آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 13، شماره 3 - ( 9-1402 )
جلد 13 شماره 3 صفحات 29-21 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Farzan Azar F, Mehrabi F. The Effect of Reality Therapy Counseling on the Psychological Well-Being of Infertile Women. cmja 2023; 13 (3) :21-29
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-933-fa.html
URL: http://cmja.arakmu.ac.ir/article-1-933-fa.html
افشاری مریم، فرزان اذر فرشته، مهرابی فاطمه. بررسی تأثیر مشاوره واقعیت درمانی بر بهزیستی روانشناختی زنان نابارور. فصلنامه طب مکمل. 1402; 13 (3) :21-29
1- کارشناسی ارشد مشاوره در مامایی، گروه مامایی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک
2- استادیار گروه مامایی و سلامت باروری، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک ، farzanazar@yahoo.com
3- دکتری تخصصی روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک
2- استادیار گروه مامایی و سلامت باروری، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک ، farzanazar@yahoo.com
3- دکتری تخصصی روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک
متن کامل [PDF 545 kb]
(407 دریافت)
| چکیده (HTML) (464 مشاهده)
جدول 1. پروتکل جلسات مشاوره
جدول 2. مقایسه اطلاعات دموگرافیک کیفی زنان نابارور در دو گروه مداخله و کنترل
متن کامل: (158 مشاهده)
مقدمه
ناباروری به عنوان یک مشکل سلامت عمومی شناخته شده و میلیون‌ها نفر از افراد در سنین باروری را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. برآوردها نشان می‌دهد که حدود به 48 میلیون زوج در سراسر جهان با ناباروری زندگی می‌کنند (1). در تعریف، ناباروری به عنوان ناتوانی در بارداری پس از 12 ماه رابطه جنسی منظم و محافظت نشده است که میتواند ناشی از عوامل زنانه، مردانه و یا ناشناخته بوده (2) و به صورت اولیه و یا ثانویه باشد. یعنی سابقه بارداری برای زوجین اصلاً اتفاق نیافته و یا سابقه بارداری وجود داشته باشد (3). بر طبق مطالعه آخوندی و همکاران، شیوع ناباروری اولیه در جهان در حدود 10% و در ایران این میزان 2/20% با مقادیر شهری و روستایی به ترتیب 9/19 و 22 درصد است (4). اگرچه، ناباروری یک بیماری نیست اما میتواند تمام جنبه‌های زندگی افراد را تحت تأثیر قرار داده و موجب اختلالات روانی-عاطفی یا پیامدهای مختلفی از جمله آشفتگی، ناامیدی، افسردگی، اضطراب، گناه و احساس بی ارزشی در زندگی به خصوص در زنان گردد (5, 6). مطالعات نشان داده‌اند ناباروری و مشکلات روانی با یکدیگر همبستگی دارند. برخی ناباروری را یک مشکل روان تنی می‌دانند، اما دیدگاه دیگر که طرفداران بیشتری دارد؛ استرس روانی را نتیجه ناباروری می‌داند. بر اساس این فرضیه، تجربه ناباروری، زوج نابارور را با تنش‌های شدید احساسی متأثر می‌سازد، که منبع ثابت دشواری‌های روان شناختی و اجتماعی است (6). در این میان زنان نابارور با تأثیر روان شناختی عمیق‌تری نسبت به مردان روبرو هستند. زیرا در برخی فرهنگ‌ها "مادری" غالباً تنها راه یک زن برای بالا بردن جایگاهش در خانواده و جامعه است (7). برچسب اجتماعی نازا بودن، در میان زنان نابارور در تعدادی از کشورها آنقدر شدید است که چنین زنانی از نظر اجتماعی منزوی شده و از فقدان توجه مناسب و شایسته رنج می‌برند و جنبه‌های بسیاری از زندگی آنها مانند بهزیستی روانشناختی، بدنی و اجتماعی تحت تأثیر قرار می‌گیرد (8, 9).
بهزیستی روان شناختی، به عنوان یک سازه چند بعدی، شامل عناصر شناختی و هیجانی و احساس خوب پیش رفتن زندگی است. افراد با احساس بهزیستی بالاتر، به طور عمده هیجان‌های مثبت را تجربه می‌نمایند و نیز از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، در حالی که گروه مقابل بیشتر هیجان‌های منفی نظیر افسردگی، اضطراب و خشم را تجربه می‌کنند (10). شواهد بسیاری از یک رابطه علی بین بهزیستی روانشناختی بیشتر و سلامت کلی بهتر و بهبود پیامدهای خاص در افراد حمایت کرده‌اند (11). از این رو ظهور رویکردهای روانشناسی مثبت، پژوهشگران حوزۀ سلامت را بر آن داشت تا رویکرد نظری و پژوهشی متفاوتی را برگزینند و سلامت روان را معادل کارکرد مثبت روانشناختی تلقی کرده و در قالب اصطلاح بهزیستی روانشناختی مفهوم‌سازی کنند (12). اگرچه روش‌های درمان دارویی بسیاری برای کنترل علائم اختلال روان شناختی، در جهت ارتقای بهزیستی هنوز هم مورد کاربرد است اما امروزه، با توجه به اثرات سوی استفاده از داروهای شیمیایی، استفاده از روش‌های مکمل غیر دارویی و به خصوص روش‌های مشاوره‌ای روانشناختی در جهان و ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند (13-15). ترزی اغلو در مطالعه خود بر زنان نابارور نشان داد که خدمات مشاوره‌ای میتواند در بهبود اضطراب و افسردگی زنان نابارور مفید واقع شود (16) و فریدریکسن و همکاران (2015) در مطالعه متآنالیز خود نشان دادند روش‌های مشاوره‌ای روان شناختی در بهبود علائم روان شناختی و بهزیستی زوجین و به خصوص زنان نابارور به طور معناداری مؤثر است (17).
مشاوره واقعیت درمانی یکی از روش‌های درمانی مشاوره‌ای روانشناختی مورد استفاده در بهبود علائم روانشناختی است، که از جدیدترین رویکردهای روانشناختی نیز محسوب می‌شود. این روش که مبتنی بر نظریه انتخاب و کنترل است، علت مشکلات روانشناختی را در انتخاب‌های افراد و عدم مسئولیت فرد در ارضای نیازهای خود می‌داند؛ در این رویکرد تلاش می‌شود افراد از طریق انتخاب‌های بهتر بتوانند نیازهای بنیادین خود را برآورده سازند. در حقیقت هدف اصلی رویکرد واقعیت درمانی، کمک به افراد برای آگاهی از نیازهای خود، پایش رفتار و انجام انتخاب‌های مناسب است. درمانگران معتقدند که مشکل اساسی اغلب درمان جویان فقدان روابط رضایتبخش یا موفق در هنگام تعامل کردن با افرادی است که در زندگی به آنها نیاز دارند (18). مطالعات نشان داده‌اند که یکی از مشکلات روانشناختی زنان نابارور هم همین عدم تعامل و یا ارتیاط مثبت با دیگران است (2, 6). همچنین واقعیت درمانی یکی از مداخلات درمانی رایج در راه توصیف انسان و تعیین قوانین رفتاری و چگونگی نیل به رضایت، خوشبختی و موفقیت محسوب می‌شود (19). این نظریه روی آنچه که درمانجویان می‌توانند در روابط کنترل کنند، تمرکز می‌کند و معتقد است که مشکلات روانی ناشی از این است که فرد فکر می‌کند توسط نیروهای بیرونی جهان کنترل می‌شود (20). یک فرد ناامید و افسرده حالت ناشاد خود را به گردن دیگران، جامعه و یا گذشته اسفبار می‌اندازد و لذا مسئولیت آن را نمی‌پذیرد. اما به عقیده گلاسر اگرچه انسان‌ها تحت تأثیر محیط و روابط قبلی‌شان قرار می‌گیرند، اما نیازی نیست که ناتوان و قربانی نیروهای خارج از کنترل آنها یا تاریخ گذشته‌شان شوند، بلکه می‌توانند رفتارهای فعلی و به خصوص اعمال خود را انتخاب کرده و مسئولیت آن را بپذیرند و این میتواند کاهش بروز مشکلات روانشناختی در او گردد (12) و بهزیستی او را به دلیل کاهش مشکلات روان شناختی افزایش دهد (10).
اگرچه بر طبق آمار، زنان و مردان به یک میزان در ناباروری دخیل می‌باشند (6, 21). اما سلامت بهزیستی و روانشناختی زنان نابارور بیشتر از مردان از ناباروری متأثر می‌گردد (6, 7). درگاهی و همکاران (2018) در مطالعه خود بر زوجین نابارور نشان دادند که بروز علالئم روانشناختی و کاهش بهزیستی در زنان نابارور بیشتر با اختلال در مؤلفه‌های روابط مثبت با دیگران، هدف در زندگی، پذیرش خود، تسلط بر محیط و رشد فردی در مقایسه با زنان بارور، نمود دارد (22). از آنجایی که مشاوره واقعیت درمانی گلاسر یکی از روش‌های روانشناختی مورد استفاده در بهبود بهزیستی روانشناختی است (17)، این مطالعه درصدد است تأثیر مشاوره واقعیت درمانی گلاسر را بر افزایش بهزیستی روانشناختی و مؤلفه‌های آن در زنان نابارور مورد بررسی قرار دهد.
روش کار
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی از نوع پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه کنترل است که به بررسی مشاوره واقعیت درمانی بر افزایش بهزیستی روانشناختی زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز نا باروری جهاد دانشگاهی شهر اراک به عنوان مرکز اصلی ناباروری زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی پرداخته است.
نمونه گیری
حجم نمونه در این مطالعه بر اساس مطالعات قبلی و با توجه به α=0/05، β= 0/2، S2= 1.5، S1= 1.7 و 1 d= 1.616 نفر در هر گروه و با احتساب احتمال ریزش 20 نفر تعیین گردید. نمونه گیری در این پژوهش در مرحله اول و پس از کسب رضایت نامه کتبی آگاهانه، به صورت در دسترس و در مرحله دوم به صورت تصادفی تخصیص یافت.. پس از کسب مجوز از شورای پژوهشی و کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اراک و هماهنگی با مرکز جهاد دانشگاهی شهر اراک، با نمونه گیری در دسترس، در ابتدا پرسشنامه ترجمه شده کوتاه شده Reef به 95 زنان نابارور داوطلب مشارکت در پژوهش و دارای معیارهای ورود داده شد. سپس 40 نفر از مشارکت کنندگان که نمره کمتر از 54 را از پرسشنامه کسب نمودند به وسیله روش قرعه کشی به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل قرار داده شدند (23).
معیارهای ورود به مطالعه: داشتن حداقل 1 سال سابقه ناباروری بعد از ازدواج (با علت زنانه)، نداشتن سابقه اختلالات حاد روانپزشکی، عدم مصرف داروهای ضد افسرگی و اضطراب در حال حاضر، عدم وجود تعارضات شدید زناشویی (به اذعان مشارکت کننده)، حداقل تحصیلات دیپلم، عدم ابتلا به بیماری هر گونه داخلی جراحی و کسب نمره کمتر از 54 از پرسشنامه ترجمه شده کوتاه شده Reef
معیارهای خروج از مطالعه: عدم تمایل به تداوم مشارکت، غیبت 2 جلسه یا بیشتر در مطالعه، عدم انجام تکالیف در دو جلسه یا بیشتر و بروز حوادث ناگوار برای مشارکت کننده در طی مطالعه بود.
روش اجرا
در این مطالعه ابتدا پس از اخذ و ارائه مجوزهای لازم به مرکز جهاد دانشگاهی شهر اراک، پس از توضیح در مورد مطالعه، از کلیه زنان نابارور مراجعه کننده به این مرکز دعوت مشارکت در پژوهش گردید. در طی سه ماه 120 داوطلب مشارکت در پژوهش وجود داشت که به 95 زن نابارور دارای معیارهای پژوهش پرسشنامه ترجمه شده کوتاه شده Reef را ارائه و توسط آنان تکمیل گردید. 40 نفر از این 95 مشارکت کننده نمره کمتر از 54 از پرسشنامه کسب نمودند. برای تخصیص تصادفی این 40 نفر به دو گروه از روش قرعه کشی استفاده گردید. بدین صورت که اسامی کلیه 40 نفر در یک جعبه ریخته شده و اسامی 20 نفر به صورت تصادفی خارج و در گروه کنترل و اسامی باقی مانده در گروه مداخله قرار گرفتند. گروه مداخله پس از تقسیم 20 نفر به دو گروه 10 نفره، هر گروه به صورت مجزا پروتکل مشاوره‌ای 8 جلسه‌ای (هر هفته یک جلسه دو ساعته) را توسط مشاور دارای گواهی دوره مشاوره واقعیت درمانی در مرکز جهاد دانشگاهی اراک دریافت نمودند (جدول1). برای گروه کنترل مداخله‌ای صورت نگرفت اما برای رعایت اخلاق پژوهش پس از پایان انجام پژوهش یک جلسه 2 ساعته برای گروه کنترل نیز برگزار گردید. 8 هفته بعد پس از پایان آخرین جلسه مشاوره ، مجدداً پرسشنامه کوتاه شده Reef مجدداً در مرکز جهاد دانشگاهی اراک توسط پرسشگر اول به دو گروه کنترل و مداخله ارائه و توسط آنان تکمیل گردید. پس از گردآوری داده‌ها، به منظور رعایت اخلاق در پژوهش یک جلسه 2 ساعته برای گروه کنترل برگزار گردید. در طول مطالعه یک نفر از زنان نابارور گروه کنترل باردار و از ادامه مطالعه انصراف داد و همچنین از گروه مداخله یک نفر بدلیل عدم انجام تکالیف از مداخله خارج گردید. در این مطالعه ارائه دهنده پرسشنامه و انجام مشاوره توسط یک فرد و تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط فرد دیگر صورت گرفت. تجزیه و تحلیل کننده داده‌ها از تخصیص گروه‌ها مطلع نبود.
ابزار پژوهش
ابزار این پژوهش ترجمه پرسشنامه کوتاه شده ریف بود. پرسشنامه ریف در سال 1989 توسط ریف ساخته شد و در سال 2002 مورد تجدید نظر قرار گرفت و کوتاه‌تر شد این فرم جدید کوتاه شده مشتمل بر 18 سؤال با مقیاس لیکرتی 6 درجه‌ای از کاملاً موافقم (6) تا کاملاً مخالفم (1) و دارای شش عامل (استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود) و هر عامل 3 سؤال، است (24). مجموع نمرات این 6 عامل، نمره کلی بهزیستی روانشناختی را تشکیل می‌دهد که در بازه‌ی 18 تا 108 قرار می‌گیرد و نمره بالاتر نشان دهنده بهزیستی روانشناختی بهتر می‌باشد. ریف و سینگر آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 91/0 گزارش کردند (25). خانجانی و همکاران در پژوهشی با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگیهای روان- سنجی ترجمه فرم کوتاه مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف در دانشجویان، همسانی درونی عوامل این مقیاس را با استفاده از آلفای کرونباخ 76/0 گزارش کردند. در این پژوهش ترجمه پرسشنامه کوتاه شده ریف مورد استفاده قرار گرفته است. بیاتیانی و همکاران (1387)، کوثری (1390) و خانجانی و همکاران (1393) نیز روایی و پایایی مناسبی را برای این ترجمه این پرسشنامه بدست اوردند. آلفای کرونباخ ذکر شده در این مطالعات برای این ابزار بین 76% تا 83% ذکر گردیده است (23, 26, 27).
این مطالعه یک سو کور بود. تجزیه تحلیل کننده داده‌ها از نحوه تخصیص گروه‌ها اطلاع نداشت. داده‌ها با استفاده ازنسخه ۲۵ نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون‌های آماری و استنباطی کایسکویر، تی مستقل و زوجی تجزیه و تحلیل گردیدند.
بهزیستی روان شناختی، به عنوان یک سازه چند بعدی، شامل عناصر شناختی و هیجانی و احساس خوب پیش رفتن زندگی است. افراد با احساس بهزیستی بالاتر، به طور عمده هیجان‌های مثبت را تجربه می‌نمایند و نیز از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، در حالی که گروه مقابل بیشتر هیجان‌های منفی نظیر افسردگی، اضطراب و خشم را تجربه می‌کنند (10). شواهد بسیاری از یک رابطه علی بین بهزیستی روانشناختی بیشتر و سلامت کلی بهتر و بهبود پیامدهای خاص در افراد حمایت کرده‌اند (11). از این رو ظهور رویکردهای روانشناسی مثبت، پژوهشگران حوزۀ سلامت را بر آن داشت تا رویکرد نظری و پژوهشی متفاوتی را برگزینند و سلامت روان را معادل کارکرد مثبت روانشناختی تلقی کرده و در قالب اصطلاح بهزیستی روانشناختی مفهوم‌سازی کنند (12). اگرچه روش‌های درمان دارویی بسیاری برای کنترل علائم اختلال روان شناختی، در جهت ارتقای بهزیستی هنوز هم مورد کاربرد است اما امروزه، با توجه به اثرات سوی استفاده از داروهای شیمیایی، استفاده از روش‌های مکمل غیر دارویی و به خصوص روش‌های مشاوره‌ای روانشناختی در جهان و ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند (13-15). ترزی اغلو در مطالعه خود بر زنان نابارور نشان داد که خدمات مشاوره‌ای میتواند در بهبود اضطراب و افسردگی زنان نابارور مفید واقع شود (16) و فریدریکسن و همکاران (2015) در مطالعه متآنالیز خود نشان دادند روش‌های مشاوره‌ای روان شناختی در بهبود علائم روان شناختی و بهزیستی زوجین و به خصوص زنان نابارور به طور معناداری مؤثر است (17).
مشاوره واقعیت درمانی یکی از روش‌های درمانی مشاوره‌ای روانشناختی مورد استفاده در بهبود علائم روانشناختی است، که از جدیدترین رویکردهای روانشناختی نیز محسوب می‌شود. این روش که مبتنی بر نظریه انتخاب و کنترل است، علت مشکلات روانشناختی را در انتخاب‌های افراد و عدم مسئولیت فرد در ارضای نیازهای خود می‌داند؛ در این رویکرد تلاش می‌شود افراد از طریق انتخاب‌های بهتر بتوانند نیازهای بنیادین خود را برآورده سازند. در حقیقت هدف اصلی رویکرد واقعیت درمانی، کمک به افراد برای آگاهی از نیازهای خود، پایش رفتار و انجام انتخاب‌های مناسب است. درمانگران معتقدند که مشکل اساسی اغلب درمان جویان فقدان روابط رضایتبخش یا موفق در هنگام تعامل کردن با افرادی است که در زندگی به آنها نیاز دارند (18). مطالعات نشان داده‌اند که یکی از مشکلات روانشناختی زنان نابارور هم همین عدم تعامل و یا ارتیاط مثبت با دیگران است (2, 6). همچنین واقعیت درمانی یکی از مداخلات درمانی رایج در راه توصیف انسان و تعیین قوانین رفتاری و چگونگی نیل به رضایت، خوشبختی و موفقیت محسوب می‌شود (19). این نظریه روی آنچه که درمانجویان می‌توانند در روابط کنترل کنند، تمرکز می‌کند و معتقد است که مشکلات روانی ناشی از این است که فرد فکر می‌کند توسط نیروهای بیرونی جهان کنترل می‌شود (20). یک فرد ناامید و افسرده حالت ناشاد خود را به گردن دیگران، جامعه و یا گذشته اسفبار می‌اندازد و لذا مسئولیت آن را نمی‌پذیرد. اما به عقیده گلاسر اگرچه انسان‌ها تحت تأثیر محیط و روابط قبلی‌شان قرار می‌گیرند، اما نیازی نیست که ناتوان و قربانی نیروهای خارج از کنترل آنها یا تاریخ گذشته‌شان شوند، بلکه می‌توانند رفتارهای فعلی و به خصوص اعمال خود را انتخاب کرده و مسئولیت آن را بپذیرند و این میتواند کاهش بروز مشکلات روانشناختی در او گردد (12) و بهزیستی او را به دلیل کاهش مشکلات روان شناختی افزایش دهد (10).
اگرچه بر طبق آمار، زنان و مردان به یک میزان در ناباروری دخیل می‌باشند (6, 21). اما سلامت بهزیستی و روانشناختی زنان نابارور بیشتر از مردان از ناباروری متأثر می‌گردد (6, 7). درگاهی و همکاران (2018) در مطالعه خود بر زوجین نابارور نشان دادند که بروز علالئم روانشناختی و کاهش بهزیستی در زنان نابارور بیشتر با اختلال در مؤلفه‌های روابط مثبت با دیگران، هدف در زندگی، پذیرش خود، تسلط بر محیط و رشد فردی در مقایسه با زنان بارور، نمود دارد (22). از آنجایی که مشاوره واقعیت درمانی گلاسر یکی از روش‌های روانشناختی مورد استفاده در بهبود بهزیستی روانشناختی است (17)، این مطالعه درصدد است تأثیر مشاوره واقعیت درمانی گلاسر را بر افزایش بهزیستی روانشناختی و مؤلفه‌های آن در زنان نابارور مورد بررسی قرار دهد.
روش کار
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی از نوع پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه کنترل است که به بررسی مشاوره واقعیت درمانی بر افزایش بهزیستی روانشناختی زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز نا باروری جهاد دانشگاهی شهر اراک به عنوان مرکز اصلی ناباروری زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی پرداخته است.
نمونه گیری
حجم نمونه در این مطالعه بر اساس مطالعات قبلی و با توجه به α=0/05، β= 0/2، S2= 1.5، S1= 1.7 و 1 d= 1.616 نفر در هر گروه و با احتساب احتمال ریزش 20 نفر تعیین گردید. نمونه گیری در این پژوهش در مرحله اول و پس از کسب رضایت نامه کتبی آگاهانه، به صورت در دسترس و در مرحله دوم به صورت تصادفی تخصیص یافت.. پس از کسب مجوز از شورای پژوهشی و کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اراک و هماهنگی با مرکز جهاد دانشگاهی شهر اراک، با نمونه گیری در دسترس، در ابتدا پرسشنامه ترجمه شده کوتاه شده Reef به 95 زنان نابارور داوطلب مشارکت در پژوهش و دارای معیارهای ورود داده شد. سپس 40 نفر از مشارکت کنندگان که نمره کمتر از 54 را از پرسشنامه کسب نمودند به وسیله روش قرعه کشی به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل قرار داده شدند (23).
معیارهای ورود به مطالعه: داشتن حداقل 1 سال سابقه ناباروری بعد از ازدواج (با علت زنانه)، نداشتن سابقه اختلالات حاد روانپزشکی، عدم مصرف داروهای ضد افسرگی و اضطراب در حال حاضر، عدم وجود تعارضات شدید زناشویی (به اذعان مشارکت کننده)، حداقل تحصیلات دیپلم، عدم ابتلا به بیماری هر گونه داخلی جراحی و کسب نمره کمتر از 54 از پرسشنامه ترجمه شده کوتاه شده Reef
معیارهای خروج از مطالعه: عدم تمایل به تداوم مشارکت، غیبت 2 جلسه یا بیشتر در مطالعه، عدم انجام تکالیف در دو جلسه یا بیشتر و بروز حوادث ناگوار برای مشارکت کننده در طی مطالعه بود.
روش اجرا
در این مطالعه ابتدا پس از اخذ و ارائه مجوزهای لازم به مرکز جهاد دانشگاهی شهر اراک، پس از توضیح در مورد مطالعه، از کلیه زنان نابارور مراجعه کننده به این مرکز دعوت مشارکت در پژوهش گردید. در طی سه ماه 120 داوطلب مشارکت در پژوهش وجود داشت که به 95 زن نابارور دارای معیارهای پژوهش پرسشنامه ترجمه شده کوتاه شده Reef را ارائه و توسط آنان تکمیل گردید. 40 نفر از این 95 مشارکت کننده نمره کمتر از 54 از پرسشنامه کسب نمودند. برای تخصیص تصادفی این 40 نفر به دو گروه از روش قرعه کشی استفاده گردید. بدین صورت که اسامی کلیه 40 نفر در یک جعبه ریخته شده و اسامی 20 نفر به صورت تصادفی خارج و در گروه کنترل و اسامی باقی مانده در گروه مداخله قرار گرفتند. گروه مداخله پس از تقسیم 20 نفر به دو گروه 10 نفره، هر گروه به صورت مجزا پروتکل مشاوره‌ای 8 جلسه‌ای (هر هفته یک جلسه دو ساعته) را توسط مشاور دارای گواهی دوره مشاوره واقعیت درمانی در مرکز جهاد دانشگاهی اراک دریافت نمودند (جدول1). برای گروه کنترل مداخله‌ای صورت نگرفت اما برای رعایت اخلاق پژوهش پس از پایان انجام پژوهش یک جلسه 2 ساعته برای گروه کنترل نیز برگزار گردید. 8 هفته بعد پس از پایان آخرین جلسه مشاوره ، مجدداً پرسشنامه کوتاه شده Reef مجدداً در مرکز جهاد دانشگاهی اراک توسط پرسشگر اول به دو گروه کنترل و مداخله ارائه و توسط آنان تکمیل گردید. پس از گردآوری داده‌ها، به منظور رعایت اخلاق در پژوهش یک جلسه 2 ساعته برای گروه کنترل برگزار گردید. در طول مطالعه یک نفر از زنان نابارور گروه کنترل باردار و از ادامه مطالعه انصراف داد و همچنین از گروه مداخله یک نفر بدلیل عدم انجام تکالیف از مداخله خارج گردید. در این مطالعه ارائه دهنده پرسشنامه و انجام مشاوره توسط یک فرد و تجزیه و تحلیل داده‌ها توسط فرد دیگر صورت گرفت. تجزیه و تحلیل کننده داده‌ها از تخصیص گروه‌ها مطلع نبود.
ابزار پژوهش
ابزار این پژوهش ترجمه پرسشنامه کوتاه شده ریف بود. پرسشنامه ریف در سال 1989 توسط ریف ساخته شد و در سال 2002 مورد تجدید نظر قرار گرفت و کوتاه‌تر شد این فرم جدید کوتاه شده مشتمل بر 18 سؤال با مقیاس لیکرتی 6 درجه‌ای از کاملاً موافقم (6) تا کاملاً مخالفم (1) و دارای شش عامل (استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود) و هر عامل 3 سؤال، است (24). مجموع نمرات این 6 عامل، نمره کلی بهزیستی روانشناختی را تشکیل می‌دهد که در بازه‌ی 18 تا 108 قرار می‌گیرد و نمره بالاتر نشان دهنده بهزیستی روانشناختی بهتر می‌باشد. ریف و سینگر آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 91/0 گزارش کردند (25). خانجانی و همکاران در پژوهشی با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگیهای روان- سنجی ترجمه فرم کوتاه مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف در دانشجویان، همسانی درونی عوامل این مقیاس را با استفاده از آلفای کرونباخ 76/0 گزارش کردند. در این پژوهش ترجمه پرسشنامه کوتاه شده ریف مورد استفاده قرار گرفته است. بیاتیانی و همکاران (1387)، کوثری (1390) و خانجانی و همکاران (1393) نیز روایی و پایایی مناسبی را برای این ترجمه این پرسشنامه بدست اوردند. آلفای کرونباخ ذکر شده در این مطالعات برای این ابزار بین 76% تا 83% ذکر گردیده است (23, 26, 27).
این مطالعه یک سو کور بود. تجزیه تحلیل کننده داده‌ها از نحوه تخصیص گروه‌ها اطلاع نداشت. داده‌ها با استفاده ازنسخه ۲۵ نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون‌های آماری و استنباطی کایسکویر، تی مستقل و زوجی تجزیه و تحلیل گردیدند.
جدول 1. پروتکل جلسات مشاوره
| جلسات | محتوا |
| جلسه 1 | آشنایی اعضای گروه با یکدیگر و مشاور - ابلاغ قوانین گروه و ارائه توضیح مختصر از خلاصه جلسات- توضیح مختصر درباره نظریه واقعیت درمانی و تئوری انتخاب- انجام پیش آزمون |
| جلسه 2 | معرفی چگونگی انجام رفتار از سوی ما- توضیح اینگه تمام رفتارها برای ارضای یکی از 5 نیاز اساسی ما می‌باشد و معرفی این نیازها_کمک به اعضا برای شناخت صحیح این نیازها و چگونگی برطرف کردن آنها- ارائه تکالیف خانگی |
| جلسه 3 | پیگیری تکالیف_معرفی ناباروری و ارزیابی ادراک افراد از ناباروریو پیامدهای آن در زندگیشان- ارزیابی افراد از تاثیرات ناباروری بر احساسات و هیجانات و رفتارهای فرد- بررسی نگرش و تعریف اعضا از مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی |
| جلسه 4 | معرفی رفتار کلی و آشناسازی اعضا با 4 مؤلفه‌ی اصلی رفتار و چگونگی کنترل این مؤلفه ها-یادگیری چرخه فکر- احساس-رفتار و ارتباط متقابل احساس و رفتار- ارائه تکالیف خانگی |
| جلسه 5 | پیگیری تکالیف- آشنایی اعضا با مسئولیت‌های خود و کمک به پذیرش و بهبود مسئولیت پذیری افراد- بررسی تلاش اعضا برای رسیدن به رشد فکری و پذیرش خود- ارائه تکالیف خانگی |
| جلسه 6 | پیگیری تکالیف- معرفی دنیای مطلوب و ارزیابی تصاویر دنیای مطلوب آنها و ارائه توضیحات درباره تغییر تصاویر دنیای مطلوب - آموزش زندگی کردن در زمان حال- ارائه تکالیف خانگی |
| جلسه 7 | پیگیری تکالیف- آموزش اعضا برای استفاده از دایره حل تعارض- معرفی رفتارهای تخریب گر و سازنده روابط انسانی- دعوت اعضا به بررسی رفتار کنونیشان - ارائه تکالیف خانگی |
| جلسه 8 | پیگیری تکالیف- آشنایی با کنترل بیرونی و درونی و پیامدهای استفاده از کنترل بیرونی در روابط کنونی افراد- کمک به اعضا جهت انتخاب یک طرح عملی برای جلوگیری از به کاربردن کنترل بیرونی و عدم پذیرش توجیه و بهانه- انجام پس آزمون |
یافته‌ها
نتایج نشان داد میانگین سنی مشارکت کنندگان در پژوهش 9/4 ±9/26 سال و بیش از نیمی از آنان دارای تحصیلات دانشگاهی (3/55%) و اغلب آنان خانه دار با میانگین طول مدت ازدواج 3/4 ± 2/5 سال بودند. استفاده از آزمون آماری کولمـوگروف - اسـمیرنف نشان داد داده‌ها در کلیه موارد آزمودنی در سطح خطای 05/0 دارای توزیع نرمال بودند. همچنین با استفاده از آزمون آماری کای اسکوئر و تی مستقل، با سطح معناداری کمتر از 05/0، مشخص گردید در گروه مداخله و کنترل از نظر میزان سن، سن همسر، تحصیلات، تحصیلات همسر، وضعیت اشتغال، وضعیت اشتغال همسر، سن ازدواج، سن ازدواج همسر، طول مدت ازدواج و میزان درآمد از نظر آماری تفاوت معناداری وجود ندارد (جداول2و3).
مقایسه میانگین نمره بهزیستی روانشناختی قبل از مشاوره در گروه مداخله و کنترل با استفاده از آزمون آماری تی مستقل انجام شد. میانگین نمره بهزیستی روانشناختی گروه مداخله قبل از مشاوره 48/7 ± 17/48 و میانگین نمره بهزیستی روانشناختی گروه کنترل قبل از مشاوره 96/6 ± 26/48 بود. مقایسه میانگین نمره بهزیستی روانشناختی قبل از مشاوره در گروه مداخله و کنترل معنادار نبود (89/0P=). همچنین نتایج نشان داد افزایش میانگین نمره بهزیستی روانشناختی پس از مداخله، در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل از مقادیر بیشتری برخوردار بود و این تفاوت افزایش با توجه به استفاده از آزمون تی مستقل معنادار بود (0001/0P=) (جدول 4).
نتایج نشان داد میانگین سنی مشارکت کنندگان در پژوهش 9/4 ±9/26 سال و بیش از نیمی از آنان دارای تحصیلات دانشگاهی (3/55%) و اغلب آنان خانه دار با میانگین طول مدت ازدواج 3/4 ± 2/5 سال بودند. استفاده از آزمون آماری کولمـوگروف - اسـمیرنف نشان داد داده‌ها در کلیه موارد آزمودنی در سطح خطای 05/0 دارای توزیع نرمال بودند. همچنین با استفاده از آزمون آماری کای اسکوئر و تی مستقل، با سطح معناداری کمتر از 05/0، مشخص گردید در گروه مداخله و کنترل از نظر میزان سن، سن همسر، تحصیلات، تحصیلات همسر، وضعیت اشتغال، وضعیت اشتغال همسر، سن ازدواج، سن ازدواج همسر، طول مدت ازدواج و میزان درآمد از نظر آماری تفاوت معناداری وجود ندارد (جداول2و3).
مقایسه میانگین نمره بهزیستی روانشناختی قبل از مشاوره در گروه مداخله و کنترل با استفاده از آزمون آماری تی مستقل انجام شد. میانگین نمره بهزیستی روانشناختی گروه مداخله قبل از مشاوره 48/7 ± 17/48 و میانگین نمره بهزیستی روانشناختی گروه کنترل قبل از مشاوره 96/6 ± 26/48 بود. مقایسه میانگین نمره بهزیستی روانشناختی قبل از مشاوره در گروه مداخله و کنترل معنادار نبود (89/0P=). همچنین نتایج نشان داد افزایش میانگین نمره بهزیستی روانشناختی پس از مداخله، در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل از مقادیر بیشتری برخوردار بود و این تفاوت افزایش با توجه به استفاده از آزمون تی مستقل معنادار بود (0001/0P=) (جدول 4).
جدول 2. مقایسه اطلاعات دموگرافیک کیفی زنان نابارور در دو گروه مداخله و کنترل
| عوامل دموگرافیک / سطح | کنترل تعداد (درصد) | مداخله تعداد (درصد) | کل | *P Value |
| تحصیلات | 85/0 | |||
| دانشگاهی | 11 (9/57) | 10 (6/52) | 21 (3/55) | |
| دیپلم | 8 (1/42) | 9 (4/47) | 17 (7/44) | |
| تحصیلات همسر | 89/0 | |||
| دانشگاهی | 8 (1/42) | 7 (8/36) | 15(5/39) | |
| دیپلم | 11 (9/57) | 12 (2/63) | 23 (5/60) | |
| وضعیت اشتغال | 71/0 | |||
| خانه دار | 14 (7/73) | 13 (4/68) | 27 (1/71) | |
| دانشجو | 3 (8/15) | 2 (5/10) | 5 (2/13) | |
| شاغل | 2 (5/10) | 4 (1/21) | 6 (7/15) | |
| وضعیت اشتغال همسر | 78/0 | |||
| کارمند | 6 (6/31) | 5 (4/26) | 11 (9/28) | |
| کارگر | 4 (1/21) | 4 (1/21) | 8 (1/21) | |
| آزاد | 9 (3/47) | 10 (6/52) | 19 (50) | |
| وضعیت مسکن | 69/0 | |||
| اجاره ایی | 13 (4/68) | 15 (9/78) | 28 (7/73) | |
| شخصی | 6 (6/31) | 4 (1/21) | 10 (3/26) |
* آزمون آماری کای اسکوئر
جدول 3. مقایسه اطلاعات دموگرافیک کمی زنان نابارور در دو گروه مداخله و کنترل
جدول 3. مقایسه اطلاعات دموگرافیک کمی زنان نابارور در دو گروه مداخله و کنترل
| عوامل دموگرافیک / گروه | میانگین (انحراف معیار) | *P Value |
| سن (سال) | 74/0 | |
| مداخله | 1/3 ± 6/26 | |
| کنترل | 4/4 ± 2/27 | |
| کل | 9/4 ± 9/26 | |
| سن همسر (سال) | 46/0 | |
| مداخله | 9/3 ± 6/31 | |
| کنترل | ۷/۵±۵/۳۳ | |
| کل | ۴/۵±۵/۳۲ | |
| سن ازدواج (سال) | 68/0 | |
| مداخله | ۶/۳±۸/۲۳ | |
| کنترل | 9/3 ± 2/25 | |
| کل | 1/4±5/24 | |
| طول مدت ازدواج (سال) | 34/0 | |
| مداخله | 3/2±9/4 | |
| کنترل | 3/4±6/5 | |
| کل | 7/4±2/5 | |
| میزان درآمد | 89/0 | |
| مداخله | 3/0±8/1 | |
| کنترل | 4/0±7/1 | |
| کل | 5/0±7/1 |
* آزمون آماری تی مستقل
جدول 4. مقایسه میانگین نمره مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی قبل و بعد از مشاوره بین گروه مداخله و کنترل
جدول 4. مقایسه میانگین نمره مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی قبل و بعد از مشاوره بین گروه مداخله و کنترل
| مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی | قبل از مشاوره | P* Value | بعد از مشاوره | P* Value | ||
| مداخله انحراف معیار ± میانگین | کنترل انحراف معیار ± میانگین | مداخله انحراف معیار ± میانگین | کنترل انحراف معیار ± میانگین | |||
| استقلال | 11/1 ± 32/8 | 03/1±11/8 | 32/0 | 31/1±12/10 | 01/1±02/8 | 0001/0 |
| تسلط بر محیط | 06/1±20/8 | 1/1±98/7 | 64/0 | 70/1±31/11 | 887/1±8 | 0001/0 |
| رشد شخصی | 7.03/1±98/7 | 33/1±1/8 | 40/0 | 79/1±28/10 | 43/1±8 | 0001/0 |
| ارتباط مثبت با دیگران | 21/1±03/9 | 97/1±26/9 | 36/0 | 2±13/10 | 37/1±85/8 | 0001/0 |
| هدفمندی | 32/1±32/8 | 84/1±79/8 | 84/0 | 85/1±32/10 | 12/1±31/8 | 0001/0 |
| پذیرش خود | 21/1±32/6 | 47/1±02/6 | 51/0 | 85/1±81/11 | 64/1±6 | 0001/0 |
| کل | 48/7±17/48 | 96/6±26/48 | 89/0 | 31/5±97/63 | 85/6±18/47 | 0001/0 |
* آزمون آماری تی مستقل
تغییرمیانگین نمره بهزیستی روانشناختی قبل و بعداز مداخله در کل و در تمامی مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی شامل استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی و پذیرش خود، در گروه مداخله از افزایش قابل توجهی برخوردار بود و با توجه به آزمون تی زوجی این افزایش معنادار بود (05/0>P). با توجه به همین آزمون این تفاوت تغییر در کل و تمام مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی گروه کنترل معنادار نبود (05/0<P).
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد میانگین نمره بهزیستی روانشناختی بعد از مشاوره در گروه مداخله به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بود. نصرالهی و موسوی مقدم در بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر احساس بهزیستی زنان نابارور شهر ایلام نشان دادند روش مشاوره ایی گروه درمانی شناختی رفتاری میتواند احساس بهزیستی را در زنان نابارور به طور معناداری افزایش دهد. اگرچه آنها در بررسی خود به مؤلفه‌های مؤثر در بهزیستی روانی این زنان نپرداختند (39). اما زاهدی و همکاران در مطالعه ذخود بر تأثیر مشاوره واقعیت درمانی بر کاهش استرس زنان نابارور نشان دادند که این مشاوره میتواند به طور معنا داری بر مقابله با استرس زنان نابارور مؤثر واقع گردد. همچنین توزنده و سلطان زاده در مطالعه خود نشان دادند که رویکرد واقعیت درمانی به ترتیب در کاهش افسردگی نابارور به طور معنا داری مؤثر است. مطالعات دیگر نیز نشان دهنده اثر مثبت و معنا دار مشاوره واقعیت درمانی بر کاهش اضطراب، تاب آوری، عاطفه مثبت، کیفیت زندگی و رضایت زناشویی بودند (28-30). صفوی زاده و منشیی در مطالعه خود نشان داند که واقعیت درمانی گروهی به طور معناداری بر کاهش اضطراب، استرس، افسردگی و رضایت مندی زناشویی و کیفیت زندگی مؤثر زنان نابارور مؤثر است (31). قیاسی در مطالعه مروری خود بر بهزیستی روانشناختی و نظریه‌ها مختلف نشان داد که مؤلفه‌های استرس، اضطراب، تاب آوری، افسردگی و کیفیت زندگی در میزان بهزیستی روانشناختی افراد مؤثر است (32). بنابراین همسو با این مطالعه در نهایت مطالعات فوق نشان دادند مشاوره واقعیت درمانی میتواند در بهبود بهزیستی و کیفیت زندگی زنان نابارور مؤثر واقع شود.
سقاییان (1394) در بررسی خود با عنوان تأثیر واقعیت درمانی گروهی بر بهبود بهزیستی روانشناختی زنان سرپرست خانوار و هم راستا با مطالعه حاضر نشان داد که مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی در گروه مداخله با گروه کنترل تفاوت معنادار دارد و گروه مداخله میانگین نمره بالاتری نسبت به گروه کنترل دارد (33)، اگرچه مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی تحت تأثیر در زنان نابارور و زنان سرپرست خانوار متفاوت می‌باشد و در زنان نابارور بیشتر مؤلفه‌های رشد شخصی و ارتباط مثبت با دیگران و هدف زندگی مخدوش می‌باشند (34-36).
همچنین نتایج مطالعه ما نشان داد که در نمره میانگین تمامی مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی شامل استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی و پذیرش خود، بعد از مشاوره، در گروه مداخله به طور معناداری بالاتر از در گروه کنترل بود. زنان نابارور به دلیل تغییرات روانشناختی ناشی از ناباروری، با اختلالات رفتاری و ارتباطی مواجه می‌شوند. اگرچه این اختلال رفتاری و ارتباطی در مطالعات باقری و همکاران و امیری و همکاران در ایران در مطالعه بررسی مؤلفه‌های بهزیستی تحت تأثیر در زنان نابارور و تانگ و گروس (2019) در امریکا (11, 34, 35) در بررسی تأثیر ذهن آگاهی بر بهزیستی زنان نابارور، کاهش بهزیستی زنان نابارور بیشتر در مؤلفه‌های رشد شخصی و ارتباط مثبت با دیگران و هدف زندگی مشهود بودند، اما در مطالعه ما مؤلفه‌های پذیرش خود و رشد شخصی بیشتر از مؤلفه‌های دیگر بهزیستی در هر دو گروه مداخله و کنترل پیش از مداخله مخدوش بودند که پس از مداخله در گروه مداخله از افزایش معناداری نسبت به گروه کنترل برخوردار شد. گلاسر معتقد است هر فردی یک هویت متصور دارد، که به موجب احساس موفقیت و یا عدم موفقیت نسبی در او می‌شود. هویت تصوری است که فرد از خودش دارد. این تصور ممکن است با تصورات که دیگران از او هماهنگ و یکسان و یا اینکه کاملاً متفاوت باشد. به عقیده گلاسر هویت جزء لازم و اساسی تمام انسان‌ها در همه فرهنگ‌ها است که از لحظه تولد تا مرگ ادامه می‌یابد و این هویت در واقعیت درمانی به دو جزء هویت توفیق و هویت شکست تقسیم می‌شود. افرادی که به هر دلیلی دارای هویتی ناموفق می‌باشند از بی ارزشی و تنهایی رنج می‌برند و بدلیل انکار واقعیت‌ها و همچنین افکار منفی برای خود و دیگران ارزش قائل نخواهند شد (32) و این میتواند دلیل اختلال و تفاوت در مؤلفه‌های پذیرش خود، رشد شخصی و ارتباط مثبت با دیگران باشد. در هر حال در واقعیت درمانی هدف مواجه شدن با واقعیت، قبول مسئولیت و قضاوت اخلاقی درباره درست و نادرست بودن رفتار، و در نتیجه حرکت به سوی هویت توفیق و مبتنی بر نظریه انتخاب و کنترل است و نیازی نیست که زنان نابارور ناتوان و قربانی نیروهای خارج از کنترل آنها شوند، بلکه می‌توانند رفتارهای فعلی و به خصوص اعمال خود را انتخاب کنند و از این رو موجب رشد استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، پذیرش خود، هدفمندی و در نهایت بهزیستی بهتر خود شوند.
نتیجه گیری
نتایج این مطالعه نشان داد که شرکت در جلسات مشاوره‌ای بر اساس روش واقعیت درمانی باعث بهبود بهزیستی روانشناختی زنان نابارور به طور کل و همچنین در تمامی مؤلفه‌های روانشناختی می‌شود. با توجه به تأثیر ناباروری بر وضعیت روانشناختی زنان نابارور و با توجه به یافته‌ای این پژوهش، استفاده از روش واقعیت درمانی میتواند موجب ارتقای مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی زنان نابارور گردد.
تشکر و قدردانی
مطالعه حاضر استخراج شده از پایان نامه دانشجویی کارشناسی ارشد مشاوره در مامایی دانشگاه علوم پزشکی اراک با شماره پایان نامه 5033 و کد اخلاق IR.arakmu.rec.1398.054 دانشگاه علوم پزشکی آرک و با کسب موافقت نامه کتبی از مشارکت کنندگان و رعایت کلیه نکات اخلاق مصوب هلسینکی صورت گرفته است. بدین وسیله از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه دو کلیه مشارکت کنندگان در این پژوهش تشکر و قدردانی می‌گردد.
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد میانگین نمره بهزیستی روانشناختی بعد از مشاوره در گروه مداخله به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بود. نصرالهی و موسوی مقدم در بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر احساس بهزیستی زنان نابارور شهر ایلام نشان دادند روش مشاوره ایی گروه درمانی شناختی رفتاری میتواند احساس بهزیستی را در زنان نابارور به طور معناداری افزایش دهد. اگرچه آنها در بررسی خود به مؤلفه‌های مؤثر در بهزیستی روانی این زنان نپرداختند (39). اما زاهدی و همکاران در مطالعه ذخود بر تأثیر مشاوره واقعیت درمانی بر کاهش استرس زنان نابارور نشان دادند که این مشاوره میتواند به طور معنا داری بر مقابله با استرس زنان نابارور مؤثر واقع گردد. همچنین توزنده و سلطان زاده در مطالعه خود نشان دادند که رویکرد واقعیت درمانی به ترتیب در کاهش افسردگی نابارور به طور معنا داری مؤثر است. مطالعات دیگر نیز نشان دهنده اثر مثبت و معنا دار مشاوره واقعیت درمانی بر کاهش اضطراب، تاب آوری، عاطفه مثبت، کیفیت زندگی و رضایت زناشویی بودند (28-30). صفوی زاده و منشیی در مطالعه خود نشان داند که واقعیت درمانی گروهی به طور معناداری بر کاهش اضطراب، استرس، افسردگی و رضایت مندی زناشویی و کیفیت زندگی مؤثر زنان نابارور مؤثر است (31). قیاسی در مطالعه مروری خود بر بهزیستی روانشناختی و نظریه‌ها مختلف نشان داد که مؤلفه‌های استرس، اضطراب، تاب آوری، افسردگی و کیفیت زندگی در میزان بهزیستی روانشناختی افراد مؤثر است (32). بنابراین همسو با این مطالعه در نهایت مطالعات فوق نشان دادند مشاوره واقعیت درمانی میتواند در بهبود بهزیستی و کیفیت زندگی زنان نابارور مؤثر واقع شود.
سقاییان (1394) در بررسی خود با عنوان تأثیر واقعیت درمانی گروهی بر بهبود بهزیستی روانشناختی زنان سرپرست خانوار و هم راستا با مطالعه حاضر نشان داد که مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی در گروه مداخله با گروه کنترل تفاوت معنادار دارد و گروه مداخله میانگین نمره بالاتری نسبت به گروه کنترل دارد (33)، اگرچه مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی تحت تأثیر در زنان نابارور و زنان سرپرست خانوار متفاوت می‌باشد و در زنان نابارور بیشتر مؤلفه‌های رشد شخصی و ارتباط مثبت با دیگران و هدف زندگی مخدوش می‌باشند (34-36).
همچنین نتایج مطالعه ما نشان داد که در نمره میانگین تمامی مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی شامل استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، هدفمندی و پذیرش خود، بعد از مشاوره، در گروه مداخله به طور معناداری بالاتر از در گروه کنترل بود. زنان نابارور به دلیل تغییرات روانشناختی ناشی از ناباروری، با اختلالات رفتاری و ارتباطی مواجه می‌شوند. اگرچه این اختلال رفتاری و ارتباطی در مطالعات باقری و همکاران و امیری و همکاران در ایران در مطالعه بررسی مؤلفه‌های بهزیستی تحت تأثیر در زنان نابارور و تانگ و گروس (2019) در امریکا (11, 34, 35) در بررسی تأثیر ذهن آگاهی بر بهزیستی زنان نابارور، کاهش بهزیستی زنان نابارور بیشتر در مؤلفه‌های رشد شخصی و ارتباط مثبت با دیگران و هدف زندگی مشهود بودند، اما در مطالعه ما مؤلفه‌های پذیرش خود و رشد شخصی بیشتر از مؤلفه‌های دیگر بهزیستی در هر دو گروه مداخله و کنترل پیش از مداخله مخدوش بودند که پس از مداخله در گروه مداخله از افزایش معناداری نسبت به گروه کنترل برخوردار شد. گلاسر معتقد است هر فردی یک هویت متصور دارد، که به موجب احساس موفقیت و یا عدم موفقیت نسبی در او می‌شود. هویت تصوری است که فرد از خودش دارد. این تصور ممکن است با تصورات که دیگران از او هماهنگ و یکسان و یا اینکه کاملاً متفاوت باشد. به عقیده گلاسر هویت جزء لازم و اساسی تمام انسان‌ها در همه فرهنگ‌ها است که از لحظه تولد تا مرگ ادامه می‌یابد و این هویت در واقعیت درمانی به دو جزء هویت توفیق و هویت شکست تقسیم می‌شود. افرادی که به هر دلیلی دارای هویتی ناموفق می‌باشند از بی ارزشی و تنهایی رنج می‌برند و بدلیل انکار واقعیت‌ها و همچنین افکار منفی برای خود و دیگران ارزش قائل نخواهند شد (32) و این میتواند دلیل اختلال و تفاوت در مؤلفه‌های پذیرش خود، رشد شخصی و ارتباط مثبت با دیگران باشد. در هر حال در واقعیت درمانی هدف مواجه شدن با واقعیت، قبول مسئولیت و قضاوت اخلاقی درباره درست و نادرست بودن رفتار، و در نتیجه حرکت به سوی هویت توفیق و مبتنی بر نظریه انتخاب و کنترل است و نیازی نیست که زنان نابارور ناتوان و قربانی نیروهای خارج از کنترل آنها شوند، بلکه می‌توانند رفتارهای فعلی و به خصوص اعمال خود را انتخاب کنند و از این رو موجب رشد استقلال، تسلط بر محیط، رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران، پذیرش خود، هدفمندی و در نهایت بهزیستی بهتر خود شوند.
نتیجه گیری
نتایج این مطالعه نشان داد که شرکت در جلسات مشاوره‌ای بر اساس روش واقعیت درمانی باعث بهبود بهزیستی روانشناختی زنان نابارور به طور کل و همچنین در تمامی مؤلفه‌های روانشناختی می‌شود. با توجه به تأثیر ناباروری بر وضعیت روانشناختی زنان نابارور و با توجه به یافته‌ای این پژوهش، استفاده از روش واقعیت درمانی میتواند موجب ارتقای مؤلفه‌های بهزیستی روانشناختی زنان نابارور گردد.
تشکر و قدردانی
مطالعه حاضر استخراج شده از پایان نامه دانشجویی کارشناسی ارشد مشاوره در مامایی دانشگاه علوم پزشکی اراک با شماره پایان نامه 5033 و کد اخلاق IR.arakmu.rec.1398.054 دانشگاه علوم پزشکی آرک و با کسب موافقت نامه کتبی از مشارکت کنندگان و رعایت کلیه نکات اخلاق مصوب هلسینکی صورت گرفته است. بدین وسیله از معاونت محترم پژوهشی دانشگاه دو کلیه مشارکت کنندگان در این پژوهش تشکر و قدردانی می‌گردد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
پرستاری و مامایی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
مجله طب مکمل
اراک، سردشت، میدان بسیج، مجتمع دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی اراک، بال آبی، دفتر مجله طب مکمل
تلفن دفتر نشریه: 08634173524
ایمیل: journalcmjaarakmu.ac.ir
