11(4):653-9. [PMID]